TK: Zatrzymanie za drobne wykroczenie osoby czasowo przebywającej w Polsce jest niekonstytucyjne

W wyroku z 8.1.2019 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że zatrzymanie osoby przebywającej jedynie czasowo na terytorium Polski, której tożsamość została ustalona, a której zarzuca się popełnienie wykroczenia zagrożonego wyłącznie grzywną, jest niekonstytucyjne. Stan prawny Trybunał Konstytucyjny uznał skargę konstytucyjną, do której 21.5.2016 r. dołączył się Rzecznik Praw Obywatelskich, za zasadną i orzekł o niezgodności art. 45 § 1 pkt 1 w związku z art. 90 § 2 ustawy z 24.8.2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2001 r. Nr 106 poz. 1148 ze zm., dalej jako: KPW) z Konstytucją (Dz.U. Nr 78, poz. 483, dalej jako: Konstytucja). Trybunał uznał za niekonstytucyjne dopuszczenie zatrzymania przebywającej jedynie czasowo na terytorium Polski osoby, której tożsamość została ustalona, a której zarzuca się popełnienie wykroczenia zagrożonego wyłącznie grzywną. Kwestionowane przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, dopuszczające postępowanie przyspieszone, podczas którego można zatrzymać osobę czasowo przebywającą w Polsce, która dokonała wykroczenia zagrożonego grzywną, Trybunał Konstytucyjny uznał za nadmiernie ingerujące w wolność takiej osoby. Zdaniem Trybunału nie można pozbawić człowieka wolności, jeśli jedyną przesłanką zatrzymania ma być zapewnienie prawidłowego biegu postępowania w sprawie o wykroczenie zagrożone wyłącznie karą grzywny. Zatrzymanie nie może być też sposobem na zapewnienie wykonania ewentualnie orzeczonej kary grzywny. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że „możliwe są tu inne, mniej dolegliwe kroki, np. zatrzymanie dokumentu uprawniającego do przekraczania granicy lub skierowanie orzeczonej grzywny do wykonania w innym państwie członkowskim UE na podstawie art. 116b KPW. Ponadto Trybunał uznał art. 47 § 2 w związku z art. 33 i art. 109 § 2 KPW za niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim nie gwarantuje osobie zatrzymanej prawa do udziału w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na jej zatrzymanie. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że brak zagwarantowania zatrzymanemu prawa do udziału w posiedzeniu sądu, na którym rozpatrywane jest zażalenie na jego zatrzymanie, narusza konstytucyjne standardy jawne i sprawiedliwego postępowania sądowego oraz prawa do obrony.

Tematyka: Trybunał Konstytucyjny, zatrzymanie, wykroczenie, czasowo, Polska, niekonstytucyjne, KPW, standardy, wolność, sąd

W wyroku z 8.1.2019 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że zatrzymanie osoby przebywającej jedynie czasowo
na terytorium Polski, której tożsamość została ustalona, a której zarzuca się popełnienie wykroczenia
zagrożonego wyłącznie grzywną, jest niekonstytucyjne (SK 6/16).
Stan prawny
Trybunał Konstytucyjny uznał skargę konstytucyjną, do której 21.5.2016 r. dołączył się Rzecznik Praw Obywatelskich,
za zasadną i orzekł o niezgodności art. 45 § 1 pkt 1 w związku z art. 90 § 2 ustawy z 24.8.2001 r. – Kodeks
postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2001 r. Nr 106 poz. 1148 ze zm., dalej jako: KPW) z Konstytucją
(Dz.U. Nr 78, poz. 483, dalej jako: Konstytucja). Trybunał uznał za niekonstytucyjne dopuszczenie zatrzymania
przebywającej jedynie czasowo na terytorium Polski osoby, której tożsamość została ustalona, a której zarzuca się
popełnienie wykroczenia zagrożonego wyłącznie grzywną.
Kwestionowane przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, dopuszczające postępowanie
przyspieszone, podczas którego można zatrzymać osobę czasowo przebywającą w Polsce, która dokonała
wykroczenia zagrożonego grzywną, Trybunał Konstytucyjny uznał za nadmiernie ingerujące w wolność takiej osoby.
Zdaniem Trybunału nie można pozbawić człowieka wolności, jeśli jedyną przesłanką zatrzymania ma być
zapewnienie prawidłowego biegu postępowania w sprawie o wykroczenie zagrożone wyłącznie karą grzywny.
Zatrzymanie nie może być też sposobem na zapewnienie wykonania ewentualnie orzeczonej kary grzywny. Trybunał
Konstytucyjny podkreślił, że „możliwe są tu inne, mniej dolegliwe kroki, np. zatrzymanie dokumentu uprawniającego
do przekraczania granicy lub skierowanie orzeczonej grzywny do wykonania w innym państwie członkowskim UE na
podstawie art. 116b KPW.
Ponadto Trybunał uznał art. 47 § 2 w związku z art. 33 i art. 109 § 2 KPW za niezgodny z Konstytucją w zakresie,
w jakim nie gwarantuje osobie zatrzymanej prawa do udziału w posiedzeniu sądu rozpatrującego zażalenie na jej
zatrzymanie. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że brak zagwarantowania zatrzymanemu prawa do udziału
w posiedzeniu sądu, na którym rozpatrywane jest zażalenie na jego zatrzymanie, narusza konstytucyjne standardy
jawnego i sprawiedliwego postępowania sądowego oraz prawa do obrony.
Wyrok TK z 8.1.2019 r.SK 6/16

Trybunał Konstytucyjny uznał, że zatrzymanie za drobne wykroczenie osoby czasowo przebywającej w Polsce jest niekonstytucyjne. Wyrok ten stanowi istotne zabezpieczenie wolności jednostki w kontekście postępowania w sprawach o wykroczenia. Decyzja ta ma wpływ na praktykę zatrzymywania osób w takich sytuacjach i podkreśla konieczność przestrzegania konstytucyjnych standardów. Wartością dodaną jest również zwrócenie uwagi na inne, mniej inwazyjne sposoby zapewnienia prawidłowego toku postępowania oraz wykonania ewentualnie orzeczonej kary grzywny.