Treść europejskiego nakazu aresztowania

Niewzględnienie w europejskim nakazie aresztowania informacji o karze dodatkowej, na którą dana osoba została skazana za to samo przestępstwo i tym samym wyrokiem, w którym orzeczono zasadniczą karę pozbawienia wolności, nie wpływa na wykonanie tej dodatkowej kary po zakończeniu kary zasadniczej. Na podstawie wyroku sądu apelacyjnego w Antwerpii z 2013 r. IK, obywatel belgijski, został skazany na karę trzech lat pozbawienia wolności za czyn polegający na wykorzystaniu seksualnym małoletniego. Ponadto tym samym wyrokiem i za to samo przestępstwo, tytułem kary dodatkowej, został on oddany do dyspozycji sądu penitencjarnego na okres dziesięciu lat (dalej jako: kara dodatkowa). Zgodnie z belgijskim prawem ta kara rozpoczyna się po zakończeniu kary zasadniczej i do celów jej wykonania przed zakończeniem kary zasadniczej sąd penitencjarny orzeka albo o dalszym pozbawieniu wolności, albo o zwolnieniu oddanego do dyspozycji skazanego w warunkach dozoru. Ponieważ IK opuścił Belgię, w sierpniu 2014 r. belgijski organ wydał wobec IK europejski nakaz aresztowania (dalej jako: ENA) w celu wykonania kary. W ENA zawarto informację o karze zasadniczej, ale nie uwzględniono w ENA informacji na temat kary dodatkowej. Po zatrzymaniu IK w Niderlandach sąd w Amsterdamie orzeczeniem z marca 2016 r. zezwolił na przekazanie go do Belgii w celu wykonania kary pozbawienia wolności. Następnie IK został przekazany belgijskim organom i umieszczony w zakładzie karnym. To umieszczenie w zakładzie karnym było oparte na skazaniu IK na karę zasadniczą, której zakończenie zostało określone na dzień 12.8.2018 r., a także na karę dodatkową polegającą na oddaniu do dyspozycji na okres dziesięciu lat. W lipcu 2018 r. sąd penitencjarny w Antwerpii orzekł w przedmiocie oddania IK do dyspozycji.

Tematyka: europejski nakaz aresztowania, kara dodatkowa, kara pozbawienia wolności, przestępstwo, sąd, decyzja ramowa, wyrok TS, Antwerpia, Belgia, Niderlandy, wykonanie kary, zasada wzajemnego uznawania

Nieuwzględnienie w europejskim nakazie aresztowania informacji o karze dodatkowej, na którą dana osoba
została skazana za to samo przestępstwo i tym samym wyrokiem, w którym orzeczono zasadniczą karę
pozbawienia wolności, nie wpływa na wykonanie tej dodatkowej kary po zakończeniu kary zasadniczej.
Stan faktyczny
Na podstawie wyroku sądu apelacyjnego w Antwerpii z 2013 r. IK, obywatel belgijski, został skazany na karę trzech
lat pozbawienia wolności za czyn polegający na wykorzystaniu seksualnym małoletniego. Ponadto tym samym
wyrokiem i za to samo przestępstwo, tytułem kary dodatkowej, został on oddany do dyspozycji sądu penitencjarnego
na okres dziesięciu lat (dalej jako: kara dodatkowa). Zgodnie z belgijskim prawem ta kara rozpoczyna się po
zakończeniu kary zasadniczej i do celów jej wykonania przed zakończeniem kary zasadniczej sąd penitencjarny
orzeka albo o dalszym pozbawieniu wolności, albo o zwolnieniu oddanego do dyspozycji skazanego w warunkach
dozoru. Ponieważ IK opuścił Belgię, w sierpniu 2014 r. belgijski organ wydał wobec IK europejski nakaz aresztowania
(dalej jako: ENA) w celu wykonania kary. W ENA zawarto informację o karze zasadniczej, ale nie uwzględniono
w ENA informacji na temat kary dodatkowej. Po zatrzymaniu IK w Niderlandach sąd w Amsterdamie orzeczeniem
z marca 2016 r. zezwolił na przekazanie go do Belgii w celu wykonania kary pozbawienia wolności. Następnie IK
został przekazany belgijskim organom i umieszczony w zakładzie karnym. To umieszczenie w zakładzie karnym było
oparte na skazaniu IK na karę zasadniczą, której zakończenie zostało określone na dzień 12.8.2018 r., a także na
karę dodatkową polegającą na oddaniu do dyspozycji na okres dziesięciu lat. W lipcu 2018 r. sąd penitencjarny
w Antwerpii orzekł w przedmiocie oddania IK do dyspozycji. W toku tego postępowania IK podniósł, że przekazanie
przez niderlandzkie organy nie może dotyczyć kary dodatkowej i że sąd ten nie może zarządzić pozbawienia
wolności w celu jej wykonaniu, ponieważ ENA nie zawierał informacji o karze dodatkowej. Belgijski organ wydający
nakaz skierował do niderlandzkich organów na podstawie art. 27 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW
z 13.6.2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami
członkowskimi (dalej jako: decyzja ramowa) wniosek o wyrażenie zgody dotyczącej kary dodatkowej.
Pytania prejudycjalne
Czy art. 8 ust. 1 lit. f) decyzji ramowej należy interpretować w ten sposób, że pominięcie w ENA, na podstawie
którego przekazano daną osobę, informacji o karze dodatkowej polegającej na oddaniu do dyspozycji, na jaką ta
osoba została skazana za to samo przestępstwo i tym samym orzeczeniem, w którym orzeczono zasadniczą karę
pozbawienia wolności, stoi na przeszkodzie temu, aby wykonanie tej dodatkowej kary po zakończeniu kary
zasadniczej i po wydaniu przez krajowy sąd penitencjarny formalnej decyzji w tym zakresie prowadziło do
pozbawienia wolności?
Stanowisko TS
Cel ENA
Z motywu 6 decyzji ramowej wynika, że przewidziany w niej ENA stanowi pierwszy konkretny środek w dziedzinie
prawa karnego wprowadzający w życie zasadę wzajemnego uznawania. Trybunał wskazał, że decyzja ramowa
służy ułatwieniu i przyspieszeniu współpracy sądowej, przyczyniając się w ten sposób do realizacji
wyznaczonego UE celu, jakim jest ustanowienie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w oparciu
o wysoki stopień zaufania, jakie powinno istnieć między państwami członkowskimi (wyrok Minister for Justice and
Equality, pkt 40). Trybunał wskazał, że celem mechanizmu ENA jest umożliwienie zatrzymania i przekazania osoby
poszukiwanej, tak aby popełnione przestępstwo nie pozostało bezkarne i aby ta osoba był ścigana lub aby odbyła
orzeczoną wobec niej karę pozbawienia wolności. W tym zakresie zasada wzajemnego uznawania, która stanowi
„kamień węgielny” współpracy wymiarów sprawiedliwości w ramach UE w sprawach karnych, znajduje zastosowanie
w art. 1 ust. 2 decyzji ramowej, wprowadzającym regułę, zgodnie z którą państwa członkowskie są zobowiązane do
wykonania każdego ENA w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami decyzji ramowej (wyrok
Minister for Justice and Equality, pkt 41). Wykonujące ENA organy mogą co do zasady odmówić jego wykonania
wyłącznie z enumeratywnie wyliczonych powodów przewidzianych w decyzji ramowej, a wykonanie ENA można
uzależnić wyłącznie od jednego z warunków ściśle określonych w art. 5 decyzji ramowej. Z orzecznictwa TS wynika,
że wykonanie ENA stanowi zasadę, zaś odmowa wykonania jest przewidziana jako wyjątek, który należy
interpretować ściśle (wyrok Minister for Justice and Equality, pkt 41).
Wymogi prawidłowości

W decyzji ramowej przewidziano: w art. 3 podstawy obligatoryjnej odmowy wykonania ENA, w art. 4 i 4a podstawy
jego fakultatywnej odmowy, a w art. 5 gwarancje, jakich powinno udzielić wydające nakaz państwo członkowskie
w szczególnych przypadkach. Z orzecznictwa TS wynika, że przepisy te opierają się na założeniu, iż dany ENA
spełnia przewidziane w art. 8 ust. 1 decyzji ramowej wymogi prawidłowości i że naruszenie jednego z nich powinno
co do zasady doprowadzić wykonujący nakaz organ sądowy do odmowy jego wykonania (wyrok Bob-Dogi, C-241/15,
pkt 63, 64). Trybunał stwierdził, że nie można od razu wykluczyć, aby skazanie na karę dodatkową, o której
informacja nie została zawarta w ENA, mogło w pewnych okolicznościach stanowić jedną z podstaw, które mogą
uzasadniać odmowę wykonania takiego nakazu.
W art. 8 ust. 1 lit. f) decyzji ramowej uregulowano wymóg prawidłowości, zgodnie z którym należy wskazać
„orzeczoną karę, jeśli został wydany prawomocny wyrok”. Ponadto, w celu uproszczenia i przyspieszenia
postępowania w sprawie przekazania, przy poszanowaniu terminów przewidzianych w art. 17, decyzja ramowa
zawiera w załączniku specjalny formularz, który wydające nakaz organy sądowe muszą wypełnić, wskazując
konkretnie wymagane informacje (wyrok Piotrowski, C-367/16, pkt 57). Litera c) pkt 2 tego formularza odnosi się do
zastosowanej długości wymiaru kary pozbawienia wolności lub zastosowanego środka zabezpieczającego
polegającego na pozbawieniu wolności. Przewidziany w art. 8 ust. 1 lit. f) decyzji ramowej wymóg prawidłowości
ma na celu powiadomienie wykonujących nakaz organów sądowych o wymiarze kary pozbawienia wolności,
w odniesieniu do której zwrócono się o przekazanie osoby poszukiwanej. Informacja ta ma na celu dostarczenie
minimalnych danych formalnych, koniecznych, aby umożliwić tym ostatnim organom szybkie rozpatrzenie ENA
poprzez wydanie w trybie pilnym decyzji w sprawie przekazania (wyrok Piotrowski, C-367/16, pkt 58, 59). Celem tego
wymogu jest – jak zauważyła rzecznik generalna w pkt 66 opinii – umożliwienie wykonującemu nakaz organowi
upewnienia się, że ENA objęty jest zakresem stosowania tej decyzji ramowej, a w szczególności zweryfikowania, że
został wydany w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego polegającego na
pozbawieniu wolności, których wymiar przekracza określony w art. 2 ust. 1 decyzji ramowej próg czterech miesięcy.
W niniejszej sprawie zasadnicza kara trzech lat pozbawienia wolności, na jaką został skazany IK, przekracza ww.
próg. W konsekwencji wskazanie tej kary wystarczyło – zdaniem TS – do zapewnienia, że ENA spełnia wymóg
prawidłowości, o którym mowa w art. 8 ust. 1 lit. f) decyzji ramowej. W tych okolicznościach wykonujący ENA organ
był zobowiązany przekazać osobę, której dotyczył nakaz, aby popełnione przestępstwo nie pozostało bezkarne i aby
orzeczona wobec tej osoby kara została wykonana. Trybunał stwierdził, że niewskazanie w ENA kary dodatkowej,
nie może mieć żadnego wpływu na wykonanie tej kary w wydającym nakaz państwie w następstwie
przekazania. Rzecznik generalna wskazała, że ta decyzja organu wykonującego ogranicza się do umożliwienia
przekazania danej osoby zgodnie z przepisami decyzji ramowej, aby popełnione przestępstwo nie pozostało
bezkarne (pkt 81 opinii). Wykonanie kary pozbawienia wolności znajduje podstawę w podlegającym wykonaniu
wyroku wydanym w wydającym nakaz państwie, którego wskazania wymaga art. 8 ust. 1 lit. c) decyzji ramowej.
Zasada szczególności
Trybunał wskazał, że art. 27 ust. 2 decyzji ramowej przewiduje, iż osoba przekazana nie może być ścigana, skazana
lub pozbawiona wolności za przestępstwo popełnione przed jej przekazaniem inne niż to, z powodu którego została
ona przekazana. W ocenie TS zasada szczególności, o której mowa w art. 27 decyzji ramowej, odnosi się tylko do
przestępstw innych niż to, z powodu którego dokonano przekazania. W niniejszej sprawie IK został skazany na
karę dodatkową za przestępstwo, z powodu którego ENA został wydany i wykonany, kwestia, czy ta kara może być
przedmiotem wykonania prowadzącego do pozbawienia wolności, podczas gdy wykonujący nakaz organ o niej nie
wiedział – zdaniem TS – nie jest objęta zakresem stosowania zasady szczególności.
Skutki braku informacji o karze dodatkowej
Informacja o karze dodatkowej powinna była być zawarta w ENA. Jednakże pominięcie jej w ENA, zdaniem TS, nie
ma wpływu na wykonywanie uprawnień, jakie wykonującemu nakaz organowi przyznaje art. 3–5 decyzji
ramowej. Z akt sprawy wynika, że IK, wiedząc o istnieniu i wymiarze orzeczonej wobec niego kary, nie powołał się
przed wykonującym ENA organem na pominięcie w nakaz informacji o karze dodatkowej. Z orzecznictwa TS wynika,
że w odniesieniu do postępowania w sprawie ENA zagwarantowanie poszanowania praw osoby, o której przekazanie
się zwrócono, należy w pierwszym rzędzie do wydającego nakaz państwa członkowskiego, co do którego należy
domniemywać, że przestrzega ono prawa UE, a zwłaszcza praw podstawowych uznanych w tym prawie (wyrok
Piotrowski, pkt 50). Zatem decyzja wykonującego ENA organu pozostaje bez uszczerbku dla możliwości skorzystania
przez daną osobę po przekazaniu, w ramach porządku prawnego wydającego nakaz państwa, ze środków
zaskarżenia umożliwiających jej zakwestionowanie, w stosownym przypadku, zgodności z prawem jej
umieszczenia w zakładzie penitencjarnym tego państwa, m.in. z uwzględnieniem ENA, na podstawie którego
zezwolono na jej przekazanie. Zdaniem TS w rozpatrywanej sprawie art. 15 ust. 3 decyzji ramowej nie może być
interpretowany w ten sposób, że nakłada on na wydający ENA organ obowiązek poinformowania wykonującego
nakaz organu o istnieniu kary dodatkowej, tak aby ów organ wydał decyzję co do możliwości wykonania tej kary
w państwie wydającym nakaz.

Reasumując TS orzekł, że art. 8 ust. 1 lit. f) decyzji ramowej należy interpretować w ten sposób, że
pominięcie w ENA, na podstawie którego przekazano daną osobę, informacji o karze dodatkowej polegającej
na oddaniu do dyspozycji, na którą osoba ta została skazana za to samo przestępstwo i tym samym
orzeczeniem, w którym orzeczono zasadniczą karę pozbawienia wolności, w okolicznościach
rozpatrywanych w postępowaniu głównym, nie stoi na przeszkodzie temu, aby wykonanie tej dodatkowej
kary po zakończeniu kary zasadniczej oraz po wydaniu przez krajowy sąd penitencjarny formalnej decyzji
w tym zakresie prowadziło do pozbawienia wolności.
Zagadnienie prawne rozpatrywane przez TS dotyczyło treści europejskiego nakazu aresztowania. Z przedstawionego
uzasadnienia wynika, że każdy ENA powinien spełniać wymogi prawidłowości określone w art. 8 ust. 1 lit. f) decyzji
ramowej, a naruszenie jednego z nich powinno co do zasady doprowadzić wykonujący nakaz organ sądowy do
odmowy jego wykonania. W ocenie TS okoliczność, że w ENA nie zawarto informacji o karze dodatkowej, na którą
dana osoba została skazana za to samo przestępstwo i tym samym orzeczeniem, nie narusza tego przepisu i nie
może mieć żadnego wpływu na wykonanie tej kary w wydającym nakaz państwie w następstwie przekazania.
Powyższe stanowisko nie narusza zasady szczególności oraz reguł wydawania decyzji o przekazaniu.
Wyrok TS z 6.12.2018 r., IK, C-551/18 PPU

Wyrok TS z 6.12.2018 r., IK, C-551/18 PPU