Nowe wykroczenie w Kodeksie wykroczeń w związku z COVID-19

8.3.2020 r. weszła w życie KoronawirusU, wprowadzając przepis art. 65a do KW, karzący brak posłuszeństwa wobec funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej. Zmiana ta ma na celu zapewnienie skuteczności działań formacji podczas epidemii oraz w codziennej pracy. Nowe wykroczenie wymaga umyślnego działania i grozi aresztem, ograniczeniem wolności oraz grzywną. Regulacja ta obowiązuje od 31.3.2020 r.

Tematyka: KoronawirusU, art. 65a KW, Policja, Straż Graniczna, wykroczenie, COVID-19, epidemia, sankcje, funkcjonariusze, publiczne, bezpieczeństwo, regulacje, media, interpretacja, egzekwowanie

8.3.2020 r. weszła w życie KoronawirusU. Koncentrowała się ona na regulacjach z zakresu zapobiegania oraz
zwalczania zakażenia i rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej u ludzi, wywołanej wirusem SARS-CoV-2.
Przepisem art. 2 ZmKoronawirusU20 wprowadzono zmianę do KW. Zmiana polegała na dodaniu do KW
przepisu art. 65a, zgodnie z którym: „Kto umyślnie, nie stosując się do wydawanych przez funkcjonariusza
Policji lub Straży Granicznej, na podstawie prawa, poleceń określonego zachowania się, uniemożliwia lub
istotnie utrudnia wykonanie czynności służbowych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo
grzywny.” Przepis zaczął obowiązywać w dniu ogłoszeniu ZmKoronawirusU20, tj. 31.3.2020 r.
Z uzasadnienia do ZmKoronawirusU20
Konieczność wprowadzenia przepisu do KW tak uzasadniono w projekcie do ustawy: „Proponuje się dokonanie
zmiany w ustawie - Kodeks wykroczeń w zakresie penalizacji braku zastosowania się do poleceń wydawanych przez
funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej. Rozwiązanie to jest kluczowe z punktu widzenia zapewnienia
skuteczności działań tych formacji zarówno podczas zagrożenia epidemicznego, jak również przy realizacji typowych
zadań ustawowych. Projekt obejmuje propozycję określenia nowego czynu zabronionego stanowiącego wykroczenie,
które polegałoby na uniemożliwianiu lub istotnym utrudnianiu wykonywania czynności służbowych przez
funkcjonariusza Policji lub Straży Granicznej poprzez niestosowanie się do wydawanych przez funkcjonariusza
poleceń (nowy art. 65a). Propozycja ta służy przede wszystkim zapewnieniu właściwego przebiegu interwencji
podejmowanych przez funkcjonariuszy wymienionych formacji. Zmierza ona do urzeczywistnienia przysługującego
funkcjonariuszom Policji i Straży Granicznej prawa do wydawania poleceń, które to prawo zostało sformułowane
wprost w przepisach art. 15 ust. 1 pkt 10 ustawy o Policji oraz art. 11 ust. 1 pkt 14 ustawy o Straży Granicznej,
dodanych na mocy ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw.”
Wykroczenie
Ustawodawca zdecydował zatem o wprowadzeniu do porządku prawnego nowego czynu zabronionego w postaci
wykroczenia – i to na stałe, nie ograniczając jego stosowania do określonego czasu, w szczególności istnienia stanu
prawnego epidemii. Zastrzegł przy tym, że wykroczenie z art. 65a KW może być popełnione tylko umyślnie. Za
popełnienie wykroczenie przewidziano najsurowsze sankcje przypisane wykroczeniom stypizowanym w KW, tj. karę
aresztu od 3 do 50 dni, karę ograniczenia wolności trwającą 1 miesiąc oraz grzywnę w wymiarze od 20 zł do 5000 zł.
W ramach wykonywanych czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych i administracyjno-
porządkowych policjant ma prawo m.in. wydawania osobom poleceń określonego zachowania się w granicach
niezbędnych do wykonywania czynności określonych w pkt 1-5 lub 9 lub wykonywania innych czynności służbowych
podejmowanych w zakresie i w celu realizacji ustawowych zadań Policji lub w granicach niezbędnych do ochrony
przed zatarciem śladów przy zabezpieczaniu miejsca zdarzenia lub w celu uniknięcia bezpośredniego zagrożenia
bezpieczeństwa osób lub mienia, gdy jest to niezbędne do sprawnej realizacji zadań Policji albo uniknięcia zatarcia
śladów przestępstwa lub wykroczenia (art. 15 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 14 PolU). Ta regulacja obowiązuje od
25.12.2018 r.
Analogiczna regulacja znajduje się w przepisie art. 11 ust. 1 pkt 14 w zw. z art. 2 ust. 1 StrGranU. Zgodnie z tymi
przepisami funkcjonariusze Straży Granicznej, wykonując przypisane im ustawą zadania, mają prawo wydawania
osobom poleceń określonego zachowania się w granicach niezbędnych do wykonania czynności określonych w pkt
1-2b, 4-6, 7, 7a, 9, 10 lub 13 lub w granicach niezbędnych do ochrony przed zatarciem śladów przy zabezpieczaniu
miejsca zdarzenia lub w celu uniknięcia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa osób lub mienia, gdy jest to
niezbędne do sprawnego i zgodnego z prawem wykonywania tych czynności albo uniknięcia zatarcia śladów
przestępstwa lub wykroczenia. To regulacja, która również obowiązuje od 25.12.2018 r.
Dekodując znamiona czynu zabronionego opisanego w art. 65a KW konieczne jest ustalenie treści uprawnień Policji
i Straży Granicznej w związku z czynnościami, do których wykonywania funkcjonariusze tych formacji są
uprawnieniu, a wynikających m.in. z PolU i StrGranU, ale także innych ustaw. Z punktu widzenia adresata przepisu,
ten powinien wiedzieć jakiej treści polecenie może być mu wydane przez funkcjonariusza, a to związane jest ze
znajomością katalogu czynności, które wykonywać mogą funkcjonariusze. Obowiązek ten wynika z zasady ignorantia
iuris nocet.
Strona przedmiotowa opisywanego wykroczenia polega na niestosowaniu się do wydawanych – na
podstawie prawa – poleceń określonego zachowania się, uniemożliwiania lub istotnego utrudniania

wykonania czynności służbowych. Tak określone znamiona czynu zabronionego opisane są bardzo ogólnie, bez
możliwości precyzyjnego ustalenia treści wykroczenia bez odwołania się do przepisów regulujących zadania
i uprawnienia funkcjonariuszy Policji lub Straży Granicznej.
Okoliczności wprowadzenia przepisu
Wprowadzenie do porządku prawnego przepisu art. 65a KW w ramach regulacji ZmKoronawirusU20 jest ściśle
związane m.in. z wprowadzeniem różnego rodzaju ograniczeń związanych z wprowadzeniem stanu epidemii
w związku z COVID-19 (StanEpidemiiR). Gdyby było inaczej, sankcje na nieprzestrzeganie poleceń Policji i Straży
Granicznej w postaci wykroczenia wprowadzono by znacznie wcześniej.
W czasie epidemii szczególna rola przypada mediom publicznym w kształtowaniu świadomości społecznej co do
obowiązywania przepisów sankcyjnych określonej treści.
Ograniczenia, zakazy i nakazy w związku z wystąpieniem stanu epidemii wynikają z OgrEpidemiiR (i rozporządzenia
go zastępującego) i związane są m.in. z faktem:
1. Przekraczania granicy (obowiązek przekazania Straży Granicznej danych miejsca odbywania kwarantanny oraz
numeru telefonu).
2. Odbywania kwarantanny (obowiązek przekazania m.in. Policji danych osób, które wspólnie odbywają
kwarantannę).
Przepisy OgrEpidemiiR (i kolejne rozporządzenia) wydane zostały w oparciu o upoważnienie ustawowe wynikające
z przepisów art. 46a i art. 46b ZapobChoróbU, które z kolei wprowadzono do porządku prawnego w ramach
KoronawirusU i obowiązują od 8.3.2020 r.
Funkcjonariusze Policji w ramach uprawnień wynikających z PolU mogą także kontrolować respektowanie zakazu
przemieszczania się, opisanego szczegółowo w OgrEpidemiiR (i rozporządzenia go zastępującego). Bardzo
nieprecyzyjne regulacje w tym zakresie powodują niejednolitość ocen różnych sytuacji, które mogą być kwalifikowane
jako naruszające przepisy rozporządzenia. Stąd niekiedy trudność w ocenie czy wszystkie interwencje Policji
podejmowane są na podstawie i w granicach prawa.
Co istotne, należy zwrócić uwagę, że wypełnienie treści wykroczenia, o którym mowa w art. 65a KW następowałoby
poprzez treść przepisów aktu prawnego niższej rangi, tj. rozporządzenie. Tymczasem odpowiedzialność za
wykroczenie powinna być dookreślona w pełni ustawowo (art. 1 § 1 KW). Budzi wątpliwości to czy wystarczające jest
odesłanie do uprawnień Policji co do obowiązku zapewnienia porządku publicznego w danym miejscu i czasie.
Ponadto należy mieć na uwadze, że w wielu przypadkach może dojść do zbiegu podstaw odpowiedzialności, tj.
odpowiedzialności za wykroczenie i odpowiedzialności administracyjnej.

Wprowadzenie art. 65a KW jest związane z ograniczeniami związanymi z COVID-19. Media odgrywają istotną rolę w informowaniu społeczeństwa o przepisach sankcyjnych. Funkcjonariusze Policji i Straży Granicznej mają prawo wydawania poleceń w celu zapewnienia porządku publicznego. Istnieje jednak niejednoznaczność w interpretacji przepisów, co może prowadzić do trudności w ich egzekwowaniu.