Kradzież zuchwała w projekcie nowelizacji Kodeksu karnego

Nadchodzi potężna nowelizacja przepisów Kodeksu karnego. Projekt wprowadza przestępstwo kradzieży szczególnie zuchwałej, zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Celem reformy jest penalizacja nowych zachowań i zaostrzenie odpowiedzialności karnej za niektóre typy czynów zabronionych. Sąd Najwyższy starał się zdefiniować pojęcie kradzieży szczególnie zuchwałej. Obecnie obowiązujące przepisy KK nie wyodrębniają tego typu kradzieży, ale projekt nowelizacji ma na celu jej ponowne wprowadzenie wraz z definicją legalną.

Tematyka: Kodeks karny, nowelizacja, kradzież zuchwała, przestępstwo, odpowiedzialność karne, Sąd Najwyższy, definicja, kieszonkowcy, reforma, penalizacja, zachowanie, Sąd, projekt, regulacja, konsultacje

Nadchodzi potężna nowelizacja przepisów Kodeksu karnego. Ministerstwo Sprawiedliwości proponuje, m.in.
uelastycznienie wymiaru kar, a także wprowadzenie do Kodeksu karnego nowych typów czynów
zabronionych.
• Projekt wprowadza przestępstwo kradzieży szczególnie zuchwałej, którego popełnienie zagrożone będzie karą
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
• Przestępstwo kradzieży zuchwałej nie jest obce polskiemu prawu karnemu - już Kodeks karny z 1969 r. regulował
odpowiedzialność karną za tego typu czyn zabroniony.
Projekt z 25.1.2019 r. ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw to propozycja
kompleksowej reformy przepisów prawa karnego materialnego. Jednym z czołowych założeń nowelizacji jest
penalizacja nowych zachowań i zaostrzenie odpowiedzialności karnej za niektóre typy czynów zabronionych.
Projektodawca proponuje, m.in. wprowadzenie kwalifikowanego typu przestępstwa kradzieży tj. kradzież szczególnie
zuchwałą.
Kradzież zuchwała w Kodeksie Karnym z 1969 r. i dzisiaj
Kwalifikowany typ kradzieży istniał już w Kodeksie Karnym z 1969 r. (Dz.U. 1969 Nr 13, poz. 94) i przewidywał go art.
208, zgodnie z którym osoba kradnąca w sposób szczególnie zuchwały lub z włamaniem, narażała się na
odpowiedzialność karną w postaci kary pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. Ówczesne przepisy nie
definiowały pojęcia kradzieży szczególnie zuchwałej. Próbę stworzenia takiej definicji podjął Sąd Najwyższy, który
stwierdził, że „kradzież szczególnie zuchwała zachodzi wtedy, gdy jej sprawca - zabierając mienie w celu
przywłaszczenia - swoim jawnym zachowaniem wykazuje postawę lekceważącą lub wyzywającą wobec posiadacza
rzeczy lub otoczenia, obliczoną na zaskoczenie lub zastraszenie, a w szczególności wtedy, gdy stosuje przemoc
w postaci nie stanowiącej jednak gwałtu na osobie” (Uchwała SN z 25 czerwca 1980 r., VII KZP 48/78, OSNKW1980,
z. 8, poz. 65).
W Kodeksie karnym z 1997 r. (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 600 - dalej: KK) zrezygnowano z wyodrębnienia kradzieży
szczególnie zuchwałej. Obecnie obowiązujące przepisy regulujące przestępstwo kradzieży (art. 278 § 1, 3 i 4 KK),
obejmują swym zakresem zarówno kradzież jawną, jak i kradzież skrytą, podstępną, czy też kieszonkową.
Powrót kradzieży zuchwałej
Projekt nowelizacji zakłada ponowne wprowadzenie do KK przestępstwa kradzieży szczególnie zuchwałej
wraz z jej definicją legalną. Projektodawca argumentuje swoją propozycję, m.in. zbyt niskimi karami
dla,,kieszonkowców”, dokonujących kradzieży, które ze względu na wartość skradzionego przedmiotu, często
stanowią wykroczenia. Według projektodawcy kradzieże kieszonkowe są wyjątkowo dolegliwe dla
pokrzywdzonych,,(...) bowiem łączą w sobie ingerencję w nietykalność osoby lub przenoszonych przez nią rzeczy
z nieraz cennym, wartościowym i o znaczeniu osobistym przedmiotem tego przestępstw” (Uzasadnienie projektu, s.
48-49). Ministerstwo Sprawiedliwości wskazuje także na zuchwały sposób działania sprawcy, który przypomina
działanie sprawcy kradzieży z włamaniem. Oba przestępstwa cechuje często profesjonalne przygotowanie
i wyrachowanie sprawcy oraz lekceważący stosunek do prawa i pokrzywdzonego. Jak twierdzi pomysłodawca
nowelizacji,,(...) obowiązująca regulacja, przewidująca odpowiedzialność karną za takie czyny jak za zwykłą kradzież,
z uwzględnieniem możliwości przyjęcia odpowiedzialności za wykroczenie, w zależności od wartości przedmiotu
czynu, nie odpowiada bowiem społecznemu stopniowi szkodliwości takich zachowań oraz nie pełni w dostatecznym
stopniu funkcji ogólnoprewencyjnej, odstraszającej potencjalnych sprawców od podejmowania takich czynów”
(Uzasadnienie projektu, s. 49).
Zgodnie z projektowanym art. 115 § 9a KK, kradzieżą szczególnie zuchwałą jest:
1. kradzież, której sprawca swoim zachowaniem wykazuje postawę lekceważącą lub wyzywającą wobec
posiadacza rzeczy lub innych osób lub używa przemocy innego rodzaju niż przemoc wobec osoby, w celu
zawładnięcia mieniem;
2. kradzież mienia ruchomego znajdującego się bezpośrednio na osobie lub w noszonym przez nią w czasie czynu
ubraniu albo przenoszonego przez tę osobę lub znajdującego się w przenoszonych przez tę osobę
przedmiotach.”,

Jak stanowi projektowany art. 278a KK, sprawca kradzieży szczególnie zuchwałej podlegać będzie karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Mimo istnienia pewnych analogi pomiędzy kradzieżą zuchwałą
a kradzieżą z włamaniem, projektodawca nie zdecydował się by wymiar odpowiedzialności karnej grożącej za
kradzież zuchwałą, zrównać z wymiarem odpowiedzialności karnej grożącej za kradzież z włamaniem.
Skutkiem powrotu do KK kradzieży szczególnie zuchwałej jest także konieczność nowelizacji art. 130 § 2 Kodeksu
wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 618). Zmiana polega na wyłączeniu możliwości uznania kradzieży zuchwałej za
wykroczenie ze względu na wartość skradzionej rzeczy.
Projekt nowelizacji KK znajduje się obecnie na etapie uzgodnień, opiniowania i konsultacji. Przepisy mają
wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Projektowana nowelizacja Kodeksu karnego ma na celu powrót kradzieży szczególnie zuchwałej ze względu na zbyt niskie kary dla kieszonkowców. Projektodawca argumentuje, że istniejące przepisy nie odpowiadają społecznej szkodliwości takich zachowań. Zmiana obecnych regulacji ma także konsekwencje dla przepisów Kodeksu wykroczeń. Projekt nowelizacji jest obecnie w fazie uzgodnień i konsultacji, a przepisy mają wejść w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia.