Wydatki niezbędne do wydania opinii biegłego
Sąd Najwyższy wyjaśnił, że instytucji naukowej przysługuje zwrot wydatków niezbędnych dla wydania opinii, za które w okolicznościach konkretnej sprawy, mogą zostać uznane koszty np. papieru, energii elektrycznej, utrzymania infrastruktury. Artykuł omawia sporne kwestie dotyczące interpretacji pojęcia 'wydatków niezbędnych do wydania opinii' oraz stanowisko Sądu Najwyższego w sprawie zwrotu poniesionych wydatków przez biegłych.
Tematyka: Sąd Najwyższy, wydatki niezbędne, opinia biegłego, koszty materiałowe, ekspertyza, zwrot wydatków, orzecznictwo
Sąd Najwyższy wyjaśnił, że instytucji naukowej przysługuje zwrot wydatków niezbędnych dla wydania opinii, za które w okolicznościach konkretnej sprawy, mogą zostać uznane koszty np. papieru, energii elektrycznej, utrzymania infrastruktury. Artykuł omawia sporne kwestie dotyczące interpretacji pojęcia 'wydatków niezbędnych do wydania opinii' oraz stanowisko Sądu Najwyższego w sprawie zwrotu poniesionych wydatków przez biegłych.
Sąd Najwyższy wyjaśnił, że instytucji naukowej przysługuje zwrot wydatków niezbędnych dla wydania opinii, za które w okolicznościach konkretnej sprawy, mogą zostać uznane koszty np. papieru, energii elektrycznej, utrzymania infrastruktury. Stan faktyczny Katedra Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Sz. sporządziła opinię dla Prokuratury Rejonowej w K. Wystawiona na ponad 5 tys. zł faktura obejmowała m.in. koszty materiałowe oraz wydatki określone mianem kosztów niezbędnych do wydania opinii. Prokuratura Rejonowa w K. zakwestionowała te dwie pozycje i odmówiła zapłaty 130 zł z tego tytułu uznając, że wydatki te nie są bezpośrednio związane z wydaniem opinii. Sąd Rejonowy w K. przedstawił Sądowi Najwyższemu pytanie prawne o następującej treści: - czy przez pojęcie „wydatków niezbędnych do wydania opinii” wskazanych w § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 24.4.2013 r. w sprawie określania stawek wynagrodzenia biegłych, taryf, zryczłtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu karnym (t.j.: Dz.U. z 2017 r. poz. 2049), należy rozumieć także takie koszty, które są ponoszone przez instytucję naukową powołaną do opiniowania w związku z opiniowaniem (tzw. koszty materiałowe lub inne „koszty niezbędne do wydania opinii”, a zatem koszty jednostkowe wyliczone jako związane z opinią koszty oświetlenia, ogrzewania, innego typu koszty utrzymania infrastruktury, etc.), bez poniesienia których opinia by nie powstała, czy tylko i wyłącznie takie koszty, które pozostają z opiniowaniem w bezpośrednim związku, - w przypadku zaś uznania, że jako „wydatki niezbędne do wydania opinii” można zakwalifikować również koszty ponoszone przez instytucję naukową powołaną do opiniowania w związku z opiniowaniem, to czy możliwe jest oparcie się na wyliczeniu tego typu kosztów według oświadczenia instytucji naukowej (wyliczenie wskaźnikowe), o ile koszty te „nie rażą wygórowaniem”, czy też niezbędne jest detaliczne wyszacowanie tych kosztów i ich odniesienie do konkretnej opinii. W orzecznictwie wyrażono pogląd, że instytucje naukowe ponoszą wydatki na utrzymanie sprzętu, opłaty za energię elektryczną i cieplną itp. niezależnie od tego, że podejmują się sporządzenia opinii. Wydatki te nie pozostają jednak w bezpośrednim związku ze sporządzoną w sprawie opinią, dlatego ich zwrot jest niezasadny (zob. postanowienie SA w Katowicach z 11.5.2016 r., II AKz 234/16, niepubl.). Stanowisko SN Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały z uwagi na zasadę samodzielności jurysdykcyjnej sądu. Sąd przedstawiający pytanie prawne, w istocie dążył bowiem do tego, aby Sąd Najwyższy rozstrzygnął sprawę a nie rozbieżność w orzecznictwie. W uzasadnieniu postanowienia wskazano jednak, że ocena zasadności zwrotu poniesionych wydatków musi uwzględniać ich charakter, przede wszystkim konieczne jest prawidłowe rozróżnienie wydatków niezbędnych od bezpośrednich. Na mocy a rt. 618f § 1 KPK, b iegłemu i specjaliście nie będącemu funkcjonariuszem organów procesowych powołanym przez sąd lub organ prowadzący postępowanie przygotowawcze przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pracę oraz zwrot poniesionych przez nich wydatków niezbędnych dla wydania opinii. Zgodnie z § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 24.4.2013 r. w sprawie określania stawek wynagrodzenia biegłych, taryf, zryczłtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu karnym, wydatki poniesione przez biegłego, niezbędne dla wydania opinii, w tym w szczególności wydatki materiałowe, amortyzację aparatury badawczej oraz koszty dojazdu na miejsce wykonania czynności, biegły dokumentuje za pomocą faktur lub rachunków albo kopii tych dokumentów, a w razie ich braku – za pomocą oświadczenia. Sąd Najwyższy stwierdził, że ponieważ ustawodawca w rozporządzeniu posługuje się pojęciem wydatków niezbędnych dla wydania opinii, to nie każdy wydatek musi mieć bezpośredni związku z wydaniem opinii. Podmiot, który zlecił ekspertyzę, musi w każdej sprawie indywidualnie, przez pryzmat racjonalności i doświadczenia życiowego ocenić, czy poniesione przez jednostkę opiniującą koszty miały charakter niezbędny. Postanowienie SN z 15.1.2020 r., I KZP 11/19
Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały, wskazując na konieczność prawidłowego rozróżnienia wydatków niezbędnych od bezpośrednich. Artykuł przedstawia orzecznictwo oraz stanowisko SN dotyczące zwrotu wydatków poniesionych przez biegłych w związku z wydaniem opinii. Zwrócono uwagę na konieczność racjonalnej oceny kosztów przez zlecającego ekspertyzę.