Właściwość sądu w sprawach o należności z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste
Sąd Najwyższy ustalił, że art. 38 KPC nie znajduje zastosowania w sprawach dotyczących zapłaty zaległych opłat rocznych za użytkowanie wieczyste gruntu. Sprawa dotyczyła zaległości w opłatach z tytułu użytkowania wieczystego, gdzie Agencja Nieruchomości Rolnych domagała się ponad 200 tys. zł od firmy deweloperskiej. Decyzja SN miała istotne znaczenie dla ustalenia właściwości sądowej w tego rodzaju sporach.
Tematyka: Sąd Najwyższy, opłaty roczne, użytkowanie wieczyste, właściwość sądu, art. 38 KPC, roszczenia związane z prawem rzeczowym
Sąd Najwyższy ustalił, że art. 38 KPC nie znajduje zastosowania w sprawach dotyczących zapłaty zaległych opłat rocznych za użytkowanie wieczyste gruntu. Sprawa dotyczyła zaległości w opłatach z tytułu użytkowania wieczystego, gdzie Agencja Nieruchomości Rolnych domagała się ponad 200 tys. zł od firmy deweloperskiej. Decyzja SN miała istotne znaczenie dla ustalenia właściwości sądowej w tego rodzaju sporach.
Artykuł 38 KPC nie ma zastosowania w sprawach o zapłatę zaległych opłat rocznych za użytkowanie wieczyste gruntu – wynika z uchwały Sądu Najwyższego. Agencja Nieruchomości Rolnych wystąpiła o wydanie nakazu zapłaty ponad 200 tys. zł wynikających z kilkuletnich zaległości w rocznej opłacie z tytułu użytkowania wieczystego. „B.” S.A – firma deweloperska twierdziła, że prawo użytkowania wygasło, ponieważ grunt został przejęty w związku z budową drogi. Zarzucała też, że ANR wystąpiła do niewłaściwego sądu – właściwego według położenia nieruchomości, a nie siedziby „B.” S.A. Sąd I instancji przekazał sprawę według właściwości do sądu właściwego według miejsca siedziby developera. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że przedmiotem sporu nie jest prawo rzeczowe uzasadniające przyjęcie właściwości sądu miejsca położenia nieruchomości, a roczne opłaty, czyli cywilnoprawne świadczenia okresowe. Rozpoznający zażalenie ANR sąd II instancji skierował od Sądu Najwyższego pytanie prawne o następującej treści: „Czy w sprawie o zasądzenie należności obejmującej opłaty roczne z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości właściwość miejscową sądu wyznacza art. 38 KPC?”. Zgodnie z art. 38 KPC, powództwo o własność lub o inne prawa rzeczowe na nieruchomości, jak również powództwo o posiadanie nieruchomości można wytoczyć wyłącznie przed sąd miejsca jej położenia. Jeżeli przedmiotem sporu jest służebność gruntowa, właściwość oznacza się według położenia nieruchomości obciążonej. Właściwość powyższa rozciąga się na roszczenia osobiste związane z prawami rzeczowymi i dochodzone łącznie z nimi przeciwko temu samemu pozwanemu. Sąd II instancji nie podzielił dominującego w orzecznictwie poglądu, że dochodzenie należności z tytułu opłat rocznych za użytkowanie wieczyste jest rodzajem powództwa o zapłatę i nie podlega regulacji przewidzianej w art. 38 KPC. Uznał, że kluczowe dla sprawy jest rozstrzygnięcie, czy roszczenie dotyczące opłat za użytkowanie wieczyste wynika wprost z prawa rzeczowego, czy też należy uznać, iż dotyczy świadczeń związanych z powstałym między stronami stosunkiem obligacyjnym wynikającym z ustanowienia prawa użytkowania wieczystego. Zdaniem sądu II instancji, wskazane w art. 38 § 1 KPC powództwo o własność lub inne prawa rzeczowe na nieruchomości dotyczy wszelkich roszczeń, których istotą jest realizacja praw rzeczowych na nieruchomości, w tym roszczeń o świadczenia wynikające z takich praw. Dodatkowo podkreślono, że dochodzone roszczenie wynika z prawa rzeczowego na nieruchomości i przysługuje powodowi jako właścicielowi nieruchomości, zaś warunkiem uznania zasadności żądania jest także ustalenie, czy prawo rzeczowe, z którego istnienia powód wywodzi swoje roszczenie nadal obciąża nieruchomość. Zobowiązanie do zapłaty opłaty rocznej, jako element prawnorzeczowego stosunku użytkowania wieczystego, uzyskuje charakter zobowiązania realnego obciążającego z woli ustawodawcy każdego uprawnionego z tytułu prawa użytkowania wieczystego (zob. wyrok SN z 12.2.2014 r., IV CSK 284/13, ). Sąd Najwyższy nie podzielił stanowiska zaprezentowanego w uzasadnieniu pytania prawnego i uznał, że art. 38 KPC nie ma zastosowania w sprawach o zapłatę zaległych opłat rocznych za użytkowanie wieczyste gruntu. Uchwała SN z 24.5.2017 r., III CZP 14/17
Sąd Najwyższy wydał uchwałę potwierdzającą, że art. 38 KPC nie ma zastosowania w przypadku zaległych opłat rocznych za użytkowanie wieczyste. Decyzja ta miała istotne znaczenie dla wyznaczania właściwości sądowej w podobnych sprawach, gdzie kluczową kwestią było rozróżnienie między roszczeniami związanymi z prawem rzeczowym a świadczeniami związanych z powstałym stosunkiem obligacyjnym.