Uwzględnienie wcześniejszego wyroku w postępowaniu karnym
Publikacja omawia problem uwzględnienia wcześniejszego wyroku w postępowaniu karnym, szczególnie w kontekście decyzji ramowej 2008/675 dotyczącej wyroków skazujących w państwach członkowskich UE. Trybunał podjął decyzję, że uwzględnienie wyroku skazującego z innego państwa członkowskiego nie może być uzależnione od przeprowadzenia postępowania w sprawie jego uznania przez sąd krajowy oraz że nie można zmieniać zasad wykonania takiego wyroku.
Tematyka: wyrok, postępowanie karnem, decyzja ramowa 2008/675, Trybunał Sprawiedliwości, uwzględnienie wcześniejszego wyroku, sąd krajowy
Publikacja omawia problem uwzględnienia wcześniejszego wyroku w postępowaniu karnym, szczególnie w kontekście decyzji ramowej 2008/675 dotyczącej wyroków skazujących w państwach członkowskich UE. Trybunał podjął decyzję, że uwzględnienie wyroku skazującego z innego państwa członkowskiego nie może być uzależnione od przeprowadzenia postępowania w sprawie jego uznania przez sąd krajowy oraz że nie można zmieniać zasad wykonania takiego wyroku.
Trybunał orzekł, że art. 3 ust. 3 decyzji ramowej 2008/675 należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym przewidującym, że sąd krajowy, do którego skierowano wniosek o wymierzenie, aby wykonać łączną karę pozbawienia wolności uwzględniającej w szczególności karę wymierzoną w wydanym przez sąd innego państwa członkowskiego uprzednim wyroku skazującym, zmienia w tym celu zasady wykonania tej ostatniej kary. T. Beshkov został skazany prawomocnym wyrokiem wydanym 13.12.2010 r. przez sąd w Klagenfurcie (Austria) za przestępstwo popełnione w Austrii na karę 18 miesięcy pozbawienia wolności, z których 6 miesięcy stanowi bezwzględną karę pozbawienia wolności, natomiast wykonanie 12 miesięcy pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na trzyletni okres próby. Część kary w wymiarze 6 miesięcy wykonano, a od 14.5.2011 r. rozpoczął bieg okres próby. Następnie T. Beshkov został skazany prawomocnym wyrokiem sądu w Sofii z 29.4.2013 r. na bezwzględną karę pozbawienia wolności za przestępstwo popełnione w Sofii. W maju 2015 r. za pośrednictwem pełnomocnika procesowego T. Beshkov złożył do sądu w Sofii wniosek o wymierzenie łącznej kary pozbawienia wolności odpowiadającej najsurowszej z kar wymierzonych, po pierwsze, wyrokiem wydanym 13.12.2010 r. przez sąd w Klagenfurcie, a po drugie, wyrokiem w Sofii z 29.4.2013 r. Zgodnie z bułgarskim KK w przypadku, gdy dana osoba popełniła kilka przestępstw przed wydaniem odrębnych wyroków skazujących za każde z nich na odrębne kary, sąd krajowy wymierza tej osobie do celów wykonania tych kar jedną karę łączną odpowiadającą najsurowszej z kar pierwotnie wymierzonych. Poza tym w przypadku gdy jedna z pierwotnych kar została już w całości lub w części wykonana, zostaje ona do celów wykonania odliczona od kary łącznej, jeśli jest tego samego rodzaju. Jednak zgodnie z bułgarskim orzecznictwem niemożliwe jest określenie kary łącznej uwzględniającej karę wymierzoną w wyroku skazującym wydanym wcześniej przez sąd innego państwa członkowskiego, jeśli ten wyrok nie został wcześniej uznany przez bułgarskie sądy. Poprzez pierwsze pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierzał do ustalenia, czy decyzję ramową Rady 2008/675/WSiSW z 24.7.2008 r. w sprawie uwzględniania w nowym postępowaniu karnym wyroków skazujących zapadłych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (dalej jako: decyzja ramowa 2008/675) należy interpretować w ten sposób, że ma ona zastosowanie do postępowań krajowych mających na celu wymierzenie łącznej kary pozbawienia wolności, uwzględniającej karę nałożoną na tę osobę przez sąd krajowy oraz w uprzednim wyroku skazującym wydanym przez sąd innego państwa członkowskiego przeciwko tej osobie za inne czyny? Przepis art. 1 ust. 1 decyzji ramowej 2008/675 przewiduje, iż ma ona na celu określenie warunków, na jakich wcześniejsze wyroki skazujące wydane w jednym państwie członkowskim wobec danej osoby są uwzględniane w ramach nowego postępowania karnego wszczętego w innym państwie członkowskim przeciwko tej osobie, za inne czyny. W tym celu art. 3 ust. 1 tej decyzji ramowej, w świetle jej motywu 5, nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia, że po pierwsze, w nowym postępowaniu karnym zostaną uwzględnione uprzednie wyroki skazujące zapadłe w innym państwie członkowskim, w zakresie, w jakim zgodnie z prawem krajowym uwzględniane są uprzednie krajowe wyroki skazujące oraz po drugie, aby łączyły się z nimi skutki prawne równoważne konsekwencjom wiążącym się z uprzednimi krajowymi wyrokami skazującymi, niezależnie od tego, czy są one uznawane za skutki faktyczne, proceduralne lub materialne. W art. 3 ust. 2 decyzji ramowej 2008/675 doprecyzowano, że ten obowiązek ma zastosowanie do postępowania przygotowawczego, sądowego i wykonawczego, w szczególności w odniesieniu do przepisów dotyczących kwalifikacji przestępstwa, rodzaju i wymiaru kary oraz dotyczących wykonania orzeczenia. Trybunał orzekł, że decyzję ramową 2008/675 należy interpretować w ten sposób, iż ma ona zastosowanie do postępowania krajowego mającego na celu wymierzenie do celów wykonania łącznej kary pozbawienia wolności, uwzględniającej karę nałożoną na daną osobę przez sąd krajowy, a także karę wymierzoną w uprzednim wyroku skazującym wydanym przez sąd innego państwa członkowskiego przeciwko tej samej osobie za inne czyny. Poprzez kolejne pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierzał do ustalenia, czy decyzję ramową 2008/675 należy interpretować w ten sposób, iż stoi ona na przeszkodzie temu, aby uwzględnienie w jednym państwie członkowskim wyroku skazującego wydanego uprzednio przez sąd innego państwa członkowskiego było uzależnione od przeprowadzenia przez właściwe sądy tego pierwszego państwa postępowania krajowego w sprawie uprzedniego uznania tego wyroku? W art. 463–466 bułgarskiego KPK ustanowiono szczególne postępowanie w sprawie uprzedniego uznania przez sądy bułgarskie prawomocnych wyroków skazujących wydanych przez sądy zagraniczne, mające na celu przyznanie orzeczeniu, w których te wyroki zostają uznane, skutku wyroku skazującego wydanego przez sąd bułgarski. Postępowanie to obejmuje badanie danego zagranicznego wyroku skazującego w celu sprawdzenia, czy zostały spełnione przesłanki ustanowione w art. 463 bułgarskiego KPK. Celem decyzji ramowej 2008/675 jest wprowadzenie w życie zasady wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach karnych. Rzecznik generalny podniósł (pkt 30, 31 i 64 opinii), że ta zasada stoi na przeszkodzie temu, aby uwzględnienie w ramach tej decyzji ramowej wyroku skazującego wydanego wcześniej w innym państwie członkowskim było uzależnione od przeprowadzania krajowego postępowania w sprawie uprzedniego uznania, a także aby ten wyrok został z tego tytułu poddany rewizji (wyrok Balogh, C-25/15, pkt 54). Trybunał wskazał, że art. 3 ust. 3 oraz motyw 13 decyzji ramowej 2008/675 zakazują takiej rewizji, a zatem wyroki skazujące zapadłe uprzednio w innych państwach członkowskich powinny być uwzględniane w brzmieniu, w jakim zostały wydane. Trybunał orzekł, że decyzję ramową 2008/675 należy interpretować w ten sposób, iż stoi ona na przeszkodzie temu, aby uwzględnienie w jednym państwie członkowskim wyroku skazującego wydanego uprzednio przez sąd innego państwa członkowskiego było uzależnione od przeprowadzenia krajowego postępowania w sprawie uprzedniego uznania tego wyroku przez właściwe sądy tego pierwszego państwa członkowskiego, takiego jak postępowanie przewidziane w art. 463–466 bułgarskiego KPK. Poprzez kolejne pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierzał do ustalenia, czy art. 3 ust. 3 decyzji ramowej 2008/675 należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym przewidującym, że sąd krajowy, do którego skierowano wniosek o wymierzenie, aby wykonać łączną karę pozbawienia wolności, uwzględniającej w szczególności karę nałożoną w wydanym przez sąd innego państwa członkowskiego uprzednim wyroku skazującym, zmienia w tym celu zasady wykonania tej ostatniej kary? Na mocy art. 3 ust. 1 decyzji ramowej 2008/675 wcześniejsze wyroki skazujące zapadłe w innym państwie członkowskim powinny, co do zasady, zostać uwzględnione w zakresie, w jakim zgodnie z prawem krajowym uwzględniane są uprzednie krajowe wyroki skazujące, oraz powinny wiązać się z nimi skutki prawne równoważne skutkom wiążącym się z wcześniejszymi krajowymi wyrokami skazującymi zgodnie z tym prawem. Jednak w art. 3 ust. 3 tej decyzji ramowej wyjaśniono, że to uwzględnienie nie powoduje ani naruszenia uprzednich wyroków skazujących wydanych przez sądy innych państw członkowskich lub naruszenia jakiegokolwiek orzeczenia dotyczącego ich wykonania w państwie członkowskim, w którym toczy się nowe postępowanie karne, ani uchylenia tych wyroków. Trybunał podkreślił, że ten przepis wyklucza poza tym jakąkolwiek rewizję tych wyroków, które należy uwzględnić w brzmieniu, w jakim zostały wydane. Ponadto z motywu 6 decyzji ramowej 2008/675 wynika, że jej celem nie jest wykonywanie w jednym państwie członkowskim orzeczeń sądowych wydanych w innych państwach członkowskich. Trybunał podkreślił, że sąd krajowy nie może na mocy tej samej decyzji ramowej zrewidować i zmienić zasad wykonania wyroku skazującego wydanego uprzednio w innym państwie członkowskim i już wykonanego, w szczególności poprzez odwołanie warunkowego zawieszenia wykonania wymierzonej w tym wyroku kary i przekształcenie tej kary w bezwzględną karę pozbawienia wolności. Sąd ten nie może także nakazać z tego tytułu ponownego wykonania w ten sposób zmienionej kary. Trybunał orzekł, że art. 3 ust. 3 decyzji ramowej 2008/675 należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym przewidującym, że sąd krajowy, do którego skierowano wniosek o wymierzenie, aby wykonać łączną karę pozbawienia wolności uwzględniającej w szczególności karę wymierzoną w wydanym przez sąd innego państwa członkowskiego uprzednim wyroku skazującym, zmienia w tym celu zasady wykonania tej ostatniej kary. Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie Wyrok TS z 21.9.2017 r., Beshkov, C-171/16
Trybunał rozstrzygnął, że decyzja ramowa 2008/675 zabrania sądowi krajowemu zmiany zasad wykonania wyroku skazującego wydanego wcześniej przez sąd innego państwa członkowskiego. Autor publikacji jest doktorem nauk prawnych i ekspertem ds. prawa gospodarczego.