Przepisy karne w ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

Publikacja omawia przepisy karne zawarte w ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Regulacje te mają szczególne znaczenie w czasie epidemii, dotyczą m.in. nieuprawnionego posiadania, przekazywania oraz wykorzystywania biologicznych czynników chorobotwórczych. Karane są także wykroczenia związane z niestosowaniem procedur higieniczno-sanitarnych oraz brakiem informowania o zakażeniach. Wprowadzono również zmiany dotyczące zgłaszania wyników badań laboratoryjnych.

Tematyka: przepisy karne, ZapobChoróbU, biologiczne czynniki chorobotwórcze, procedury higieniczno-sanitarne, zgłaszanie zakażeń, COVID-19

ZapobChoróbU zawiera własne regulacje karne, które w czasie obowiązywania stanu epidemii mogą mieć
szczególne znaczenia dla egzekwowania różnego rodzaju przepisów przewidujących obowiązki sanitarno-
higieniczne.
Przestępstwo w ZapobChoróbU
Przepis art. 49 omawianej ustawy przewiduje odpowiedzialność z tytułu przestępstwa za nieuprawniony
przywóz, przewóz, przekazywanie, namnażanie, wywożenie, przechowywanie, rozprzestrzenianie, nabywanie
i pomoc w zbyciu biologicznych czynników chorobotwórczych, a także ich wykorzystywanie w innych
sposób, co stwarza zagrożenie dla zdrowia publicznego. Biologiczny czynnik chorobotwórczy to zgodnie
z przepisem art. 2 pkt 2 ZapobChoróbU posiadające zdolność wywoływania objawów chorobowych drobnoustroje
komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty, zewnętrzne i wewnętrzne pasożyty człowieka lub wytwarzane przez
nie produkty, cząstki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym
zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty.
Za ten czyn zabroniony ustawodawca przewidział karę pozbawienia wolności w wymiarze od 3 miesięcy do 5
lat.
Wykroczenia z ZapobChoróbU
Przepis art. 50 ZapobChoróbU przewiduje odpowiedzialność za niestosowanie procedur opisanych w ustawie.
Odpowiedzialności z tego tytułu (karze grzywny – w kwocie do 5.000 zł) podlega ten, kto:
1. wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 16 ust. 1 (treść obowiązku: osoby inne niż udzielające świadczeń
zdrowotnych podejmujące czynności, w trakcie wykonywania których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek
ludzkich, są obowiązane do wdrożenia i stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz
chorobami zakaźnymi), nie wdraża lub nie stosuje procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz
chorobami zakaźnymi,
2. wbrew obowiązkom, o których mowa w art. 22 ust. 1 i 2 (treść obowiązku: właściciel, posiadacz lub zarządzający
nieruchomością są obowiązani utrzymywać ją w należytym stanie higieniczno-sanitarnym w celu zapobiegania
zakażeniom i chorobom zakaźnym, w szczególności poprzez czynności opisane w ustawie), nie przestrzega
wymagań higieniczno-sanitarnych,
3. wbrew obowiązkowi przeciwdziałania szerzeniu się zakażeń szpitalnych, nie podejmuje działań określonych
w art. 14 ust. 1 i 2 (obowiązek zapewnienia przez kierowników podmiotów leczniczych w rodzaju świadczenia
szpitalne funkcjonowania systemu zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych).
Kolejny przepis – art. 51 ZapobChoróbU – wprowadza sankcję (kara grzywny) za uchybienia w przeprowadzaniu
szczepień ochronnych.
Przepis art. 52 omawianej ustawy przewiduje odpowiedzialność karną (za wykroczenie – kara grzywny) z tytułu
naruszenia obowiązków informacyjnych, polegających na tym, że:
1. kto wbrew obowiązkowi nie poucza pacjenta, osoby sprawującej prawną pieczę nad osobą małoletnią lub
bezradną albo opiekuna faktycznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach
pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, o środkach ostrożności zapobiegających przeniesieniu zakażenia na inne
osoby lub o ewentualnym obowiązku wynikającym z art. 6,
2. kto wbrew obowiązkowi nie informuje zakażonego o konieczności zgłoszenia się do lekarza jego partnera lub
partnerów seksualnych,
3. kto wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 21 ust. 1, nie zgłasza niepożądanego odczynu poszczepiennego,
4. kto wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 27 ust. 1 lub 2, nie zgłasza zakażenia, zachorowania na chorobę
zakaźną lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej albo ich podejrzenia,

5. wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 29 ust. 1, nie zgłasza wyniku badania w kierunku biologicznych
czynników chorobotwórczych, które wywołują zakażenie lub chorobę zakaźną.
ZmKoronawirusU wprowadziła zmianę do art. 52 pkt 5 i art. 29 ust. 1 ZapobChoróbU polegającą na obowiązku
zgłaszania przez diagnostę laboratoryjnego lub inną osobę uprawnioną do samodzielnego wykonywania czynności
diagnostyki laboratoryjnej właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu każdego wyniku badania
w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych, nie tylko wyniku dodatniego.
Przepis art. 52 ZapobChoróbU przewiduje z kolei odpowiedzialność pod karą grzywny za wykroczenie za
niewykonanie decyzji o skierowaniu do pracy przy zapobieganiu oraz zwalczaniu epidemii, wydanej na podstawie art.
47. Decyzja nakazująca pracę może być wydana zasadniczo w stosunku do pracowników podmiotów leczniczych,
osób wykonujące zawody medyczne oraz osób, z którymi podpisano umowy na wykonywanie świadczeń
zdrowotnych. Do pracy przy zwalczaniu epidemii mogą być skierowane także inne osoby, jeżeli ich skierowanie jest
uzasadnione aktualnymi potrzebami podmiotów kierujących zwalczaniem epidemii. Decyzję wydaje wojewoda bądź
minister właściwy do spraw zdrowia.
Należy zauważyć, że decyzja, o której mowa w art. 47 ZapobChoróbU dotyczy pracy przy zwalczaniu epidemii, zaś
sankcja z art. 52 tej ustawy, odwołując się wprost do art. 47, odnosi się do pracy także przy zapobieganiu zwalczania
epidemii. Skoro na podstawie przepisu art. 47 ZapobChoróbU nie można wydać decyzji o skierowaniu do pracy przy
zapobieganiu epidemii, brak podstaw do karania jak za wykroczenie z tego tytułu. Przepis art. 52 ZapobChoróbU
w tej części nie przewiduje skutecznej sankcji.
Podsumowanie
Regulacje związane z COVID-19 wprowadziły w ZapobChoróbU zmiany w zakresie przepisów karnych (art. 52 pkt 5)
jedynie w związku z koniecznością przekazywania wszystkich wyników laboratoryjnych, o których mowa w art. 29 ust.
1 tej ustawy, a nie tylko wyników dodatnich.

Publikacja podsumowuje, że regulacje związane z COVID-19 spowodowały zmiany w przepisach karnych ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych. Szczególną uwagę zwraca się na konieczność zgłaszania wszystkich wyników badań laboratoryjnych, nie tylko dodatnich.