Zmiany w prawie karnym wynikające z ustawy wdrażającej RODO
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych, zwane dalej RODO, spowodowało konieczność wprowadzenia licznych zmian w krajowym prawie, w tym w prawie karnym. Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania RODO wprowadziła nowelizacje m.in. Kodeksu karnego, Krajowego Rejestru Karnego, ustawy o przeciwdziałaniu przestępczości na tle seksualnym, przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy służb mundurowych i ich rodzin.
Tematyka: RODO, Kodeks karny, Krajowy Rejestr Karny, przeciwdziałanie przestępczości na tle seksualnym, pranie pieniędzy, finansowanie terroryzmu, zaopatrzenie emerytalne, służby mundurowe, zmiany prawne
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych, zwane dalej RODO, spowodowało konieczność wprowadzenia licznych zmian w krajowym prawie, w tym w prawie karnym. Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania RODO wprowadziła nowelizacje m.in. Kodeksu karnego, Krajowego Rejestru Karnego, ustawy o przeciwdziałaniu przestępczości na tle seksualnym, przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy służb mundurowych i ich rodzin.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz. UE L Nr 119 z 2016 r., s. 1 ze zm., dalej jako: RODO) spowodowało konieczność wprowadzenia licznych zmian w krajowym porządku prawnym. W celu wdrożenia zmian uchwalono ustawę o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia 2016/679 (Dz.U. z 2019 r. poz. 730). Nowelizacja objęła wiele ustaw, w tym regulujących prawo karne, ponieważ zgodnie z motywem 1 RODO ochrona osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych jest jednym z praw podstawowych. Ustawa wprowadza zmiany w następujących aktach normatywnych: w ustawie z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1600 ze zm., dalej jako: KK), ustawie z 24.5.2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1218 ze zm., dalej jako: KrRejKarU), w ustawie z 13.5.2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 405 ze zm., dalej jako: PrzestSekU), w ustawie z 1.3.2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2018 r. poz. 703 ze zm., dalej jako: TerroryzmU) oraz w ustawie z 18.2.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 288 ze zm., dalej jako: PolicjaEmU). Zmiany w Kodeksie karnym W KK znowelizowano art. 115 § 12, który definiuje groźbę bezprawną. W nowym stanie prawnym przepis otrzymał następujące brzmienie: Groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190 KK (groźba karalna), jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jak również rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem lub zachowaniem zagrożonym administracyjną karą pieniężną. Ustawodawca wskazywał, że interwencja legislacyjna uzupełnia lukę prawną która została ujawniona tuż przed wprowadzeniem RODO i polegała na tym, że niektóre podmioty wykorzystując niepewność przedsiębiorców w związku z wejściem w życie rozporządzenia, szantażowały ich tym, że jeżeli nie uiszczą pewnej kwoty na ich rzecz, to złożą oni zawiadomienie o nieprawidłowościach panujących w ich przedsiębiorstwach do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych lub do prokuratury. Zmiany w ustawie o Krajowym Rejestrze Karnym i w ustawie o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym Zmiana art. 4 ust. 2 KrajRejKarU ma na celu usunięcie odwołania do ustawy z 29.8.1997 r. o ochronie danych osobowych, która została uchylona w związku z wejściem w życie RODO. Z racji istnienia definicji legalnej administratora danych w RODO, nie jest konieczne precyzowanie, że Minister Sprawiedliwości pełni tę funkcję w rozumieniu innego aktu. Taki sam cel mają zmiany wprowadzone w PrzestSekU. Zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu Dostosowano art. 66 TerroryzmU do postanowień RODO w zakresie wyłączenia części obowiązków informacyjnych wynikających z art. 15 ust. 1 lit. c RODO: wyłączenie obowiązku informacyjnego w zakresie przekazania osobie, której dane dotyczą, informacji o odbiorcach lub kategoriach odbiorców, którym dane osobowe zostały lub zostaną ujawnione, w szczególności o odbiorcach w państwach trzecich lub organizacjach międzynarodowych. Zmiany w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin Ustawodawca wskazywał na konieczność modyfikacji obowiązującego stanu prawnego i stworzenie materialno‑ prawnej podstawy dla podmiotów do udostępniania danych osobowych Zakładowi Emerytalno- Rentowemu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, które są niezbędne do wykonywania obowiązków ustawowych tego organu. Nowelizacja art. 36 ustawy zaopatrzeniowej, polega na uzupełnieniu katalogu organów i instytucji zobligowanych do pomocy i udzielania informacji organom emerytalnym w sprawach świadczeń, co wynika z problemów pracowników zajmujący się ustalaniem świadczeń (np. uzyskanie zaświadczenie z uczelni wyższej, potwierdzające faktyczny okres nauki, w przypadku weryfikacji prawa do świadczenia). Zaproponowane brzmienie art. 36 oparto na jego dotychczasowym brzmieniu oraz doprecyzowano w zakresie szkół i uczelni wyższych oraz wprowadzono rozwiązania wzorujące się na art. 23b ust. 4 i 6 ustawy z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 2220 ze zm.). Jednoznaczne potwierdzenie prawa dostępu do rejestrów publicznych ma znaczenie dla sprawnego wykonywania zadań organów emerytalnych, np. w zakresie dostępu do aktualnych danych adresowych (rejestr PESEL) w sytuacji konieczności skontaktowania się ze świadczeniobiorcą, który jest niedostępny pod adresem, którym dysponuje organ emerytalny. Znowelizowane przepisy weszły w życie 4.5.2019 r.
Zmiany w Kodeksie Karnym dotyczyły definicji groźby bezprawnej, nowelizacje wprowadzono również w ustawach o Krajowym Rejestrze Karnym, przeciwdziałaniu przestępczości na tle seksualnym, praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy służb mundurowych. Nowe przepisy mają na celu dostosowanie polskiego prawa do wymogów RODO oraz usunięcie luk prawnych wykorzystywanych przez nieuczciwe podmioty. Zmiany weszły w życie 4.5.2019 r.