Zwrot kosztów obrony przed egzekucją

Dopuszczalne jest zasądzenie od wierzyciela na rzecz dłużnika zwrotu kosztów obrony przed egzekucją, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego. Sąd Najwyższy uznał, że dłużnik odpowiada za koszty egzekucji, ale w sytuacji egzekucji niecelowej lub bezpodstawnej wygrywającemu przysługuje zwrot kosztów, w tym wynagrodzenie dla pełnomocnika.

Tematyka: zwrot kosztów obrony, egzekucja, koszty postępowania, zwrot kosztów, Sąd Najwyższy, umorzenie egzekucji, III CZP 4/17

Dopuszczalne jest zasądzenie od wierzyciela na rzecz dłużnika zwrotu kosztów obrony przed egzekucją, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego. Sąd Najwyższy uznał, że dłużnik odpowiada za koszty egzekucji, ale w sytuacji egzekucji niecelowej lub bezpodstawnej wygrywającemu przysługuje zwrot kosztów, w tym wynagrodzenie dla pełnomocnika.

Dopuszczalne jest zasądzenie od wierzyciela na rzecz dłużnika zwrotu kosztów obrony przed egzekucją,
w tym kosztów zastępstwa procesowego, w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego w związku
z uchyleniem klauzuli wykonalności nadanej tytułowi egzekucyjnemu, na podstawie którego wszczęto to
postępowanie (art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 13 § 2 KPC) – uznał w uchwale Sąd Najwyższy.
Wiesława C. reprezentowana przez adwokata zaskarżyła bankowy tytuł egzekucyjny. Sąd uchylił klauzulę
wykonalności uznając, że przy wystawieniu bankowego tytułu egzekucyjnego popełniono błędy. Gdy postępowanie
egzekucyjne zostało umorzone Wiesława C. zażądała od Banku „A.” S.A. zwrotu środków poniesionych na
wynagrodzenie adwokata.
Sąd I instancji uwzględnił żądanie powódki, natomiast rozpoznający zażalenie Banku „A.” S.A. sąd II instancji
skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne o następującej treści: „Czy w przypadku, gdy na skutek zażalenia
dłużnika na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu
postanowienie to zmieniono i oddalono wniosek, dopuszczalne jest zasądzenie od wierzyciela na rzecz
dłużnika kosztów postępowania egzekucyjnego wszczętego na podstawie tego tytułu?”.
Sąd wskazał, że nie można odmawiać doniosłości prawnej upadkowi tytułu wykonawczego tylko z tej przyczyny, że
w postanowieniu o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wskazano, iż uwzględniono wniosek wierzyciela oparty
na art. 825 pkt 1 KPC. Żądanie wierzyciela przedstawiono komornikowi po zmianie postanowienia o nadaniu klauzuli
wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu i oddaleniu wniosku banku, zaś przed umorzeniem postępowania
egzekucyjnego komornikowi doręczono wniosek dłużniczki o umorzenie egzekucji. Zgodnie z art. 825 pkt 2 KPC,
organ egzekucyjny umarza egzekucję na wniosek wierzyciela lub dłużnika, jeżeli prawomocnym orzeczeniem tytuł
wykonawczy został pozbawiony wykonalności, co dotyczy również sytuacji, w której sąd II instancji „uchylił” klauzulę
wykonalności na skutek uwzględnienia zażalenia dłużnika. Orzekając o umorzeniu należy uznać za istotną
okoliczność, która wyłącza prowadzenie egzekucji w zgodzie z prawem np. pozbawienie wierzyciela możliwości
posługiwania się tytułem wykonawczym. Taka podstawa umorzenia powinna wyprzedzać żądanie wierzyciela oparte
na art. 825 pkt 1 KPC. Do takiego wniosku prowadzi także kolejność, w jakiej wybrane przesłanki umorzenia
wymieniono w art. 827 § 1 zd. 2 KPC.
Na mocy art. 770 KPC, dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia
egzekucji, które ściąga się wraz z egzekwowanym roszczeniem. W postępowaniu egzekucyjnym koszty związane
z jej przeprowadzeniem ponosi dłużnik, niezależnie od sposobu zakończenia egzekucji. Zasadne wydaje się zatem
twierdzenie, że do kosztów powstających w postępowaniu egzekucyjnym nie można zaliczyć należności dłużnika.
Jednocześnie sąd wskazał, że koszty postępowania egzekucyjnego mogą w określonych okolicznościach obciążać
wierzyciela np. zaliczki na wydatki, opłaty pobierane przez komornika.
Sąd Najwyższy uznał, że zasada, że dłużnik odpowiada za koszty egzekucji, nie reguluje w pełni kwestii
ponoszenia tych kosztów, zatem w sytuacji gdy egzekucja była niecelowa lub bezpodstawna, dopuszczalne
jest stosowanie ogólnej zasady, że wygrywającemu należy się zwrot kosztów, w tym poniesionych na
wynagrodzenie dla profesjonalnego pełnomocnika.
Uchwała SN z 13.4.2017 r., III CZP 4/17







Sąd Najwyższy wskazał, że koszty postępowania egzekucyjnego mogą być obciążone wierzyciela w określonych sytuacjach, np. zaliczki na wydatki czy opłaty komornika. Uchwała SN z 13.4.2017 r., III CZP 4/17, stanowi istotną podstawę dla prawidłowej interpretacji zwrotu kosztów w przypadku umorzenia egzekucji.