Wzajemne uznawanie nakazów zabezpieczenia i nakazów konfiskaty w Unii Europejskiej

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1805 ustanawia przepisy dotyczące wzajemnego uznawania i wykonywania nakazów zabezpieczenia i nakazów konfiskaty w ramach postępowań karnych państw członkowskich UE. Celem rozporządzenia jest ułatwienie współpracy transgranicznej w walce z przestępczością poprzez ustanowienie wspólnych przepisów w tym zakresie.

Tematyka: rozporządzenie UE, wzajemne uznawanie, nakazy zabezpieczenia, nakazy konfiskaty, współpraca transgraniczna, przestępczość, sprawiedliwość, Unia Europejska

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1805 z 14.11.2018 r. w sprawie wzajemnego
uznawania nakazów zabezpieczenia i nakazów konfiskaty (Dz. Urz. UE L Nr 303 z 2018 r., s. 1, dalej jako:
rozporządzenie 2018/1805) ustanawia przepisy, na mocy których państwo członkowskie Unii Europejskiej
uznaje i wykonuje na swoim terytorium nakazy zabezpieczenia i nakazy konfiskaty wydane przez inne
państwo członkowskie UE w ramach postępowania w sprawach karnych.
• Celem rozporządzenia jest ułatwienie wzajemnego uznawania i wykonywania nakazów zabezpieczenia i nakazów
konfiskaty poprzez ustanowienie wspólnych przepisów w tym zakresie.
• Rozporządzenie 2018/1805 dotyczy jedynie postępowań w sprawach karnych.
Cele
Jednym z kluczowych celów UE jest utrzymanie i rozwój wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, co Unia
realizuje m.in. poprzez współpracę wymiarów sprawiedliwości państw członkowskich w sprawach karnych.
Współpraca ta opiera się na zasadzie wzajemnego uznawania wyroków i orzeczeń sądowych. Unia uznaje, że j
ednym ze skuteczniejszych narzędzi walki z przestępczością jest zabezpieczanie i konfiskata narzędzi
służących do popełnienia przestępstwa i korzyści pochodzących z przestępstwa. Ponieważ przestępczość, jak
podkreślono w preambule rozporządzenia 2018/1805, ma często charakter transgraniczny, zabezpieczanie
i konfiskata narzędzi służących do popełnienia przestępstwa i korzyści pochodzących z przestępstwa wymaga
skutecznej współpracy transgranicznej. Celem omawianego rozporządzenia jest ułatwienie wzajemnego uznawania
i wykonywania nakazów zabezpieczenia i nakazów konfiskaty poprzez ustanowienie wspólnych przepisów
zobowiązujących państwa członkowskie Unii do uznawania, bez dalszych formalności, nakazów zabezpieczenia
i nakazów konfiskaty wydanych przez inne państwo członkowskie w ramach postępowania w sprawach karnych oraz
do wykonywania tych nakazów na swoim terytorium.
Przedmiot rozporządzenia
Rozporządzenie powinno być stosowane do wszystkich nakazów zabezpieczenia i wszystkich nakazów konfiskaty
wydanych w ramach postępowania w sprawach karnych, które, zgodnie z wykładnią TSUE, obejmują wszystkie typy
nakazów zabezpieczenia i nakazów konfiskaty wydanych w następstwie postępowania dotyczącego popełnienia
przestępstwa, a nie tylko nakazy objęte dyrektywą PE i Rady 2014/42/UE z 3.4.2014 r. w sprawie zabezpieczenia
i konfiskaty narzędzi służących do popełnienia przestępstwa i korzyści pochodzących z przestępstwa w Unii
Europejskiej (Dz.Urz. UE L Nr 127 z 2014 r.). Rozporządzenie 2018/1805 dotyczy także innych typów nakazów
wydawanych bez prawomocnego wyroku skazującego w państwach członkowskich UE.
Zgodnie z art. 3 r ozporządzenie 2018/1805 nakaz zabezpieczenia lub nakaz konfiskaty są wykonywane bez
weryfikacji pod kątem podwójnej odpowiedzialności karnej za czyny, z powodu których wydano takie nakazy,
w przypadku gdy czyny te są w państwie wydającym zagrożone karą pozbawienia wolności o górnej granicy
ustawowego zagrożenia w wysokości co najmniej trzech lat oraz stanowią (w świetle prawa państwa wydającego) co
najmniej jedno z określonych poniżej przestępstw:
1. przynależność do organizacji przestępczej;
2. terroryzm;
3. handel ludźmi;
4. seksualne wykorzystywanie dzieci i pornografia dziecięca;
5. nielegalny handel środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi;
6. nielegalny handel bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi;
7. korupcja;
8. nadużycia finansowe, w tym nadużycia i inne przestępstwa naruszające interesy finansowe Unii zdefiniowane
w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371;
9. pranie dochodów pochodzących z przestępstwa;

10. fałszowanie walut, w tym waluty euro;
11. przestępczość komputerowa;
12. przestępstwa przeciwko środowisku, w tym nielegalny handel zagrożonymi gatunkami zwierząt oraz
zagrożonymi gatunkami i odmianami roślin;
13. ułatwienie bezprawnego wjazdu i stałego przebywania;
14. zabójstwo lub spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;
15. nielegalny handel organami i tkankami ludzkimi;
16. porwanie, bezprawne przetrzymywanie lub branie zakładników;
17. rasizm i ksenofobia;
18. kradzież zorganizowana lub rozbój z użyciem broni;
19. nielegalny handel dobrami kultury, w tym antykami i dziełami sztuki;
20. sprzeniewierzenie cudzego mienia;
21. ściąganie haraczy i wymuszanie;
22. podrabianie towarów i piractwo;
23. fałszowanie dokumentów urzędowych i handel nimi;
24. fałszowanie środków płatniczych;
25. nielegalny handel substancjami hormonalnymi i innymi środkami pobudzającymi wzrost;
26. nielegalny handel materiałami jądrowymi lub radioaktywnymi;
27. handel kradzionymi pojazdami;
28. zgwałcenie;
29. podpalenie;
30. przestępstwa podlegające jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Karnego;
31. bezprawne zajęcie samolotu lub statku;
32. sabotaż.
W przypadku przestępstw innych niż przestępstwa, wymienione powyżej, państwo wykonujące może uzależnić
uznanie i wykonanie nakazu zabezpieczenia lub nakazu konfiskaty od tego, czy czyny, z powodu których
wydano nakaz zabezpieczenia lub nakaz konfiskaty, stanowią przestępstwo w świetle prawa państwa
wykonującego, niezależnie od jego znamion oraz sposobu jego określenia w przepisach państwa
wydającego (art. 3 ust. 2 r ozporządzenie 2018/1805).
Przekazanie nakazu zabezpieczenia państwu wykonującemu, termin jego realizacji i okres obowiązywania
nakazu
Przekazanie nakazu zabezpieczenia państwu wykonującemu odbywa się za pośrednictwem zaświadczenia
dotyczącego zabezpieczenia (art. 4 ust. 1 r ozporządzenie 2018/1805). Organ wydający przekazuje zaświadczenie
bezpośrednio organowi wykonującemu lub organowi centralnemu. W przypadku, gdy nakaz zabezpieczenia dotyczy
składników mienia, które mogą znajdować się w różnych miejscach, zaświadczenie dotyczące zabezpieczenia
można przekazać jednocześnie więcej niż jednemu państwu wykonującemu (art. 5 ust. 2 r ozporządzenie
2018/1805). Po otrzymaniu zaświadczenia dotyczącego zabezpieczenia organ wykonujący nakaz podejmuje decyzję
w sprawie uznania i wykonania nakazu zabezpieczenia oraz wykonuje nakaz zabezpieczenia niezwłocznie i równie
szybko, i tak samo priorytetowo jak w przypadku podobnych spraw krajowych (art. 9 ust. 1 r ozporządzenie
2018/1805) Zgodnie z art. 12 r ozporządzenie 2018/1805 mienie objęte nakazem pozostaje zabezpieczone
w państwie wykonującym do momentu, gdy właściwy organ tego państwa ostatecznie odpowie na nakaz konfiskaty
lub gdy organ wydający powiadomi organ wykonujący o wszelkich decyzjach lub środkach, z powodu których nakaz
staje się niewykonalny lub zostaje wycofany.
Odroczenie i odmowa uznania i wykonania nakazu

Zgodnie z art. 10 ust. 1 r ozporządzenie 2018/1805, organ wykonujący nakaz może odroczyć jego wykonanie
w szczególności, gdy wykonanie nakazu może zaszkodzić toczącemu się postępowaniu przygotowawczemu
w sprawach karnych lub gdy dane mienie jest już objęte obowiązującym nakazem zabezpieczenia. Organ
wykonujący, w przypadkach określonych w art. 8 r ozporządzenie 2018/1805, ma też prawo do odmowy uznania
i wykonania nakazu zabezpieczenia. W szczególności, gdy w prawie państwa wykonującego istnieje przywilej lub
immunitet, który uniemożliwia zabezpieczenie danego mienia lub gdy zaświadczenie dotyczące zabezpieczenia jest
niekompletne lub ewidentnie błędnie wypełnione.

Rozporządzenie 2018/1805 ma na celu utrzymanie i rozwój wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej poprzez uznawanie i wykonanie nakazów zabezpieczenia i konfiskaty bez dodatkowych formalności. Zapewnia to skuteczną walkę z przestępczością transgraniczną.