Zmiana zasad umieszczania sprawcy w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym

Tematyka: zmiana zasad, zamknięty zakład psychiatryczny, ustawowa nowelizacja, Kodeks karny wykonawczy, Kodeks postępowania karnego, biegli, wynagrodzenie biegłych

Najważniejszą zmianą wprowadzoną na mocy ustawy nowelizującej z 21.2.2019 r. jest wyposażenie sprawcy
w prawo udziału w posiedzeniu sądu w przedmiocie dalszego stosowania wobec niego środka polegającego
na umieszczeniu w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym.
• Orzekanie w sprawach wykonania środka zabezpieczającego w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym
powierzono sądowi, w którego okręgu sprawca przebywa.
• W nowelizacji zawarte zostały przepisy dostosowujące system prawa do wyroku TK z 22.3.2017 r. (SK 13/14, Dz.
U. z 2017 r. poz. 666).
• Organ procesowy może podjąć decyzję o wypłacie biegłemu zaliczkowo, na poczet przyszłego wynagrodzenia
określonej kwoty pieniężnej.
W związku z niezgodnością z Konstytucją RP art. 22 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny
wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm., dalej jako KKW) wchodzą w życie zmiany dotyczące umieszczenia
sprawcy w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym. Celem ustawy nowelizującej jest dostosowanie systemu prawa
do wyroku TK z 22.3.2017 r. (SK 13/14, Dz. U. z 2017 r. poz. 666). TK orzekł, że: „art. 204 § 1 i 2 w związku z art. 22
§ 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.) w zakresie,
w jakim nie przewiduje prawa do osobistego udziału sprawcy, wobec którego stosowany jest środek zabezpieczający
polegający na umieszczeniu w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym, w posiedzeniu sądu w sprawie dalszego
stosowania tego środka zabezpieczającego, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 41 ust. 1 i art. 31 ust. 3
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.
Konsekwencją zmian wprowadzonych przez ustawę jest nowelizacja nie tylko KKW ale również Kodeksu
postępowania karnego (Dz. U. 2017 r. poz. 1904, dalej jako KPK).
Zmiany w KKW
Jak już zostało wspomniane w sprawach dotyczących omawianego w niniejszym artykule środka jest sąd, w okręgu
którego sprawca przebywa. Sąd, o którym mowa w zdaniu poprzednim jest również właściwy w sprawach
dotyczących zmiany tego środka.
Nowelizacja nałożyła także nowe obowiązki na kierowników zakładów psychiatrycznych. Kierownik musi co 6
miesięcy przesyłać do sądu opinię dotyczącą sprawcy, w tym postępach w leczeniu, czy też terapii. Jeżeli leczenie
sprawcy nie będzie już konieczne kierownik zakładu psychiatrycznego musi niezwłocznie poinformować o tym
właściwy sąd.
Raz jeszcze należy podkreślić, że nowelizacja wyposażyła sprawcę w prawo udziału w posiedzeniu sądu
w przedmiocie dalszego stosowania wobec niego środka polegającego na umieszczeniu w zamkniętym zakładzie
psychiatrycznym.
Zmiany w KPK
W KPK dodano art. 618fa. Zgodnie z nim organ procesowy może wydać postanowienie o wypłacie biegłemu
sądowemu zaliczkowo, na poczet przyszłego wynagrodzenia określonej kwoty pieniężnej. Postanowienie, o którym
mowa w zdaniu poprzednim organ procesowy może wydać w wyjątkowych sytuacjach. Do takich sytuacji zaliczyć
można np. dłużące się postępowanie, czasochłonność czynności podejmowanych przez biegłego.
Podkreślić należy, że na postanowienie w przedmiocie wypłaty wynagrodzenia zażalenie nie przysługuje. Ponadto
jeżeli wypłacona kwota będzie wyższa niż ostateczna biegły obowiązany jest zwrócić nadwyżkę. Biegły ma
obowiązek zwrócić wynagrodzenie jeżeli finalnie od niego odstąpiono.
Do momentu wejścia w życie nowelizacji biegły otrzyma wynagrodzenie oraz zwrot poniesionych wydatków po
ukończonej pracy. Zgodnie z art. 618f § 1 KPK biegłemu i specjaliście nie będącemu funkcjonariuszem organów
procesowych powołanym przez sąd lub organ prowadzący postępowanie przygotowawcze przysługuje
wynagrodzenie za wykonaną pracę oraz zwrot poniesionych przez nich wydatków niezbędnych dla wydania opinii.
Ustawa z dnia 21.2.2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy - Kodeks postępowania
karnego podpisana została 3.4.2019 r. i wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Ustawa z dnia 21.2.2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy - Kodeks postępowania karnego wprowadza istotne zmiany w zakresie umieszczania sprawcy w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym oraz reguluje kwestie wynagrodzenia biegłych. Nowelizacja obowiązuje od 3.4.2019 r. po upływie 14 dni od ogłoszenia.