Strona przedmiotowa przestępstwa zabójstwa

Strona przedmiotowa przestępstwa zabójstwa obejmuje wszelkie zachowania pozostające w związku przyczynowym z możliwym późniejszym zgonem człowieka. W wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie skazano oskarżonego M.W. na łączną karę 13 lat pozbawienia wolności za usiłowanie zabójstwa dwóch osób oraz posiadanie amunicji. Wyrok Sądu Apelacyjnego utrzymał część skazującą, uzasadniając, że kary są adekwatne do czynów i nie ma podstaw do ich złagodzenia.

Tematyka: strona przedmiotowa, przestępstwo zabójstwa, Sąd Okręgowy, Sąd Apelacyjny, wyrok, karanie, analiza dowodów, zasada swobodnej oceny dowodów, kary, prewencja, sprawiedliwość społeczna

Strona przedmiotowa przestępstwa zabójstwa może obejmować wszelkie zachowania pozostające w związku
przyczynowym z możliwym późniejszym zgonem człowieka.
Opis stanu faktycznego
Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z 30.11.2018 r. (XII K 105/18) skazał oskarżonego M.W.:
I) za czyn z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 148 § 1 KK, w zb. z art. 156 § 1 pkt 2 KK, w zw. z art. 11 § 2 KK, w zw. z art.
64 § 2 KK (w brzmieniu obowiązującym w dacie czynu przy zastosowaniu art. 4 § 1 KK) na szkodę A.G. i za to na
podstawie art. 14 § 1 KK, w zw. z art. 148 § 1 KK, w zw. z art. 64 § 2 KK, w zw. z art. 11 § 3 KK wymierzył mu karę
13 lat pozbawienia wolności;
II) za czyn z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 148 § 1 KK, w zb. z art. 156 § 1 pkt 2 KK, w zw. z art. 11 § 2 KK, w zw. z art.
64 § 2 KK (w brzmieniu obowiązującym w dacie czynu przy zastosowaniu art. 4 § 1 KK) na szkodę M.P. i za to na
podstawie art. 14 § 1 KK, w zw. z art. 148 § 1 KK, w zw. z art. 64 § 2 KK, w zw. z art. 11 § 3 KK wymierzył mu karę
10 lat pozbawienia wolności;
III) za czyn z art. 263 § 2 KK na karę 2 lat pozbawienia wolności;
IV) na podstawie art. 85 KK i art. 86 § 1 KK w brzmieniu obowiązującym w dacie czynów w zw. z art. 4 § 1 KK
połączył wymierzone w pkt I-III kary jednostkowe i wymierzył oskarżonemu karę łączną 13 lat pozbawienia wolności.
Wyrok Sądu I instancji zaskarżyła w całości jego obrońca adw. M.O., która na podstawie art. 427 § 1 i 2 KPK oraz art.
438 pkt 2 KPK zarzuciła obrazę przepisów prawa procesowego, mającą wpływ na treść wyroku tj.:
1. art. 7, 410 i 424 § 1 pkt 1 KPK, polegającą na przekroczeniu przez Sąd Okręgowy zasady swobodnej oceny
dowodów i dokonaniu ich dowolnej oceny, naruszeniu zasady obiektywizmu i nieuwzględnieniu całości
ujawnionych okoliczności przez uznanie za istotne jedynie okoliczności przemawiających na niekorzyść
oskarżonego;
2. art. 5 § 2 i art. 410 KPK, polegającą na przekroczeniu przez Sąd Okręgowy zasady swobodnej oceny dowodów,
dokonaniu ich dowolnej oceny, naruszeniu zasady obiektywizmu i rozstrzygnięciu niedających się usunąć
wątpliwości na niekorzyść oskarżonego, przez ustalenie stanu faktycznego w oparciu o zeznania A.G., mimo że
na etapie postępowania przygotowawczego nie rozpoznał on oskarżonego, jako sprawcy czynu.
W konkluzji skarżąca wniosła o uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanych czynów. Drugi obrońca adw.
P.K. przyłączył się do tej apelacji. Dodatkowo oskarżony nadesłał pismo, w którym zarzucił niewłaściwą ocenę
dowodów i wniósł o uniewinnienie.
Sąd Apelacyjny w Warszawie, po rozpoznaniu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego, zmienił zaskarżony
wyrok w ten sposób, że przyjął, iż oskarżony 1) działał w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia A.G.; 2) działał
w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia M.P., a za podstawę prawną skazania przyjął art. 13 § 1 KK w zw. z art.
148 § 1 KK, w zb. z art. 157 § 1 KK, w zw. z art. 11 § 2 KK, w zw. z art. 64 § 2 KK; 3) posiadał amunicję w postaci
sześciu sztuk nabojów; 4) utrzymał w mocy wyrok w pozostałej zaskarżonej części.
Uzasadnienie SA
Zdaniem Sądu Apelacyjnego apelacja i wnioski obrońców oraz oskarżonego dotyczące zmiany zaskarżonego wyroku
przez uniewinnienie oskarżonego nie zasługiwały na uwzględnienie, chociaż doprowadziły do pewnych korekt
wyroku.
Sąd Okręgowy trafnie uznał, że oskarżony M.W. usiłował dokonać zabójstwa A.G. i M.P., oddając do nich strzały
z broni palnej w postaci rewolweru N. Dokonując analizy ujawnionych dowodów nie dopuścił się naruszenia przepisu
art. 7 KPK, statuującego tzw. zasadę swobodnej oceny dowodów, która nakazywałaby poczynić istotne odmienne
ustalenia w zakresie takiego działania i winy oskarżonego. Jak podnosi się w orzecznictwie, przekonanie sądu
o wiarygodności jednych dowodów i jej braku w przypadku innych, pozostaje pod szczególną ochroną
przepisu art. 7 KPK, jeżeli zostało poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu
okoliczności sprawy, rozważeniem okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść
oskarżonego, a ponadto pozostaje w zgodzie ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zostało
wyczerpująco i logicznie udokumentowane w uzasadnieniu wyroku (zob. postanowienie SN z 11.4.2018 r., IV
KK 104/18,
). Do takiego naruszenia art. 7 KPK doszło jedynie w zakresie przyjęcia u oskarżonego zamiaru

bezpośredniego, a nie ewentualnego pozbawienia życia. Spowodowało to błędy w ustaleniach faktycznych, co
wynika z analizy zebranych dowodów. Sąd I instancji oparł się na całości przedstawionego mu materiału
dowodowego oraz wobec tego nie naruszył dyspozycji art. 410 KPK, ponieważ uchybienie normie zawartej w tym
przepisie może nastąpić jedynie w wypadku nieuwzględnienia przy wyrokowaniu całokształtu okoliczności
ujawnionych w toku rozprawy głównej, a nie przez nieuwzględnienie czegoś, co potencjalnie dopiero mogłoby zostać
na tej rozprawie ujawnione (zob. wyrok SN z 26.3.2014 r., III KK 396/13,
). Istotne dla rozstrzygnięcia
okoliczności ujawnione w toku przewodu sądowego zostały omówione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.
Chybiony jest zarzut naruszenia art. 5 § 2 KPK, gdyż Sąd I instancji nie miał nieusuwalnych, obiektywnych
wątpliwości, co do zachowania oskarżonego i innych uczestników zdarzenia, a ich istnienie warunkuje zastosowanie
tego przepisu. Zarzut obrazy tego przepisu może być uznany za skuteczny tylko wówczas, gdy zostanie
wykazane, że orzekający sąd rzeczywiście miał wątpliwości o takim charakterze i nie rozstrzygnął ich na
korzyść oskarżonego. Dla zasadności tego zarzutu nie wystarczy zaprezentowanie przez stronę własnych
wątpliwości co do stanu dowodów (zob. postanowienie SN z 4.4.2018 r., V KK 68/18,
). Ponadto
nieprawidłowe jest łączenie zarzutu obrazy art. 5 § 2 KPK i art. 7 KPK, ponieważ niedające się usunąć wątpliwości
mogą powstać dopiero w następstwie oceny dowodów przeprowadzonej zgodnie z regułami art. 7 KPK. Wtedy
dopiero można bowiem stwierdzić, czy wątpliwości, jeśli w ogóle występowały, były poważne i istotne, a nie jedynie
spekulatywne oraz czy i jakie miały one znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności prawnej
oskarżonego. Zarazem w sytuacji, gdy dokonanie określonych ustaleń faktycznych zależne jest od dania wiary
tej lub innej grupie dowodów lub też dania wiary wyjaśnieniom oskarżonego, nie można mówić o naruszeniu
zasady in dubio pro reo. Ewentualne zastrzeżenia powinny być w takiej sytuacji podnoszone i rozstrzygane na
płaszczyźnie zachowania lub przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów. To zaś, że w toku postępowania
zarysowały się różne wersje przebiegu zdarzenia nie oznacza zaistnienia przesłanek, o jakich mowa w art. 5 § 2
KPK. Rozstrzygnięciu powstających wątpliwości służy bowiem inicjatywa dowodowa oraz ocena przeprowadzonych
dowodów zgodna z art. 7 KPK (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 27.2.2018 r., III KK 286/17,
).
Natomiast niespełnienie wymogów z art. 424 KPK nie może stanowić samodzielnej podstawy zmiany lub uchylenia
wyroku, skoro jest to uchybienie o charakterze procesowym (art. 438 pkt 2 KPK), a więc wymaga wykazania
możliwego wpływu na treść orzeczenia. Takiego wpływu obrońcy nie wykazali.
W sprawie nie jest kwestionowane, że A.G. wskutek 1 postrzału doznał obrażeń ciała w postaci rany postrzałowej
jamy brzusznej z wielomiejscowym uszkodzeniem jelita cienkiego tj. obrażeń powodujących chorobę realnie
zagrażającą życiu z art. 156 § 1 pkt 2 KK. Natomiast M.P. doznał 1 rany postrzałowej powłok brzucha w okolicy
prawego łuku żebrowego, skutkującej rozstrojem zdrowia na okres powyżej 7 dni z art. 157 § 1 KK. Świadczą o tym
zarówno dokumentacja medyczna, jak i rzetelne opinie biegłego. Zachowanie oskarżonego, oddającego celowe, ale
nieprecyzyjne strzały kolejno do obu pokrzywdzonych aż do chwili, kiedy odnieśli oni rany, stanowi działanie mające
na celu ich unieszkodliwienie i powstrzymanie, a nie zlikwidowanie. Przemawia za tym sposób oddawania strzałów,
powstałe obrażenia i całokształt okoliczności. Łączna liczba 5-6 strzałów nie przeczy temu, gdyż nie świadczy
o determinacji w pozbawieniu życia przeciwników, ale o nieskutecznych próbach ich trafienia w dynamicznych
sytuacjach.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego ukształtowane kary czynią zadość potrzebom prewencji indywidualnej i generalnej oraz
odpowiadają dyrektywom zamieszczonym w art. 53 § 1 i 2 KK. Jednocześnie w ustalonych okolicznościach nie
występują jakiekolwiek przesłanki do złagodzenia kar. Łagodniejsze kary kłóciłyby się ze społecznym poczuciem
sprawiedliwości i nie odpowiadałyby niebezpiecznemu dla ludzkiego życia działaniu M.W.

Komentarz
Na tle rozpoznawanej sprawy jawi się jednoznaczne twierdzenie, że Sąd Okręgowy dokonując analizy ujawnionych
dowodów nie dopuścił się naruszenia fundamentalnej zasady, wyrażonej dyspozycją art. 7 KPK, stanowiącej zasadę
swobodnej oceny dowodów. Jest oczywiste, że przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i jej braku
w przypadku innych, pozostaje pod szczególną ochroną przepisu art. 7 KPK, wówczas, jeżeli – jak w niniejszej
sprawie – zostało poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy zarówno całokształtu okoliczności sprawy, jak
i rozważeniem okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, a ponadto
pozostaje w zgodzie ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Określony kontekst słusznego
rozumowania nie pozostawia cienia wątpliwości, że wyjątkowo nieudane było sformułowanie zarzutu naruszenia
dyspozycji art. 5 § 2 KPK. Nie jest dopuszczalne łączenie zarzutu obrazy art. 5 § 2 KPK i art. 7 KPK, ponieważ
niedające się usunąć wątpliwości mogą powstać dopiero w następstwie oceny dowodów, przeprowadzonej zgodnie
z regułami art. 7 KPK. W sytuacji, kiedy dokonanie określonych ustaleń faktycznych jest zależne od dania wiary
określonym dowodom z równoczesną odmową wiary innym dowodom, nie można w rzeczy samej mówić
o naruszeniu zasady in dubio pro reo. Natomiast pojawiające się zastrzeżenia powinny być w takiej sytuacji
rozstrzygane w korelacji z rzetelną oceną zachowania lub przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 25.11.2019 r., II AKa 102/19,

Sąd Apelacyjny uznał, że analiza dowodów nie naruszyła zasady swobodnej oceny dowodów. Decyzja Sądu Okręgowego była trafna, a zarzuty obrońców nie zasługiwały na uwzględnienie. Wyrok został zmieniony jedynie w części dotyczącej zamiaru oskarżonego. Uzyskane kary uwzględniły potrzeby prewencji i sprawiedliwości społecznej.