Przestępstwo przeciwko organizacji gier (art. 107 KKS)

Uprzednie prawomocne skazanie za przestępstwo z art. 107 § 1 KKS dotyczyło urządzania gier hazardowych na automatach bez wymaganej koncesji. Sprawa dotyczyła różnych miejsc i okresów popełnienia czynu, co skutkowało zmianami w wyrokach sądowych. Sąd Najwyższy podkreślił brak tożsamości czynów oraz konieczność uzyskania koncesji na prowadzenie gier hazardowych.

Tematyka: przestępstwo, art. 107 KKS, gry hazardowe, koncesja, Sąd Najwyższy, proces karny, powaga rzeczy osądzonej, tożsamość czynów, automaty, wyrok sądowy

Uprzednie prawomocne skazanie za przestępstwo z art. 107 § 1 KKS, popełnione w innym miejscu,
w warunkach czynu ciągłego (art. 6 § 2 KKS), w którym czas jego popełnienia obejmuje czasokres
popełnienia czynu z art. 107 § 1 KKS, co do którego toczy się jeszcze postępowanie karno-skarbowe, nie
stanowi, w tym późniejszym procesie, przeszkody procesowej w postaci powagi rzeczy osądzonej, albowiem
nie jest spełniony warunek tożsamości czynów - orzekł Sąd Najwyższy.
Opis stanu faktycznego
Wyrokiem z 8.6.2017 r., syg. akt VIII K (...), Sąd Rejonowy w E. uznał M.W. za winnego tego, że w okresie od
3.9.2015 r. do 28.10.2015 r. w sklepie (...) „P.” przy ul. Ś. (...) będąc osobą odpowiedzialną jako prezes H. (...) sp.
z o.o. z/s w O. do jej jednoosobowego reprezentowania, urządzał gry na automatach w rozumieniu art. 2 ustawy
z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 847 ze zm.; dalej jako: GryHazardU) w postaci
automatów w łącznej ilości 3 sztuk: A. (...), H. (...), A. (...), będących w dyspozycji firmy H. (...) Sp. z o.o. z/s w O.
wbrew przepisom art. 6, art. 14 ust. 1 GryHazardU, to jest czynu z art. 107 § 1 KKS w zw. z art. 9 § 3 KKS i za ten
czyn na podstawie art. 107 § 1 KKS w zw. z art. 23 § 1 i 3 KKS wymierzył oskarżonemu karę grzywny w wysokości
100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 100 zł.
Po rozpoznaniu apelacji oskarżonego, Sąd Okręgowy w E. wyrokiem z 22.2.2018 r., sygn. akt VI Ka (...) zmienił
zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił pkt 1 zaskarżonego wyroku w całości, pkt VI w części dotyczącej
oskarżonego M.W. i na podstawie art. 439 § 1 pkt 8 KPK umorzył postępowanie karne w zakresie czynu M.W.,
a kosztami procesu obciążył Skarb Państwa. Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżyli kasacjami prokurator oraz
Naczelnik (...) Urzędu Celno – Skarbowego w O.
Sąd Najwyższy przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej w sprawie M.W. oskarżonego z art. 107 § 1 KKS po
rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 26.6.2019 r., kasacji, wniesionych przez prokuratora Prokuratury
Rejonowej w E. i oskarżyciela publicznego Naczelnika (...) Urzędu Celno-Skarbowego w O. na niekorzyść od wyroku
Sądu Okręgowego w E. z 22.2.2018 r., sygn. akt VI Ka (...) zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w E. z 8.6.2017
r., sygn. akt VIII K (...), uchylił zaskarżony wyrok w odniesieniu do M. W. i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu
w E. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Z uzasadnienia Sądu
Przyznać należy rację skarżącym, że Sąd Odwoławczy dopuścił się rażącego naruszenia prawa procesowego,
a mianowicie art. 17 § 1 pkt 7 KPK w zw. z art. 439 § 1 pkt 9 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS, uznając zaistnienie
w niniejszym sprawie wskazanej w tym przepisie przeszkody w postaci naruszenia powagi rzecz osądzonej. Problem
tożsamości czynu polegającego na urządzaniu gry hazardowej w postaci gry na automatach o charakterze losowym,
był już przedmiotem wnikliwych rozważań Sądu Najwyższego. W szczególności w wyroku z 19.9.2018 r. (V KK
415/18), Sąd Najwyższy trafnie stwierdził, że: „skoro urządzanie gry hazardowej w postaci gry na automatach (art. 1
ust. 2 w zw. z art. 2 ust. 3 i 5 GryHazardU) wymaga uzyskania koncesji na kasyno gry (art. 6 ust. 1 GryHazardU),
a koncesja taka udzielana jest w odniesieniu do jednego kasyna, prowadzonego w ściśle określonym (geograficznie)
miejscu (art. 41 ust. 1, art. 42 pkt 3 i art. 35 pkt 5 GryHazardU), to zachowanie osoby, która nie posiadając
koncesji na prowadzenie kasyna podejmuje działanie w postaci urządzania gry na automatach w różnych
miejscach (miejscowościach, lokalach), stanowi każdorazowo - od strony prawnokarnej - inny czyn, podjęty
z zamiarem naruszenia tych przepisów w każdym z tych miejsc. Uprzednie prawomocne skazanie za
przestępstwo z art. 107 § 1 KKS, popełnione w innym miejscu, w warunkach czynu ciągłego (art. 6 § 2 KKS),
w którym czas jego popełnienia obejmuje czasokres popełnienia czynu z art. 107 § 1 KKS co do którego toczy się
jeszcze postępowanie karno-skarbowe, nie stanowi, w tym późniejszym procesie, przeszkody procesowej w postaci
powagi rzeczy osądzonej, albowiem nie jest spełniony warunek tożsamości czynów.” To stanowisko w pełni aprobuje
skład rozpoznający niniejszą sprawę (jako rzetelnie wykazane), podobnie jak już zostało ono zaaprobowane także
w innych orzeczeniach Sądu Najwyższego, m.in. w wyroku z 19.9.2018 r. (V KK 419/18). Stąd też – nie chcąc
powtarzać tej samej argumentacji należy – w tym miejscu - do tych orzeczeń odesłać
Odnosząc zaś to stanowisko do rozpoznawanej sprawy, zauważyć należy, że gry hazardowe, których dotyczy
zaskarżony kasacjami wyrok urządzane były przez M.W. w sklepie (...) „P.” w E. przy ul. Ś. (...), w okresie od
3.9.2015 r. do 28.10.2015 r. Z kolei wyrok Sądu Rejonowego w O. z 6.4.2017 r., sygn. akt II K (...), ustalał sprawstwo
oskarżonego w zakresie urządzanie takich gier w okresie od 3.9.2015 r. do 17.11.2015 r. w O. w dwóch różnych
lokalach. Natomiast wyrok tego samego Sądu z 26.4.2017 r., sygn. akt II K (...), dotyczył urządzania przez
oskarżonego gier hazardowych w okresach od 3.9.2015 r. do 27.6.2016 r. w: M., B., w 11-tu różnych miejscach w O.,
N. i G.. Wyrok Sądu Rejonowego w M. z 20.12.2016 r., sygn. akt II K (...), dotyczył urządzania przez oskarżonego

gier hazardowych w okresie od 3.9.2015 r. do 27.10.2015 r. w dwóch różnych lokalach w M. Kolejny wymieniony
przez Sąd II instancji wyrok - Sądu Rejonowego w N. z 6.2.2017 r., II K (...), dotyczył urządzania przez M. W. gier
hazardowych w okresie od 20.7.2015 r. do 28.10.2015 r. w K.. W końcu ostatni z wymienionych wyrok Sądu
Rejonowego w L. z 21.6.2017 r., sygn. akt II K (...) wyrok dotyczył urządzania przez oskarżonego gier hazardowych
w okresie od 3.9.2015 r. do 2.11.2015 r. w L.
Różne były zatem geograficzne miejsca popełnienia przypisanych M.W., w tych przywołanych przez Sąd Okręgowy
sprawach, czynów z art. 107 § 1 KKS, różne (chociaż fragmentami krzyżujące się) okresy ich popełnienia, tak jak
różne lokale w których były one realizowane.
Powyższe rozważania wykazują niemożność przyjęcia przez Sąd Okręgowy – w przywołanych realiach niniejszej
sprawy - że czyn przypisany M.W. przez Sąd Rejonowy w E. stanowił zachowanie objęte czynami ciągłymi
stanowiącymi przedmiot wcześniejszego osądzenia w przywołanych powyżej sprawach. Tym samym i brak było
warunków do przyjęcia zaistnienia przeszkody procesowej w postaci powagi rzeczy osądzonej. Ta wszak
zmaterializowałaby się tylko wówczas, gdyby wystąpiła tożsamość czynów tj. – w realiach niniejszej sprawy –
procesowa możliwość uznania, że przedmiotowe zachowanie oskarżonego stanowiło część składową czynów
ciągłych prawomocnie mu przypisanych w wyrokach wydanych w tych wskazanych sprawach. Tego zaś nie sposób
stwierdzić zestawiając stan faktyczny ustalony in concreto z podstawą faktyczną orzeczeń wydanych w tych
postępowaniach. Skonfrontowanie tych ustaleń pozwala uznać, że M.W. urządzał gry losowe w różnych
geograficznie miejscach, w różnych lokalach i poprzez różne (nie te same) podmioty gospodarcze, a nawet –
w istocie - w różnych konfiguracjach osobowych, bo albo sam, albo we współdziałaniu z innymi osobami. Poza tym
należy zauważyć, że dla zastosowania art. 6 § 2 KKS wobec M.W. w niniejszej sprawie niezbędne byłoby ustalenie,
że w każdym z tych przywołanych przypadków oskarżony miał ten sam zamiar, to jest od samego początku
prowadzenia tego rodzaju działalności miał on świadomość zakresu tej działalności i obejmował nią wolę realizacji
każdego ze znamion czynu zabronionego, w każdym z tych mu przypisanych działań. Tymczasem – poczynione in
concreto ustalenia – pozwalają jedynie przyjąć, że skazany realizował je w sposób przypadkowy, w różnych
miejscach i bez z góry ustalonego planu. Za każdym razem oskarżony tworzył nowe warunki do popełniania
kolejnych przestępstw i działania te obejmował odrębnym zamiarem. Nie było to więc – każdorazowo – zachowanie
realizowane w ramach tego samego pierwotnego (zamiaru) – jak tego wymaga regulacja z art. 6 § 2 KKS - ale
jedynie w ramach takiego samego zamiaru. Nie można również przyjąć, że skazany wykorzystywał tę samą
sposobność (o której też stanowi art. 6 § 2 KKS), gdyż dla urządzania gier losowych nie było konieczne wystąpienie
jakiejś określonej sposobności, do wykorzystania której miałoby dojść. Trafnie we wspomnianym wyroku z 19.9.2018
r. Są d Najwyższy skonstatował, że w realiach spraw tego rodzaju, co do zasady nie może być mowy o tym,
by sprawca wykorzystywał sprzyjającą okazję. W realizacji takich zachowań (urządzanie gier na automatach bez
posiadania koncesji) nie ma przecież żadnego elementu już istniejącego, albo takiego, który pojawia się na
początkowym etapie realizacji czynu przestępczego i jest później wykorzystywany. Sprawca więc niczego nie
wykorzystuje dla realizacji znamion czynu zabronionego. Dlatego należy podzielić pogląd, że uprzednie
prawomocne skazanie za przestępstwo z art. 107 § 1 KKS w warunkach czynu ciągłego (art. 6 § 2 KKS),
popełnione w innym miejscu, z wykorzystaniem innych podmiotów gospodarczych, w którym czas jego
popełnienia obejmuje czasookres popełnienia czynu z art. 107 § 1 KKS co do którego jeszcze toczy się
postępowanie karno – skarbowe, nie stanowi w tym późniejszym procesie przeszkody procesowej w postaci
powagi rzeczy osądzonej, albowiem nie jest spełniony warunek tożsamości czynów.
Określony w przepisie art. 107 KKS czyn, obejmuje hazard nielegalny, czyli prowadzony bez wymaganej koncesji,
zezwolenia lub zgłoszenia albo z naruszeniem monopolu państwa, ale także legalny hazard, prowadzony na
podstawie koncesji lub zezwolenia albo zatwierdzenia regulaminu gry objętej monopolem państwa, lecz
z naruszeniem przepisów ustawy lub warunków określonych w koncesji czy zezwoleniu. Zachowanie osoby, która nie
posiadając odpowiedniego zezwolenia lub naruszając jego zakres lub przepisy prawa, podejmuje działanie w postaci
np. urządzania gry na automatach w różnych miejscach (miejscowościach, lokalach) i utrzymuje taki stan, stanowi
każdorazowo - od strony prawnokarnej - inny czyn, podjęty z zamiarem naruszenia przepisów w każdym z tych
miejsc, co słusznie orzekł Sąd Najwyższy.
Wyrok SN z 26.6.2019 r., III KK 359/18

Sąd Okręgowy oraz Sąd Najwyższy podkreślili, że brak tożsamości czynów oraz różnice geograficzne i czasowe sprawiają, że skazany nie naruszył powagi rzeczy osądzonej. Uprzednie prawomocne skazanie za przestępstwo z art. 107 § 1 KKS nie stanowiło przeszkody procesowej w późniejszym postępowaniu.