Skład Sądu Najwyższego rozpoznającego skargę nadzwyczajną w sprawie, w której została oddalona kasacja
Sąd Najwyższy rozpoznał skargę nadzwyczajną w sprawie, w której została oddalona kasacja wniesiona od orzeczenia sądu powszechnego. Decyzja ta wymagała ustalenia, czy Sąd Najwyższy wydał orzeczenie w 'toku postępowania' zgodnie z przepisami ustawy o Sądzie Najwyższym. Zagadnienie to ma istotne konsekwencje dla składu orzekającego w przypadku skargi nadzwyczajnej.
Tematyka: Sąd Najwyższy, skarga nadzwyczajna, kasacja, Sąd Najwyższy w składzie, Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, SNU, postępowanie karne, skład orzekający, uchwała SN
Sąd Najwyższy rozpoznał skargę nadzwyczajną w sprawie, w której została oddalona kasacja wniesiona od orzeczenia sądu powszechnego. Decyzja ta wymagała ustalenia, czy Sąd Najwyższy wydał orzeczenie w 'toku postępowania' zgodnie z przepisami ustawy o Sądzie Najwyższym. Zagadnienie to ma istotne konsekwencje dla składu orzekającego w przypadku skargi nadzwyczajnej.
Oddalenie przez Sąd Najwyższy kasacji wniesionej od orzeczenia sądu powszechnego jest orzeczeniem wydanym w "toku postępowania" w rozumieniu art. 94 § 2 ustawy z 8.12.2017 r. o Sądzie Najwyższym (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 825 ze zm.; dalej jako: SNU). W konsekwencji Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę nadzwyczajną wniesioną w takiej sytuacji procesowej w składzie 5 sędziów Sądu Najwyższego orzekających w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz 2 ławników Sądu Najwyższego. Stan faktyczny Sąd uznał K.W. pełniącego funkcję publiczną prokuratora za winnego popełnienia przestępstw polegających na przyjmowaniu korzyści majątkowych w związku z wykonywaniem czynności służbowych. Sąd II instancji uniewinnił K.W. od popełnienia zarzucanych mu czynów. Sąd Najwyższy uchylił w części zaskarżony wyrok a w części oddalił kasację. Prokurator Generalny wniósł skargę nadzwyczajną od orzeczenia Sądu II instancji na niekorzyść K.W. Zagadnienie prawne Sąd Najwyższy postanowił przedstawić do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów zagadnienie prawne następującej treści: Czy oddalenie przez Sąd Najwyższy kasacji wniesionej od orzeczenia sądu powszechnego, od którego została następnie wniesiona rozpoznawana skarga nadzwyczajna, oznacza, że Sąd Najwyższy oddalając kasację wydał orzeczenie w "toku postępowania" w rozumieniu art. 94 § 2 SNU, a w konsekwencji, że Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę nadzwyczajną wniesioną w takiej sytuacji procesowej w składzie 5 sędziów Sądu Najwyższego orzekających w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz 2 ławników Sądu Najwyższego, czy też, zgodnie z treścią art. 94 § 1 SNU - w składzie 2 sędziów Sądu Najwyższego orzekających w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz 1 ławnika Sądu Najwyższego? W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że zasadniczo skargę nadzwyczajną rozpoznaje skład dwóch sędziów oraz jednego ławnika, jeżeli natomiast skarga nadzwyczajna dotyczy orzeczenia zapadłego w wyniku postępowania, w którego toku orzeczenie wydał Sąd Najwyższy, sprawę rozpoznaje pięciu sędziów oraz dwóch ławników. Konieczne jest zatem rozstrzygnięcie, czy tok postępowania, o którym mowa w art. 94 § 2 SNU, to tok postępowania prowadzonego przed sądem powszechnym, czy też postępowania, na które składa się postępowanie przed sądem powszechnym przed i Sądem Najwyższym. Konsekwencją pierwszego z wymienionych rozwiązań jest stanowisko, zgodnie z którym oddalenie przez Sąd Najwyższy kasacji wniesionej w sprawie karnej od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego nie ma znaczenia z punktu widzenia konstruowania składu właściwego do rozpoznania skargi nadzwyczajnej; postępowanie kasacyjne jest bowiem postępowaniem prowadzonym po prawomocnym zakończeniu postępowania przed sądem powszechnym, a postanowienie oddalające kasację wniesioną od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego kończącego to postępowanie zapada zawsze poza "tokiem" tego postępowania. Drugie rozwiązanie, przyjmujące, że postępowanie w rozumieniu art. 94 § 2 SNU obejmuje zarówno postępowanie prowadzone przed sądem powszechnym, jak i postępowanie kasacyjne, prowadzi uznania, iż nawet jeżeli kasacja zostanie oddalona, to postępowanie w szerokim rozumieniu tego słowa zakończone jest dopiero na skutek wydania postanowienia oddalającego kasację przez Sąd Najwyższy. W takiej sytuacji skargę nadzwyczajną Sąd Najwyższy rozpoznawałby w składzie powiększonym. W postępowaniu karnym kwestia składu sądu orzekającego ma podstawowe znaczenie - zgodnie z treścią art. 439 § 1 pkt 2 KPK nienależyta obsada sądu jest uchybieniem rangi bezwzględnej przyczyny odwoławczej, uzasadniającej uchylenie orzeczenia dotkniętego tym uchybieniem niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Stanowisko SN W uchwale przyjęto, że oddalenie przez Sąd Najwyższy kasacji w sprawie karnej jest orzeczeniem "w toku postępowania", zatem rozpoznanie skargi nadzwyczajnej w tej sprawie następuje w składzie pięciu sędziów i dwóch ławników. Sąd Najwyższy dał prymat wykładni funkcjonalnej, a nie wykładni językowej art. 94 ust. 2 SNU, podkreślając, że brak jest podstaw do uznania za prawidłowy składu dwóch sędziów i jednego ławnika, w sytuacji, gdy poprzedzające tę skargę orzeczenie wydało trzech sędziów Sądu Najwyższego. Do uchwały wydanej w składzie siedmiu sędziów złożono trzy zdania odrębne. Uchwała SN (7) z 10.10.2019 r., I NSNZP 1/19
Sąd Najwyższy w uchwale przyjął, że oddalenie kasacji w sprawie karnej stanowi orzeczenie 'w toku postępowania', co skutkuje rozpoznaniem skargi nadzwyczajnej w składzie pięciu sędziów i dwóch ławników. Decyzja ta wynikała z wykładni funkcjonalnej przepisów, a nie wyłącznie językowej, co miało istotne znaczenie w kontekście składu orzekającego.