Legitymacja do zaskarżenia wpisu spółdzielni mieszkaniowej do Krajowego Rejestru Sądowego

Członkowie spółdzielni mieszkaniowej mają legitymację do zaskarżenia postanowienia sądu o wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego nowo powstałej spółdzielni. Sąd Najwyższy podkreślił konieczność posiadania interesu prawnego oraz zasady współżycia społecznego. Negatywne skutki unicestwienia funkcjonującej spółdzielni byłyby niewspółmierne do interesu wnoszących apelację.

Tematyka: legitymacja, zaskarżenie, spółdzielnia mieszkaniowa, Krajowy Rejestr Sądowy, interes prawny, Sąd Najwyższy, podział spółdzielni, członkowie spółdzielni

Członkowie spółdzielni mieszkaniowej powstałej na skutek wydzielenia z innej spółdzielni mieszkaniowej
mają legitymację do zaskarżenia postanowienia sądu o wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego nowo
powstałej spółdzielni – uznał Sąd Najwyższy.
W 2014 r. ze Spółdzielni Mieszkaniowej „O.” wydzielono Spółdzielnię Mieszkaniową „P.” Postanowienie o wpisie
nowo powstałego podmiotu zaskarżyło kilkoro jej członków. Zarówno sąd I, jak i II instancji oddaliły wniesione przez
nich środki zaskarżenia. Sąd II instancji wskazał, że o ile w sprawie nieprocesowej (w tym rejestrowej) uczestniczyć
mogą wszystkie osoby, których praw sprawa dotyczy, o tyle apelację od orzeczenia wydanego przez sąd I instancji
złożyć mogą tylko te osoby, w których interes prawny orzeczenie godzi. Pokrzywdzenie orzeczeniem (gravamen) jest
przesłanką dopuszczalności środka zaskarżenia, chyba że interes publiczny wymaga merytorycznego rozpoznania
tego środka (zob. uchwała SN z 15.5.2014 r., III CZP 88/13, OSNC Nr 11/2014, poz. 108,
). W ocenie sądu,
gravamen członków spółdzielni jest wątpliwy, w apelacji nie wyjaśnili bowiem, w jaki sposób postanowienie
w przedmiocie wpisania Spółdzielni Mieszkaniowej „P.” do Krajowego Rejestru Sądowego godzi w ich prawa,
związane niepodzielnie ze spółdzielczym prawem do lokalu mieszkalnego. Sąd uznał bowiem, że ani uchwała
podziałowa, ani statut nowej spółdzielni nie ograniczają tego prawa. O ile więc interes prawny członków spółdzielni
uprawniał ich do uczestniczenia w postępowaniu rejestrowym nawet na etapie postępowania odwoławczego, o tyle
brak interesu prawnego w uchyleniu zaskarżonego postanowienia, tym bardziej, przemawiał za oddaleniem ich
apelacji.
Zdaniem sądu za oddaleniem apelacji i utrzymaniem wpisu Spółdzielni Mieszkaniowej „P.” w Krajowym Rejestrze
Sądowym przemawiają również zasady współżycia społecznego. Nawet w przypadku uznania zasadności zarzutów
powodów co do procedury zwołania Zgromadzenia Spółdzielni, żądanie uchylenia zaskarżonego postanowienia
należy traktować w kategoriach nadużycia prawa podmiotowego, które nie korzysta z ochrony, w myśl art. 5 KC.
Naruszenie procedury zwołania Zgromadzenia Spółdzielni i niezachowanie 21-dniowego terminu na złożenie
związanych z nim materiałów nie miało wpływu na podjęcie uchwały w przedmiocie wydzielenia Spółdzielni
Mieszkaniowej „P.”, a także nie godziło w interesy uczestniczek w sposób skonkretyzowany. Jednocześnie sąd
podkreślił rozległe konsekwencje uchylenia wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Negatywne skutki unicestwienia
już funkcjonującej Spółdzielni Mieszkaniowej „P.” zrzeszającej około 3000 członków byłyby niewspółmierne do
nieskonkretyzowanego interesu wnoszących apelację w uchyleniu skutków podjętej uchwały o powstaniu spółdzielni
i stanowiłoby rażącą dysproporcję. Sąd podkreślił, że Spółdzielnia Mieszkaniowa „P.” od dnia wpisu do Krajowego
Rejestru Sądowego w 2014 r. funkcjonuje w obrocie prawnym i podejmuje na szeroką skalę działania w interesie i na
rzecz swoich członków. Zaskarżone postanowienie, mimo że nieprawomocne, korzystało bowiem z przymiotu
natychmiastowej skuteczności (art. 6945 § 1 i 2 KPC). Wskutek podziału Spółdzielni Mieszkaniowej „O.”, z chwilą
zarejestrowania wydzielonej Spółdzielni Mieszkaniowej „P.” przeszły na nią wynikające z planu podziału składniki
majątkowe oraz prawa i zobowiązania. W sytuacji powstania nowej spółdzielni, do której przeszli członkowie
dotychczasowej, niezbędna jest ciągłość działania oraz aktywne uczestnictwo w szeroko pojętym obrocie prawnym,
które wiąże się z realizacją celu, dla którego spółdzielnia została powołana wolą członków, a więc polegającego
przede wszystkim na zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. W tym kontekście uwzględnienie apelacji dwóch
niezadowolonych członków spółdzielni mogłoby spowodować nie tylko niepewność stanu prawnego, ale i również
wywołać niekorzystne skutki faktyczne i prawne dla spółdzielni oraz jej wszystkich członków posiadających prawa do
lokali w zasobach spółdzielni, a także dla osób trzecich, z którymi pozostaje ona w stosunkach zobowiązaniowych.
Sąd Najwyższy uchylił orzeczenie sądu II instancji i nakazał mu ponowne rozpoznanie sprawy. Jak
podkreślono, interes prawny członków spółdzielni należy rozpatrywać zarówno w aspekcie
formalnoprawnym, jak i materialnoprawnym. Interes formalny wynika z tego, że orzeczenie nie koreluje
z treścią żądań wskazanych w pozwie, zatem powodowie mogą domagać się zmiany jego treści. Ich interes
materialnoprawny wiąże się natomiast z przysługującymi im prawami do spółdzielczych lokali mieszkalnych.
Uprawnia to ich do pozostawania członkiem spółdzielni mieszkaniowej, który ma prawo domagać się, aby
podział spółdzielni mieszkaniowej przebiegał zgodnie z prawem i postanowieniami statutowymi, co
powodowie kwestionowali. W ocenie SN, powstanie i rejestracja nowego podmiotu prawnego, w wyniku
podziału już istniejącej osoby prawnej, jest tak znaczącym aktem, że można tu mówić nawet o interesie
publicznym. Wyjaśniono też, że korzystanie z uprawnień procesowych nie może w tym przypadku zostać
uznane za nadużycie prawa, nawet jeśli tylko kilkoro z kilkutysięcznej grupy członków kwestionuje ważność
uchwały o podziale i będący jej konsekwencją wpis nowego podmiotu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Postanowienie SN z 28.3.2017 r., II CSK 488/16

Sąd Najwyższy uchylił orzeczenie sądu II instancji i nakazał mu ponowne rozpoznanie sprawy. Interes formalny członków spółdzielni wynika z niekorespondencji orzeczenia z treścią żądań w pozwie. Interes materialnoprawny wiąże się z prawami do spółdzielczych lokali mieszkalnych.