Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności

Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz przestępstwa określonego w art. 178a § 4 KK wymaga szczególnie uzasadnionego wypadku, zgodnie z art. 69 § 4 KK. Brak powołania tego przepisu w podstawie prawnej wymiaru kary może prowadzić do rażących naruszeń prawa materialnego i konieczności ponownego rozpoznania sprawy przez sąd.

Tematyka: warunkowe zawieszenie wykonania kary, art. 69 § 4 KK, sprawca chuligański, przestępstwo art. 178a § 4 KK, rażące naruszenie prawa, Sąd Najwyższy, ponowne rozpoznanie sprawy

Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności wobec sprawcy występku o charakterze
chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 KK jest możliwe tylko wówczas, gdy
sąd ustali, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek (art. 69 § 4 KK). Wymaga to powołania tego
przepisu w podstawie prawnej wymiaru kary.
Opis stanu faktycznego
Sąd Rejonowy w T., wyrokiem z 9.3.2017 r., uznał S.J. i D.Z. za winnych tego, że 25.8.2016 r. o godz. 19:00 w T. na
skrzyżowaniu, działając wspólnie i w porozumieniu, publicznie i bez powodu pobili P.K. w ten sposób, że zadawali mu
uderzenia nogami i pięściami po całym ciele, w wyniku czego pokrzywdzony doznał obrażeń ciała w postaci otarcia
i zasinień naskórka twarzy, zasinień na wysokości barku lewego oraz zasinień na kończynie dolnej lewej z obrzękiem
podudzia utrudniającym chodzenie, które spowodowały naruszenie czynności narządów ciała na okres
przekraczający 7 dni, okazując przy tym rażące lekceważenie porządku prawnego. Czynem wypełnili znamiona
występku określonego w art. 158 § 1 KK w zw. z art. 57a § 1 KK i za to zostali skazani:
S.J. na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 KK i art. 70 § 2 KK
Sąd warunkowo zawiesił na okres 5 lat próby,
D.Z. na karę roku pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 KK i art. 70 § 2 KK Sąd
warunkowo zawiesił na okres 3 lat próby.
Sąd na podstawie art. 73 § 2 KK w okresie próby oddał oskarżonych pod dozór kuratora sądowego, a S.J. dodatkowo
zobowiązał do informowania kuratora o przebiegu okresu próby przez składanie raz w miesiącu informacji na ten
temat. Ponadto, na podstawie art. 71 § 1 KK wymierzył S.J. karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych po 20
zł każda, zaś D.Z. karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych po 20 zł każda. Jednocześnie na podstawie art.
57a § KK orzekł od każdego z oskarżonych na rzecz pokrzywdzonego P.K. nawiązki w kwotach po 2000 zł, a na
podstawie art. 41a § 1 i 4 KK środek karny w postaci zakazu zbliżania się do pokrzywdzonego na odległość nie
mniejszą niż 50 metrów przez okres 3 lat.
Wyrok ten uprawomocnił się 17.3.2017 r. wobec niezaskarżenia go przez strony postępowania.
Od powyższego wyroku kasację, na podstawie art. 521 § 1 KPK 3.11.2017 r. wniósł Minister Sprawiedliwości –
Prokurator Generalny. Zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karach na niekorzyść skazanych. Zarzucił
rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 69 § 1 KK,
polegające na jego niewłaściwym zastosowaniu i warunkowym zawieszeniu wykonania kary roku i 6 miesięcy
pozbawienia wolności, orzeczonej wobec skazanego S.J., podczas gdy przepis ten daje sądowi możliwość
warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku
oraz art. 69 § 4 KK, polegające na warunkowym zawieszeniu wykonania kar pozbawienia wolności orzeczonych
wobec S.J. i D.Z., w sytuacji, gdy skazanie ich obu za występek z art. 158 § 1 KK w zw. z art. 57a § 1 KK, a więc
z przyjęciem, iż czyn ten miał charakter chuligański, spowodowało, że prawnie niedopuszczalne było zastosowanie
przez Sąd tej instytucji, bez wskazania, że jest to szczególnie uzasadniony wypadek.
W konkluzji kasacji skarżący wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w T.
Sąd Najwyższy w sprawie S.J. i D.Z. skazanych z art. 158 § 1 KK w zw. z art. 57a KK po rozpoznaniu na rozprawie
10.1.2019 r., kasacji, wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego na niekorzyść od wyroku
Sądu Rejonowego w T. 9.3.2017 r., uchylił zaskarżony wyrok w odniesieniu do obu oskarżonych w części dotyczącej
orzeczenia o karach i środkach karnych i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Rejonowemu w T. do ponownego
rozpoznania.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja zasługuje na uwzględnienie, jako że podniesiony w niej zarzut rażącego
naruszenia art. 69 § 1 KK i art. 69 § 4 KK, co miało istotny wpływ na treść wyroku, jest zasadny.
Zgodnie z treścią przepisu art. 69 § 1 KK w brzmieniu nadanym ustawą z 20.2.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks
karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 396), obowiązującą od 1.7.2015 r., sąd może warunkowo
zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku. Skazanie
S.J., za czyn popełniony 25.8.2016 r., na karę pozbawienia wolności w wymiarze roku i 6 miesięcy wykluczało zatem

możliwość zastosowania wobec niego dobrodziejstwa tej instytucji. W tej sytuacji, Sąd Rejonowy w T. warunkowo
zawieszając wykonanie orzeczonej temu oskarżonemu kary pozbawienia wolności, rażąco naruszył dyspozycję art.
69 § 1 KK, co bez wątpienia miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku.
Prawnie ograniczone było warunkowe zawieszenie wykonania kar pozbawienia wolności wymierzonych obu
oskarżonym ze względu na treść art. 69 § 4 KK. Przepis ten, jak słusznie wskazuje skarżący, podkreśla wyjątkowość
stosowania instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary wobec sprawców występków o charakterze
chuligańskim i ogranicza ją wyłącznie do wypadków szczególnie uzasadnionych. Sięgnięcie po tę instytucję probacji
wymaga zatem stwierdzenia wystąpienia obok okoliczności, o których mowa w art. 69 § 1 i 2 KK, także okoliczności
szczególnych. Innymi słowy, warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności wobec sprawcy
występku o charakterze chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 KK jest
możliwe tylko wówczas, gdy sąd ustali, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek (art. 69 § 4 KK).
Wymaga to powołania tego przepisu w podstawie prawnej wymiaru kary. Wobec tego, brak powołania art. 69 § 4 KK
w podstawie prawnej rozstrzygnięcia o warunkowym zawieszeniu kar pozbawienia wolności wymierzonych obu
oskarżonym oznacza, że Sąd Rejonowy w T. swoje rozstrzygnięcie w tym zakresie oparł tylko o przepis art. 69 § 1
KK. Może to wskazywać na fakt, że takie szczególne okoliczności, uzasadniające zastosowanie instytucji
warunkowego zawieszenia wykonania kar pozbawienia wolności, w realiach przedmiotowej sprawy nie wystąpiły i nie
były rozważane przez sąd orzekający.
W konsekwencji, Sąd ten rażąco naruszył również podniesiony w zarzucie kasacji art. 69 § 4 KK, co miało istotny
i oczywisty wpływ na treść zaskarżonego wyroku.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w odniesieniu do obu oskarżonych w części
dotyczącej orzeczenia o karach i środkach karnych i sprawę w tym zakresie przekazał do ponownego rozpoznania
Sądowi Rejonowemu w T. W związku z częściowym uchyleniem wyroku, prawomocne pozostaje rozstrzygnięcie co
do winy. Oznacza to, że ponowne rozpoznanie sprawy powinno zostać ograniczone do ponowienia dowodów
dotyczących tylko kary i środków karnych. Nie będzie zaś obejmować środka kompensacyjnego w postaci orzeczonej
nawiązki od każdego z oskarżonych na rzecz pokrzywdzonego (art. 447 § 2 KPK). W postępowaniu ponownym Sąd
właściwy uwzględni powyższe uwagi i stosując się do obowiązującego prawa karnego materialnego, w szczególności
przepisów art. 69 § 1 i 4 KK, z natury rzeczy uniknie stwierdzonych uchybień.
Postanowienie SN z 10.1,2019 r., III KK 531/17

Sąd Najwyższy uchylił wyrok w odniesieniu do kar i środków karnych dla S.J. i D.Z., zwracając sprawę do ponownego rozpoznania. Brak uwzględnienia przepisu art. 69 § 4 KK przez Sąd Rejonowy w T. spowodował istotne uchybienia, które wpłynęły na treść wyroku.