SN: Gwarancja zachowania tajemnicy adwokackiej

Adwokat w postępowaniu cywilnym zobowiązany jest przestrzegać tajemnicy zawodowej w pełnym zakresie. Sąd Najwyższy stwierdził, że obowiązek zachowania tajemnicy wynika z udzielania pomocy prawnej. W przypadku ujawnienia poufnych informacji adwokatowi grożą sankcje dyscyplinarne. Artykuł omawia zakres tajemnicy adwokackiej, konsekwencje naruszenia oraz przykłady orzecznictwa dotyczące tego zagadnienia.

Tematyka: adwokat, tajemnica zawodowa, Sąd Najwyższy, obowiązek, dyscyplina, orzecznictwo, poufność, kasacja, świadek, zeznanie, Kodeks Postępowania Cywilnego, art. 6 Prawo o adwokaturze, zachowanie tajemnicy

Adwokat w postępowaniu cywilnym zobowiązany jest przestrzegać tajemnicy zawodowej w pełnym zakresie.
Ciąży na nim zatem powinność zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym dowiedział się w związku
z udzielaniem pomocy prawnej – stwierdził Sąd Najwyższy.
Adwokat M.Ł. występując w roli świadka w dwóch postępowaniach cywilnych ujawnił informacje dotyczące spraw
majątkowych swoich byłych klientów. Adwokat wyjawił stosowane przez nich sposoby przesunięć aktywów mające na
celu ukrycie mienia przed wierzycielami i uniemożliwienie uzyskanie przez nich zaspokojenia wierzytelności
z majątku dłużników. Sąd dyscyplinarny I instancji wymierzył obwinionemu karę dyscyplinarną w postaci kary
pieniężnej w wysokości 15 tys. zł. Wyższy Sąd Dyscyplinarny dodatkowo orzekł wobec M.Ł. zakaz wykonywania
patronatu.
Nieograniczony w czasie obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej wynika z art. 6 ustawy z 26.5.1982 r. – Prawo
o adwokaturze (t.j.: Dz.U. z 2019, poz. 1513; dalej jako: PrAdw), zgodnie z którym adwokat obowiązany jest
zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Adwokata nie
można zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając
pomocy prawnej lub prowadząc sprawę. Na mocy § 19 Kodeksu Etyki Adwokackiej, adwokat zobowiązany jest
zachować w tajemnicy oraz zabezpieczyć przed ujawnieniem lub niepożądanym wykorzystaniem wszystko, o czym
dowiedział się w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych.
W orzecznictwie uznaje się, że zakres tajemnicy wyznacza przede wszystkim związek pozyskania informacji przez
adwokata z wykonywaniem merytorycznych czynności zawodowych. Udzielanie pomocy prawnej jest treścią zawodu
adwokata, zaś tajemnica adwokacka stanowi jedną z podstawowych gwarancji należytego wykonywania tego
zawodu (wyrok Sądu Najwyższego z 1.12.2016 r., SDI 65/16, www.sn.pl), chroni ona bowiem zaufanie, jakim
obdarzył pełnomocnika podmiot korzystający z pomocy adwokackiej. Należy jednak rozróżnić przypadki, w których
dana osoba występuje jako adwokat, realizując swe określone ustawowo zadania na rzecz innego podmiotu i te, gdy
uczestniczy w obrocie prawnym, zachowując tytuł zawodowy, a nawet posługując się nim, jednak nie realizując tej
roli (zob. postanowienie SA w Krakowie z 14.11.2017 r., II AKz 432/17, orzeczenia.ms.gov.pl). Zarzut naruszenia
tajemnicy zawodowej może być zasadny, gdy adwokat, wiadomości oraz dokumenty pozyskane przy wykonywaniu
obowiązków zawodowych, wykorzysta w innym celu niż związanym z prowadzeniem powierzonej mu sprawy (wyrok
SA w Krakowie z 11.10.2016 r., I ACa 659/16, orzeczenia.ms.gov.pl).
M.Ł. wniósł kasację dowodząc, że nie ujawnił informacji poufnych a podane przez niego dane są powszechnie
dostępne, wynikają bowiem z ksiąg wieczystych nieruchomości objętej sporem. M.Ł. złożył również do Pierwszego
Prezesa Sądu Najwyższego wniosek o rozpoznanie kasacji przez Izbę Karną a nie Izbą Dyscyplinarną Sądu
Najwyższego. Wniosek ten został oddalony na rozprawie. Jak wyjaśniono, zgodnie z art. 35 § 1 KPK, sąd bada
z urzędu swą właściwość, a w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekazuje sprawę właściwemu sądowi lub
innemu organowi. Na postanowienie w kwestii właściwości przysługuje zażalenie, jednak w rozprawie uczestniczył
tylko pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych, który nie zaskarżył postanowienia.
SN oddalił kasację uznając ją za oczywiście bezzasadną. Zachowanie tajemnicy przez przedstawicieli
zawodów zaufania publicznego jest fundamentem ich wykonywania. Klient adwokata, aby w pełni mu zaufać,
musi mieć gwarancję zachowania w tajemnicy przekazywanych informacji. W ocenie Sądu Najwyższego, nie
można przyjąć, że bez poufności będzie możliwe skuteczne i rzetelne świadczenie usług prawnych, bowiem
klient w obawie przed ich ujawnieniem niektórych informacji, mógłby przekazać niepełny lub zniekształcony
obraz sytuacji związany z jego sprawą.
Zgodnie z art. 261 § 2 KPC, świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, m.in. wówczas jeżeli
zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Sąd Najwyższy podkreślił, że
M.Ł. występując w sądzie jako świadek nie wstrzymał się od udzielania wyjaśnień i ujawnił informacje, które
uzyskał w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Wpływ na ocenę jego postawy miał również fakt, że nie
przyznał się do winy.
Postanowienie SN z 11.12.2019 r., II DSI 78/19

Sąd Najwyższy uznał kasację za bezzasadną, podkreślając fundamentalne znaczenie zachowania tajemnicy zawodowej dla zawodów zaufania publicznego. W pełni zaufać adwokatowi musi klient, mając gwarancję poufności informacji. Artykuł kończy się omówieniem przepisów prawa dotyczących prawa odmowy zeznań związanych z tajemnicą zawodową.