Tytuł egzekucyjny musi zawierać dokładne dane wierzyciela

Tytuł egzekucyjny w postaci aktu notarialnego, w którym dłużnik poddał się egzekucji w trybie art. 777 § 1 pkt 5 KPC musi zawierać dokładne dane wierzyciela, włącznie z imionami, nazwiskami, imionami rodziców oraz miejscem zamieszkania osób fizycznych, a także nazwą i siedzibą osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie. Sąd Najwyższy wskazał, że brak imiennego oznaczenia wierzyciela w akcie notarialnym może uniemożliwić nadanie klauzuli wykonalności.

Tematyka: tytuł egzekucyjny, akt notarialny, wierzyciel, dłużnik, klauzula wykonalności, oznaczenie wierzyciela, Sąd Najwyższy, art. 777 § 1 pkt 5 KPC, art. 92 § 1 pkt 4 PrNot

Tytuł egzekucyjny w postaci aktu notarialnego, w którym dłużnik poddał się egzekucji w trybie art. 777 § 1
pkt 5 KPC musi zawierać oznaczenie wierzyciela w sposób określony w art. 92 § 1 pkt 4 ustawy z 14.2.1991 r.
– Prawo o notariacie (t. jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1796 ze zm.; dalej jako: PrNot) – stwierdził Sąd Najwyższy.
„M.” S.A. wyemitowała serię obligacji na okaziciela i w akcie notarialnym zobowiązała się do poddania egzekucji na
rzecz każdego z wierzycieli do określonej kwoty. W akcie notarialnym wskazano, że przez wierzyciela należy
rozumieć każdorazowego posiadacza obligacji. Jeden z posiadaczy tych papierów wartościowych wystąpił o nadanie
wykonalności aktowi notarialnemu, który był podstawą do egzekucji kwot wynikających z obligacji. Referendarz
sądowy odmówił nadania klauzuli wykonalności z uwagi na brak imiennego oznaczenia wierzyciela w akcie
notarialnym stanowiącym tytuł egzekucyjny.
Gdy posiadacz obligacji zaskarżył to postanowienie, sąd skierował do SN pytanie prawne o następującej treści: „Czy
stanowiący tytuł egzekucyjny akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji na podstawie art. 777 § 1
pkt 5 KPC, może nie zawierać imiennego oznaczenia wierzyciela?”.
Sąd podkreślił, że choć w stosunkach z zakresu prawa materialnego wierzyciel jest, co do zasady, identyfikowalny
imiennie przez wskazanie jego indywidualnych cech, to jednak istnieją stosunki prawne, w których wierzyciel nie jest
określany co do tożsamości. Wówczas przypisanie i weryfikacja praw następuje w inny sposób. Ma to miejsce m.in.
w sytuacji emisji obligacji na okaziciela. W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że w art. 777 § 1 pkt 5 KPC
nie ma wymogu, aby akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji zawierał określenie wierzyciela także przez
oznaczenie jego tożsamości. Zatem można przyjąć, że w razie braku przeszkód do określenia wierzyciela opisowo,
akt notarialny jako tytuł egzekucyjny mógłby podlegać elastycznemu dostosowaniu do treści i charakteru stosunku
prawnego, w związku z którym dłużnik poddaje się egzekucji.
Jednocześnie sąd wskazał na dominujące w piśmiennictwie stanowisko, że obligatoryjnym elementem każdego tytułu
egzekucyjnego jest oznaczenie wierzyciela i dłużnika, ponieważ od tego zależy podmiotowy zakres egzekucji.
W ocenie sądu, stanowisko to ma oparcie również w treści art. 788 § 1 KPC, zgodnie z którym przy każdym przejściu
uprawnienia objętego tytułem egzekucyjnym na inną osobę wymagane jest nadanie odrębnej klauzuli wykonalności.
Dodatkowo sąd wyjaśnił, że przepisy nie regulują trybu indywidualizacji osoby wierzyciela, który nie został oznaczony
w sposób imienny. Przyjęcie braku możliwości sporządzania tytułów egzekucyjnych „na okaziciela” służy
bezpieczeństwu obrotu.
Sąd Najwyższy uznał, że tytuł egzekucyjny w postaci aktu notarialnego, w którym dłużnik poddał się
egzekucji w trybie art. 777 § 1 pkt 5 KPC musi zawierać oznaczenie wierzyciela w sposób określony w art. 92
§ 1 pkt 4 PrNot, a więc: imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę
i siedzibę osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie, imiona, nazwiska i miejsce
zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a także
innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu.
Uchwała SN z 28.6.2017 r., III CZP 10/17

Sąd Najwyższy uznał, że oznaczenie wierzyciela w tytule egzekucyjnym jest obligatoryjne, gdyż ma kluczowe znaczenie dla zakresu egzekucji. Brak precyzyjnego określenia wierzyciela może prowadzić do utrudnień w egzekwowaniu należności. Decyzja ta wpisuje się w kontekst zapewnienia bezpieczeństwa obrotu prawnego.