Związanie podmiotu wnoszącego skargę kasacyjną wykładnią prawa dokonaną przez SN

Publikacja omawia związanie podmiotu wnoszącego skargę kasacyjną wykładnią prawa dokonaną przez Sąd Najwyższy w kontekście sporu dotyczącego ustawodawstwa w zakresie ubezpieczeń społecznych. Wyrok SN z 5.10.2016 r. dotyczył sprawy P. Spółki z o.o. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W., gdzie SN oddalił skargę kasacyjną wnioskodawcy.

Tematyka: Sąd Najwyższy, skarga kasacyjna, wykładnia prawa, związanie podmiotu, skarga kasacyjna, ustawodawstwo, ubezpieczenia społeczne, SN, II UK 267/15

Wykładnią prawa dokonaną przez SN jest związany nie tylko sąd, któremu sprawa została przekazana do
ponownego rozpatrzenia, ale także podmiot wnoszący skargę.
Wyrok SN z 5.10.2016 r., II UK 267/15
Przewodniczący Sędzia SN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Bogusław Cudowski (sprawozdawca), Jolanta
Strusińska-Żukowska.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych 5.10.2016 r. sprawy z wniosku P. Spółki z o.o. we W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych Oddział we W. przy udziale zainteresowanego Zbigniewa G. o wydanie zaświadczenia w sprawie
z zakresu ubezpieczeń społecznych na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku SA we W.
z 6.11.2014 r. […], oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie
Wyrokiem z 8.1.2013 r. SO we W. oddalił odwołanie wnioskodawcy P. Sp. z o.o. we W. od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z 28.8.2012 r., którą organ rentowy odmówił wydania na rzecz
wnioskodawcy zaświadczenia A1 potwierdzającego, że zainteresowany Zbigniew G. w okresie wykonywania pracy
na terytorium Francji od 4.1.2012 r. do 22.7.2012 r. podlegał polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń
społecznych.
Sąd ustalił, że we wniosku o poświadczenie formularza A1 wnioskodawca wskazał, że spółka z tytułu działalności
prowadzonej w Polsce uzyskała obroty na poziomie 12%. Na terenie Polski zatrudnia 113 pracowników oraz realizuje
12 umów z kontrahentami (według stanu na 30.11.2011 r.), natomiast 160 osób jest zatrudnionych i oddelegowanych
do pracy za granicą w celu realizacji 31 umów. Organ rentowy przeprowadził postępowanie w przedmiocie określenia
danych dotyczących działalności spółki prowadzonej w Polsce i za granicą. Zebrany w sprawie materiał dowodowy
wskazał, że wnioskodawca na dzień delegowania zainteresowanego osiągnął średnie obroty z okresu 12 miesięcy
prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na poziomie 12%. Dane wykazane we wnioskach
o poświadczenie formularzy A1 złożonych od 2010 r. wskazały, że przychody z działalności w kraju spadły – a na
dzień 30.8.2010 r. wynosiły 31%, na dzień 31.12.2010 r. – 18%, na dzień 30.6.2011 r. zaś– 12%. W okresie od
stycznia 2012 r. do marca 2012 r. obrót osiągany przez wnioskodawcę z działalności w Polsce utrzymywał się na
poziomie 12%. W okresie od stycznia 2012 r. do kwietnia 2012 r. wnioskodawca zatrudniał (na podstawie umowy
o pracę i umów zlecenia) i zgłaszał do ubezpieczeń społecznych w kraju średnio w miesiącu 57 osób oraz realizował
11 kontraktów z podmiotami gospodarczymi w Polsce, natomiast we Francji i w Niemczech pracę wykonywało
średnio 178 osób w ramach realizowanych ok. 38 kontraktów. Liczba osób wykonujących pracę w kraju i zgłoszonych
do ubezpieczenia społecznego była niższa od danych wykazanych we wniosku, gdzie do liczby pracowników w kraju
wliczono również osoby niezgłoszone do ubezpieczeń (w tym studentów w wieku do 26 lat oraz osoby wykonujące
umowy o dzieło). Wnioskodawca przedstawił nowy wykaz obrotów osiąganych w Polsce i za granicą za okres od
grudnia 2010 r. do lipca 2012 r., w którym przedstawił ilość pracowników zatrudnionych w Polsce i w krajach Unii
Europejskiej oraz wykazał wyższe dochody osiągane w Polsce. Z przedłożonych dokumentów wynikało, że w okresie
od stycznia 2011 r. do lipca 2012 r. w krajach Unii Europejskiej spółka realizowała średnio od 25 do 48 kontraktów
w stosunku miesięcznym, gdy w tym samym czasie w kraju realizowała od 2 do 12 kontraktów. Z zeznań zarówno
świadków Lidii S. i Agnieszki G., jak i z zeznań słuchanego w charakterze strony prezesa Radosława G. wynikało, że
średnie obroty w okresie ostatnich 12 miesięcy wynosiły od 82% do 85% w krajach Unii Europejskiej i od 12 do 18%
w kraju. Wnioskodawca jednocześnie wskazał, że w ww. okresie zatrudniał w Polsce w oparciu na umowy o pracę
i umowy cywilnoprawne od 115 do 154 pracowników. Zmianę danych uzasadnił błędnym rozliczeniem obrotów
wygenerowanych w kraju i za granicą. Zgodnie ze złożonymi oświadczeniami do obrotów w kraju spółka zaliczyła
część przychodu z faktur za granicą, motywując to tym, że są to czynności z tytułu działalności rekrutacyjnej,
logistycznej i administracyjnej pracowników wykonywane w kraju w ramach umów na udostępnienie personelu za
granicę zawartych z pracodawcami użytkownikami we Francji i w Niemczech. Wnioskodawca w deklaracjach dla
podatku od towarów i usług VAT-7 wskazał za 2011 r. sprzedaż na terenie kraju na poziomie 8, 3% sprzedaży
łącznej (tj. w kraju i poza granicami kraju) oraz za okres od stycznia do kwietnia 2012 r. na poziomie 11%.
W tak ustalonym stanie faktycznym sąd I instancji orzekł, że odwołanie od decyzji organu rentowego nie zasługuje na
uwzględnienie. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał na art. 11 ust. 2 lit. a, art. 12 ust. 1 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z 29.4.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego oraz art. 14 ust. 1 i 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 dotyczącego

wykonywania rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego,
wytyczne zawarte w decyzji Nr A2 Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego
z 12.6.2009 r. dotyczącej interpretacji art. 12 rozporządzenia 883/2004 oraz opracowanym na jej podstawie
Praktycznym Poradniku. Sąd wskazał, że obroty osiągane przez delegujące przedsiębiorstwo w państwie
zatrudnienia w odpowiednim okresie powinny wynosić co najmniej 25%. Podkreślił, że przypadki, kiedy obrót
przedsiębiorstwa jest niższy niż 25%, wymagają pogłębionej analizy w zakresie liczby pracowników zatrudnionych
w kraju i za granicą oraz liczby realizowanych kontraktów w kraju i za granicą. Przy czym, jeśli w danym
przedsiębiorstwie zatrudnione są osoby na podstawie umów zlecenia (np. studenci) lub umów o dzieło, które nie
podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a więc nie są za te osoby odprowadzane składki na
ubezpieczenia społeczne, to osoby te nie mogą zostać uwzględnione przy obliczaniu łącznej liczby pracowników
wykonujących pracę w państwie, w którym znajduje się siedziba przedsiębiorstwa. Osoby te nie będą zatem
uwzględniane przy dokonywaniu oceny, czy przedsiębiorstwo prowadzi znaczną część działalności w państwie,
z którego pracownicy są delegowani. Sąd wskazał, że Praktyczny Poradnik nie ma charakteru normatywnego, ale
może być traktowany jako źródło wykładni autentycznej. W ocenie sądu dysproporcja w zakresie obrotów, liczby
umów i pracowników zatrudnionych i zgłoszonych do ubezpieczeń w Polsce i za granicą świadczyły
o nieprowadzeniu przez spółkę w kraju działalności w znacznej części w rozumieniu przepisu art. 12 ust. 1
rozporządzenia Nr 883/2004. W konsekwencji uznał, że ustawodawstwo polskie w zakresie ubezpieczeń
społecznych dla pracowników wnioskodawcy wykonujących pracę na terytorium Francji i Niemiec nie jest właściwe.
Wyrok sądu II instancji zaskarżył wnioskodawca. Zarzucono naruszenie:
1) art. 12 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 w zw. z art. 14 ust. 2
rozporządzenia Parlamentu i Rady (WE) Nr 987/2009 poprzez ich błędną wykładnię, w wyniku której sąd dokonał
rozszerzającej interpretacji przesłanek określonych w art. 14 ust. 2 rozporządzenia 987/2009, czego konsekwencją
było przyjęcie, że wnioskodawca nie prowadził w spornym okresie normalnej działalności na terenie Polski;
2) decyzji Nr A2 Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego z 12.6.2009 r.
dotyczącej interpretacji art. 12 rozporządzenia 883/2004 poprzez jej błędną wykładnię w wyniku przyjęcia, że
wysokość osiągniętego obrotu stanowi kryterium decydujące do uznania, czy wnioskodawca prowadził w spornym
okresie normalną działalność na terenie Polski, a także
3) art. 233 § 1 KPC przez dokonanie dowolnej oceny dowodów w sposób pozbawiony wszechstronności
w odniesieniu do okoliczności, czy wnioskodawca prowadził w spornym okresie normalną działalność na terenie
Polski.
Wyrokiem z 27.6.2013 r. SA we W. zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję, nakazując organowi
rentowemu wydanie zaświadczeń potwierdzających, że Zbigniew G. w okresie od 4.1.2012 r. do 22.7.2012 r. podlega
polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych. Sąd II instancji ocenił, że sąd I instancji oparł się na
właściwych przepisach prawa, ale dokonał ich niewłaściwej interpretacji. W ocenie sądu II instancji poza istnieniem
więzi pracowniczej wymaga się, by przedsiębiorstwo delegujące „zwykle” prowadziło działalność na terenie państwa,
z którego pracownik został oddelegowany. Ponadto stwierdza się, że chodzi o działalność „godną odnotowania”
w kraju delegującym. Z decyzji nie wynika natomiast, aby to właśnie obrót odgrywał pierwszoplanową rolę przy
ocenie, czy przedsiębiorstwo może powołać się na art. 14 ust. 1 lit. a rozporządzenia 1408/71. Sąd podkreślił, że nie
można pominąć, że celem, dla którego stworzono możliwość odstępstw od zasady terytorialności, było maksymalne
wspieranie swobodnego przepływu pracowników oraz umożliwienie pracownikom, przedsiębiorstwom i instytucjom
uniknięcia niepotrzebnych i kosztownych komplikacji administracyjnych (tak: Praktyczny Przewodnik ust. 2). Wskazał
dalej, że w przypadku gdy organ rentowy wydawał zaświadczenia E 101 w okresie poprzedzającym okres sporny
oraz w okresie następnym, krótkotrwała zmiana niektórych wskaźników nie powinna ważyć na ocenie wniosku.
W ocenie sądu dokumentacja dostarczona przez spółkę wskazywała na zmienne wartości zarówno obrotów, jak
i liczby zatrudnionych pracowników. W 2011 r. i 2012 r. odnotowano spadek osiąganego obrotu na terenie Polski,
jednakże tendencja ta związana była z obecną sytuacją na rynku europejskim. Z tego względu, zdaniem sądu,
wartość osiąganych przez stronę obrotów nie może stanowić podstawowego determinantu w rozstrzyganiu niniejszej
sprawy. Sąd podkreślił, że podczas całego okresu oddelegowania pracowników zachowany był bezpośredni związek
między przedsiębiorstwem delegującym a pracownikami oddelegowanymi. Wszystkie te okoliczności, zdaniem sądu,
świadczyły o istnieniu po stronie spółki przesłanek warunkujących wydanie zaświadczenia A1.
Wyrok sądu II instancji zaskarżył w całości organ rentowy. W skardze kasacyjnej zarzucono naruszenie przepisów
prawa materialnego, to jest art. 83b ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.jedn.: Dz.U.
z 2016 r. poz. 963 ze zm., dalej jako: SystUbSpołU) oraz art. 11 ust. 2 lit. a i art. 12 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004, art. 14 ust. 1 i 2 i art. 19 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) Nr 987/2009, poprzez ich błędną wykładnię, w wyniku której przyjęto, że wnioskodawca w spornym
okresie prowadził normalną działalność na terenie Polski, w związku z czym zainteresowany w okresie tym powinien
podlegać ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych, co spowodowało z kolei naruszenie art. 6
ust. 1 pkt 1 w zw. z 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 1 SystUbSpołU poprzez niezasadne objęcie

zainteresowanego ubezpieczeniami społecznymi jako pracownika na terenie Polski. Ponadto zarzucono naruszenie
przepisów postępowania, to jest art. 328 § 2 KPC w zw. z art. 391 KPC, polegające na niedostatecznym i błędnym
wskazaniu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku faktycznych i prawnych podstaw rozstrzygnięcia, co uniemożliwia
dokonanie oceny toku wywodu i tym samym weryfikację wydanego wyroku, a ponadto wewnętrzną sprzeczność
uzasadnienia wyroku i oparcie wywodu prawnego na nieaktualnym stanie prawnym.
Sąd Najwyższy wyrokiem z 4.6.2014 r. uchylił zaskarżony wyrok SA we W. i przekazał sprawę temu sądowi do
ponownego rozpoznania. Sąd Najwyższy nie podzielił stanowiska sądu II instancji, że obrót nie odgrywa
pierwszoplanowej roli w ocenie, czy przedsiębiorstwo może powołać się na art. 14 ust. 1 lit. a rozporządzenia
1408/71. Sąd Najwyższy ocenił, że obrót nie może być pomijany jako kryterium bez znaczenia, zwłaszcza że obrót
ustalony w sprawie był o ponad połowę niższy niż wymagany. Sąd zauważył, że skoro wymagany jest obrót na
poziomie 25% w kraju delegowania, a więc jednej czwartej całego obrotu, to po pierwsze, dotyczyć to może jedynie
przedsiębiorstwa działającego w danym państwie, a po drugie, przedsiębiorstwa z wymaganą granicą obrotu, który
co do zasady nie pozwala na dowolne odejście poniżej tak zakreślonej skali. Podkreślił, że niższy obrót nie może być
równoważony (kompensowany) wartością innych kryteriów, gdyż są one rodzajowo odmienne i dotyczą czego
innego. Obrót, jako kryterium oceny w rozważanym aspekcie, legitymuje przedsiębiorcę (agencję) dopiero przy
określonej wartości (25%), co oznacza, że obrót na poziomie 12% nie spełnia kryterium wymaganego obrotu w kraju
delegowania, gdy się dodatkowo uwzględni, że niższy obrót nie był krótkotrwały, lecz utrzymywał się dłużej na
poziomie 12%. Sąd Najwyższy stwierdził, że agencja pracy tymczasowej delegująca zatrudnionych pracowników do
pracy za granicą może być uznana za pracodawcę zazwyczaj prowadzącego znaczną część działalności, innej niż
działalność związana z samym zarządzaniem wewnętrznym na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma
swoją siedzibę, w rozumieniu przepisów rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 883/2004 (art. 12 ust. 1)
i 987/2009 (art. 14 ust. 2), jeżeli osiąga w kraju delegowania wymagany obrót z prowadzonej działalności na
poziomie 25% całego jej obrotu.
Sąd II instancji, po ponownym rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z 6.11.2014 r. oddalił apelację wnioskodawcy.
W uzasadnieniu podkreślił, że wykładnia prawa dokonana w niniejszej sprawie przez SN jest wiążąca dla sądu II
instancji. Po ponownym przeanalizowaniu sprawy sąd II instancji podzielił pogląd, że obrót z prowadzonej
działalności przedsiębiorstwa stanowi pierwszoplanowe kryterium decydujące o miejscu wykonywania tej
działalności, dlatego fakt, że w spornych okresach spółka generowała na terenie Polski obrót w wysokości zaledwie
12% uzasadnia odmowę wydania zaświadczeń A1 potwierdzających, że zainteresowany podlegał w tym czasie
ustawodawstwu polskiemu. Odwołując się do treści wyroku SN z 4.6.2014 r., zauważył, że SN w sposób
jednoznaczny wskazał, że decydujące dla uznania, że pracodawca delegujący zatrudnianych pracowników do pracy
za granicą może być uznany za pracodawcę zazwyczaj prowadzącego znaczną część działalności na terytorium
państwa członkowskiego, w którym ma swoją siedzibę, jest kryterium osiągania w kraju delegowania obrotu
z prowadzonej działalności na poziomie co najmniej 25% całego swojego obrotu. Stanowisko, że obrót stanowi
kryterium odwołujące się do skali działalności przedsiębiorstwa, SN uznał w zasadzie za utrwalone i aktualne, jako
kryterium racjonalnie sprawdzalne. Sąd II instancji zauważył, że SN podniósł także, że jakkolwiek z Poradnika
Praktycznego wynika, że przypadki, w których obrót jest niższy niż 25%, „wymagałyby pogłębionej analizy”, to
jednocześnie zaznaczył, że nie można tego interpretować w kierunku zniesienia warunku zastrzeżonego poziomu
obrotu. Chodzi raczej, według SN o to, że odstępstwo powinno stanowić wyjątek oparty na racjonalnej podstawie.
Sąd Najwyższy podkreślił takie wymaganie w szczególności w stosunku do agencji pracy tymczasowej.
Uwzględniając ustalenia faktyczne dokonane w tej sprawie, sąd II instancji stwierdził, że zainteresowany nie
wykonywał bezpośrednio pracy na rzecz odwołującej się spółki, ponieważ de facto był pracownikiem pracodawcy
francuskiego i na jego rzecz świadczył pracę. W ocenie sądu II instancji nie można było w tym wypadku stwierdzić,
że pomiędzy wnioskodawcą a zainteresowanym w sprawie istniała bezpośrednia więź, ponieważ wnioskodawca
przez okres delegowania pracownika za granicę nie miał wpływu ani na przebieg, ani na warunki jego zatrudnienia.
W ocenie sądu II instancji fakt, że administracja spółki, kadry, księgowość i marketing są prowadzone w Polsce,
gdzie odbywa się również cały proces rekrutacyjny i wydawane są dokumenty związane z pracą, nie upoważnia do
przyjęcia, że wnioskodawca prowadzi w kraju znaczną część działalności. Podkreślił dalej, że decydujące znaczenie
ma generowanie co najmniej 25% obrotu w miejscu, gdzie znajduje się siedziba przedsiębiorstwa delegującego.
Wyjaśnił, że jakkolwiek taki próg nie wynika z aktów prawa powszechnie obowiązującego, tak ma on racjonalne
uzasadnienie w kontekście szczegółowo powołanych przez SO we W. regulacji dotyczących zasad ustalania
właściwego ustawodawstwa zakresie ubezpieczeń społecznych. Wobec powyższego i w świetle ostatniego
orzecznictwa SN, sąd II instancji stwierdził, że okoliczność, iż spółka nie osiągała w spornym okresie w Polsce
minimum 25% obrotu z całej prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej uniemożliwia uznanie, że
oddelegowany do pracy we Francji pracownik podlega w tym czasie ustawodawstwu polskiemu.
Wyrok sądu II instancji z 6.11.2014 r. zaskarżył w całości wnioskodawca. W skardze kasacyjnej zarzucono
naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 11 ust. 2 lit. a i art. 12 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z 29.4.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego (Dz.Urz. UE L 166 z 30.4.2004 r., s. 1 i nast.) oraz art. 14 ust. 1 i 2 i art. 19 ust. 2 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z 16.9.2009 roku dotyczącego wykonywania rozporządzenia

Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z 29.4.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego (Dz.Urz. UE L 284 z 30.10.2009 r.) poprzez ich błędną wykładnię i zastosowanie, w wyniku czego
niezasadnie przyjęto, iż P. Sp. z o.o. w spornym okresie od 5.3.2012 r. do 3.6.2012 r. nie prowadziła normalnej
działalności na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, czego następstwem było przyjęcie, że zainteresowany nie
podlegał ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych.
Skarżący wskazał, że błędne zastosowanie i wykładnia polegały przede wszystkim na zaniechaniu przez sąd II
instancji przeprowadzenia „pogłębionej analizy” stanu sprawy wymaganej przez „Praktyczny Poradnik –
Ustawodawstwo mające zastosowanie do pracowników w Unii Europejskiej (UE), w Europejskim Obszarze
Gospodarczym (EOG) i Szwajcarii”, w sytuacji braku osiągnięcia w państwie delegującym ok. 25% obrotów. Zdaniem
skarżącego sąd nie rozpatrzył okoliczności dotyczących specyfiki działalności skarżącego i nie wypowiedział się
w żaden sposób co do spełnienia innych wymienionych w przepisach prawa europejskiego przesłanek uznania
działalności prowadzonej w danym państwie za znaczącą. Sąd II instancji, dokonując porównania obrotów w Polsce
i za granicą, nie uwzględnił różnic siły nabywczej pieniądza i różnic wynagrodzeń co, zdaniem skarżącego, jest
niezbędne do oddania rzeczywistych proporcji działalności wnioskodawcy w kraju i poza nim (konieczność dokonania
takiej analizy potwierdzają literalnie i wprost przepisy uchwalonej po spornym okresie dyrektywy Parlamentu i Rady
201467/UE z 15.5.2014 r. w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników
w ramach świadczenia usług, zmieniająca rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 w sprawie współpracy administracyjnej
za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym („rozporządzenie w sprawie IMI”). W ocenie
skarżącego brak dokonania takie analizy jest też sprzeczny ze wskazówkami zawartymi w wyroku SN z 4.6.2014 r.
wydanego w tej sprawie.
Ponadto zarzucono naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, to jest:
1) art. 233 § 1 KPC w zw. z art. 391 KPC oraz art. 378 § 1 KPC i art. 382 KPC polegające na przejęciu przez sąd II
instancji za własne ustaleń faktycznych sądu I instancji, bez jakichkolwiek merytorycznych rozważań w tej kwestii,
w sytuacji gdy zarzuty apelacji obejmowały przede wszystkim sprzeczność ustaleń sądu I instancji ze zgromadzonym
materiałem dowodowym, co skutkowało tym, że zarzuty apelacyjne w ten sposób nie zostały rozpoznane,
2) art. 328 § 2 KPC w zw. z art. 391 KPC polegające na niedostatecznym wskazaniu w uzasadnieniu wyroku
faktycznych i prawnych podstaw rozstrzygnięcia, co uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu i przesłanek decyzji
sądu. Brak ten polegał według skarżącego na tym, że sąd II instancji, uzasadniając powody oddalenia apelacji
wnioskodawcy, wskazał jedynie na brak osiągnięcia przez spółkę określonych obrotów na terenie Polski, natomiast
całkowicie zaniechał omówienia w wyroku wyników „pogłębionej analizy” wymaganej obligatoryjnie przez przepisy
Praktycznego Poradnika, na którym sąd II instancji opierał swój wyrok, a w szczególności nie wypowiedział się co do
swojej oceny odnośnie do spełnienia przez wnioskodawcę pozostałych przesłanek przewidzianych przez przepisy
prawa europejskiego.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania SA
we W. oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Ponadto, na podstawie art. 125 § 1 KPC w zw. z art. 9, art. 91 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
z 2.4.1997 r., art. 354 KPC, art. 267 akapit 1 litera „b” oraz art. 267 akapit 3 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii
Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2), wniósł o wystąpienie przez SN do TS z pytaniem prawnym
o następującej treści:
1) czy pojęcie „pracodawca, który normalnie prowadzi tam swą działalność” użyte w art. 12 ust. 1 Rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej Nr 883/2004 z 29.4.2004 r. w sprawie koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego, a następnie uszczegółowione przez art. 14 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady Unii Europejskiej Nr 987/2009 z 16.9.2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) Nr
883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oznacza pracodawcę (agencję pracy
tymczasowej), który – niezależnie od pozostałych cech swojej działalności – musi osiągać roczny obrót na poziomie
co najmniej 25% w państwie delegującym pracowników;
2) czy organy administracyjne i sądy państwa członkowskiego mogą uznać, że pracodawca będący agencją pracy
tymczasowej wymieniony w art. 12 ust. 1 rozporządzenia Nr 883/2004 zazwyczaj prowadzi znaczną część
działalności na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma swoją siedzibę, w okolicznościach, w których nie
osiągnął on rocznych przychodów na poziomie 25% w państwie delegującym pracowników, lecz spełnia pozostałe
kryteria charakteryzujące „normalną działalność” tego pracodawcy wymienione w punkcie 1 decyzji Nr A2 Komisji
Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego z 12.6.2009 r. dotyczącej wykładni art. 12
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 w sprawie ustawodawstwa mającego
zastosowanie do pracowników delegowanych i osób wykonujących pracę na własny rachunek, tymczasowo
pracujących poza państwem właściwym (2010/C 106/02) i czy ocena spełnienia tych pozostałych przesłanek wchodzi
w zakres „pogłębionej analizy” wymaganej przez „Poradnik Praktyczny – Ustawodawstwo mające zastosowanie do

pracowników w Unii Europejskiej (UE), Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) i Szwajcarii” dla sytuacji,
w której przedsiębiorca nie osiągnął 25% obrotów na terenie kraju, w którym ma siedzibę;
3) czy „Poradnik Praktyczny – Ustawodawstwo mające zastosowanie do pracowników w Unii Europejskiej (UE),
Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) i Szwajcarii” w zakresie, w jakim ten dokument posługuje się
przykładem obrotu na poziomie 25% stanowi prawne kryterium bezwzględne wiążące sąd państwa członkowskiego
oraz obywateli (i inne podmioty prawa prywatnego) państwa członkowskiego niezbędne do przypisania statusu
„pracodawcy zazwyczaj prowadzącego znaczną część działalności”, o którym mowa w art. 14 ust. 2 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej Nr 987/2009?
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna wnioskodawcy okazała się nie mieć uzasadnionych podstaw.
Zarzuty naruszenia prawa materialnego przedstawione w pkt I skargi kasacyjnej sprowadzają się w swej istocie do
próby zakwestionowania, przyjętego przez sąd II instancji, kryterium osiąganego przez agencję pracy tymczasowej
obrotu (25%) na terenie Polski jako decydującej przesłanki prowadzenia znacznej działalności w kraju delegowania.
Odnosząc się do powyższego zarzutu, należy w pierwszej kolejności stwierdzić, że zaskarżony wyrok został wydany
przez sąd II instancji w wyniku ponownego rozpoznania sprawy w wyniku uchylenia poprzedniego wyroku przez SN.
W wyroku tym (z 4.6.2014 r., II UK 550/13,
) SN w bardzo jednoznaczny sposób przyjął, że decydującym
kryterium oceny znacznej działalności jest obrót z prowadzonej działalności. Stwierdził ponadto, że obrót ten nie
może być niższy niż 25%. W uzasadnieniu tegoż orzeczenia równie jednoznacznie stwierdzono, że próg (25%)
obrotu odnosi się do zwykłych pracodawców, to tym bardziej dotyczy także agencji pracy tymczasowej. Sąd
Najwyższy odniósł się także do zawartego w Praktycznym poradniku stwierdzenia o konieczności przeprowadzenia
pogłębionej analizy przypadków, w których obrót jest niższy niż 25%. W ocenie SN nie wynika jednak z tego, że
Poradnik znosi zastrzeżony poziom obrotu, gdyż jego niższy poziom nie może być równoważony wartością
odmiennych rodzajowo kryteriów, gdyż są one odmienne i dotyczą czego innego. W wyroku tym SN wypowiedział się
także w kwestii oceny wartości osiąganych obrotów, przyjmując, że wartość ta ma podstawowe znaczenie. Wynika
z tego, że przekazując sprawę do ponownego rozpoznania, Sąd Najwyższy bardzo kategorycznie i jednoznacznie
uznał, że warunkiem koniecznym uznania prowadzenia znacznej działalności w kraju delegowania jest osiągnięcie co
najmniej 25% obrotu z prowadzonej przez pracodawcę, delegującego pracowników, działalności.
Zgodnie z art. 39820 KPC sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej
sprawie przez SN.
Problem związania sądu, przy ponownym rozpoznaniu sprawy, wykładnią prawa dokonaną przez SN był wielokrotnie
rozstrzygany przez SN. W wyroku z 25.3.2004 r. (III CK 335/02,
) SN stwierdził, że naczelna zasada ustrojowa
procesu cywilnego związania sądu ma fundamentalne znaczenie z tego powodu nie mogą być akceptowane żadne
od niej odstępstwa, poza wskazanymi w ustawie. A zatem nie ulega wątpliwości, że sąd, któremu sprawa została
przekazana, jest związany wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez SN (zob. np. wyroki SN z 9.2.2005 r., II
CK 413/04,
; z 8.10.2009 r., II CSK 180/09,
).
Ponadto także w wielu orzeczeniach SN jednoznacznie stwierdzał, że wykładnią prawa dokonana przez SN jest
związany nie tylko sąd, któremu sprawa została przekazana (art. 398 20 zd. 2 KPC), ale także podmiot wnoszący
skargę, a w konsekwencji również SN rozpoznający taką skargę (wyrok SN z 6.5.2010 r., II PK 344/09, OSNP Nr 21–
22/2011, poz. 271). Również w wyroku z 21.5.2010 r., II CSK 628/09,
) SN przyjął, że zasada związania
wynikająca z art. 39820 KPC obowiązuje nie tylko sąd, ale także strony, które nie mogą skutecznie oprzeć skargi
kasacyjnej – od wyroku wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy – na podstawach sprzecznych z wykładnią
prawa dokonaną przez SN.
W związku z powyższym sąd II instancji po ustaleniu, że spółka nie osiągnęła w spornym okresie 25% obrotu
z całości prowadzonej działalności w Polsce, będąc związany wykładnią dokonaną przez SN, nie mógł rozstrzygnąć,
że oddelegowany do pracy we Francji pracownik podlega ustawodawstwu polskiemu. A zatem jedynie na marginesie
można zauważyć, że sąd II instancji odniósł się także do innych okoliczności, stwierdzając, że działalność spółki na
terenie Polski ogranicza się tylko do zarządzania wewnętrznego i prowadzenia czynności administracyjnych.
W tym stanie rzeczy sprawy zarzuty przedstawione w skardze kasacyjnej należało ocenić jako próbę polemiki
z poglądem SN i w rezultacie rozstrzygnięciem sądu II instancji. Jeżeli bowiem kryterium obrotu na poziomie 25%
uznaje się za konieczne do stwierdzenia znacznego prowadzenia działalności, to nie było konieczne prowadzenie
pogłębionej analizy innych kryteriów prowadzenia działalności przez skarżącą.
Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że w rozstrzyganej sprawie nie wystąpiły wskazane w ustawie
przypadki przewidujące odstępstwa od zasady związania sądu, jak również zarzuty skargi nie odnosiły się do kwestii
nieprzesądzonych w toku wcześniejszego postępowania przed SN. Tym samym należało przyjąć, że przy
rozpoznaniu skargi kasacyjnej nie wystąpiły zarówno przesłanki uprawniające do odstąpienia od wykładni dokonanej

we wcześniejszym wyroku SN (por. wyrok SN z 1.4.2015 r., I PK 205/14, MoPr Nr 7/2015, s. 363), jak i konieczność
wystąpienia przez SN z pytaniem prawnym do TS.
Z tych względów na podstawie art. 39814 KPC orzeczono jak w sentencji wyroku.
Wyrok SN z 5.10.2016 r., II UK 267/15

Sąd Najwyższy, w uchwale z 5.10.2016 r., II UK 267/15, potwierdził znaczenie osiągnięcia przez przedsiębiorstwo 25% obrotu w kraju delegowania pracowników jako decydującej przesłanki uznania znacznej działalności. Skarga kasacyjna wnioskodawcy została ostatecznie odrzucona przez sąd II instancji.