Kasatoryjne orzeczenie sądu odwoławczego w postępowaniu karnym

Tematyka: Kasatoryjne orzeczenie, sąd odwoławczy, postępowanie karne, przewód sądowy, art. 437 KPK, uchylenie wyroku, Sąd Najwyższy, uchwała SN

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości, o której mowa w art. 437 § 2 zd. 2 in fine KPK,
jako powód uchylenia przez sąd odwoławczy zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi I instancji
do ponownego rozpoznania, zachodzi wówczas, gdy orzekający sąd I instancji naruszył przepisy prawa
procesowego, co skutkowało, w realiach sprawy, nierzetelnością prowadzonego postępowania sądowego,
uzasadniającą potrzebę powtórzenia (przeprowadzenia na nowo) wszystkich czynności procesowych
składających się na przewód sądowy w sądzie I instancji – wynika z uchwały Sądu Najwyższego.
Zagadnienie prawne
Prezes Sądu Najwyższego wystąpił z wnioskiem o podjęcie uchwały w zakresie zagadnienia: Jak należy rozumieć
przesłankę konieczności przeprowadzenia na nowo przewodu w całości, o której mowa w art. 437 § 2 zd. 2 in fine
KPK, jako warunku uchylenia wyroku i przekazania sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania,
a w szczególności:
1) czy oznacza ona konieczność powtórnego przeprowadzenia wszystkich dowodów w sprawie, czy też
wystarczająca jest potrzeba powtórzenia najważniejszych dowodów, rozstrzygających o odpowiedzialności karnej
oraz
2) czy potrzeba dokonania ponownej oceny wszystkich dowodów, choćby bez ich ponownego przeprowadzania,
uzasadnia przyjęcie tej przesłanki?
Z uzasadnienia SN
Podejmując uchwałę Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na konieczność upewnienia się sądu odwoławczego co do
istnienia powodu wydania wyroku kasatoryjnego. Jak wyjaśnił, że zgodnie z art. 437 § 2 zd. 2 KPK uchylenie
orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić wyłącznie w wypadkach wskazanych
w art. 439 § 1, art. 454 KPK lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Skoro
ustawodawca nie odnosi się do powtórzenia dowodów, ale całego przewodu, to chodzi tu o potrzebę ponownego
przeprowadzenia czynności w przewodzie sądowym, nie tylko dowodowych, ale i pozadowodowych. Jednocześnie
Sąd Najwyższy podkreślił, że ocena dopuszczalności wydania orzeczenia kasatoryjnego przez sąd
odwoławczy powinna być dokonywana pod kątem ustalenia tego, czy przeprowadzone postępowanie
sądowe spełniło standard rzetelnego procesu, a nie ograniczać się do badania potrzeby ponownego
przeprowadzenia czynności dowodowych i pozadowodowych. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że konieczność taka
może wynikać z wadliwości przebiegu przewodu sądowego przeprowadzonego przez sąd pierwszej instancji
spowodowanego naruszeniem przez ten sąd przepisów procesowych. Jako uchybienie powodujące konieczność
ponownego przeprowadzenia przewodu Sąd Najwyższy wskazał również nieprawidłowe przeprowadzenia czynności
procesowych innych niż dowodowe. Konsekwencją tego jest przyjęcie, że naruszenie sądu I instancji w zakresie
przepisów procesowych, które nie odnosi się do całego przewodu sądowego i skutkuje koniecznością
powtórzenia przewodu sądowego jedynie w tej części, której to uchybienie dotyczy, nie uprawnia sądu
odwoławczego do wydania orzeczenia na podstawie art. 437 § 2 zd. 2 in fine KPK.
Uchwała SN (7) z 22.5.2019 r., I KZP 3/19

Sąd Najwyższy podkreślił, że konieczność ponownego przeprowadzenia przewodu może wynikać z wadliwości przebiegu przewodu sądowego spowodowanego naruszeniem przepisów procesowych przez sąd I instancji. Uchybienie powodujące konieczność ponownego przeprowadzenia przewodu może dotyczyć także innych czynności procesowych niż dowodowe. Z kolei naruszenie przepisów procesowych przez sąd I instancji nie uprawnia sądu odwoławczego do wydania orzeczenia na podstawie art. 437 § 2 zd. 2 in fine KPK. Uchwała SN (7) z 22.5.2019 r., I KZP 3/19