Rodzaj narzędzia użytego do ataku w kontekście zamiaru pozbawienia życia
Nie jedynie rodzaj narzędzia użytego do ataku, które jest zdatne do spowodowania śmierci, ale całokształt okoliczności podmiotowych i przedmiotowym musi stanowić podstawę dokonania ustaleń w zakresie zamiaru pozbawienia życia. M.S. został oskarżony o szereg czynów przemocy wobec Ł.N., a Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wymierzył mu łącznie 6 lat pozbawienia wolności. Apelacje od wyroku wniesione zostały zarówno przez oskarżonego, jak i prokuratora. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu utrzymał wyrok w mocy, argumentując swoją decyzję w kontekście zamiaru pozbawienia życia.
Tematyka: zamiar pozbawienia życia, przemoc, Sąd Okręgowy, Sąd Apelacyjny, apelacja, oskarżony, prokurator, kara pozbawienia wolności
Nie jedynie rodzaj narzędzia użytego do ataku, które jest zdatne do spowodowania śmierci, ale całokształt okoliczności podmiotowych i przedmiotowym musi stanowić podstawę dokonania ustaleń w zakresie zamiaru pozbawienia życia. M.S. został oskarżony o szereg czynów przemocy wobec Ł.N., a Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wymierzył mu łącznie 6 lat pozbawienia wolności. Apelacje od wyroku wniesione zostały zarówno przez oskarżonego, jak i prokuratora. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu utrzymał wyrok w mocy, argumentując swoją decyzję w kontekście zamiaru pozbawienia życia.
Nie jedynie rodzaj narzędzia użytego do ataku, które jest zdatne do spowodowania śmierci, ale całokształt okoliczności podmiotowych i przedmiotowym musi stanowić podstawę dokonania ustaleń w zakresie zamiaru pozbawienia życia. Opis stanu faktycznego M.S. został oskarżony o to, że w marcu 2017 r., w J., uderzył Ł.N. butelką szklaną w głowę, czym spowodował obrażenia ciała skutkujące naruszeniem czynności organizmu na okres poniżej 7 dni, tj. o czyn z art. 157 § 2 KK; od stycznia do grudnia 2017 r. w J., działając z góry powziętym zamiarem i w krótkich odstępach czasu groził Ł.N. pobiciem w celu wywarcia wpływu na pokrzywdzonego, który jest oskarżony w postępowaniu PR 1 Ds.115.2017.D o czyny z art. 279 § 1 KK i inne oraz tego, aby pokrzywdzony nie wyjawił w podanym postępowaniu roli podejrzanego w zarzucanych mu przestępstwach kradzieży, tj. o czyn z art. 245 KK, w zw. z art. 12 KK; w czerwcu 2017 r., w J., uderzył Ł.N. w twarz, w wyniku czego Ł.N. odniósł obrażenia ciała skutkujące naruszeniem czynności organizmu na okres powyżej 7 dni, tj. o czyn z art. 157 § 1 KK; w październiku-listopadzie 2017 r., w J. naruszył nietykalność cielesną Ł.N. w ten sposób, że bił go rękoma po całym ciele, tj. o czyn z art. 217 § 1 KK; również w październiku- listopadzie 2017 r. w J., naruszył nietykalność cielesną Ł.N. w ten sposób, że uderzył go w klatkę piersiową, tj. o czyn z art. 217 § 1 KK; 17.12.2017 r. w J., działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia Ł.N., uderzał go nożem w okolice żuchwy, uda i głowy, przez co spowodował ciężkie obrażenia ciała, skutkujące stanem realnie zagrażającym życiu w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 KK, tj. o czyn z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 148 § 1 KK i art. 156 § 1 pkt 2 KK w zw. z art. 11 § 2 KK. Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wyrokiem z 8.11.2018 r. (III K 32/18, ) uznał oskarżonego M.S. za winnego popełnienia wymienionych czynów i wymierzył kolejno kary pozbawienia wolności: 6 miesięcy; 1 roku; 1 roku i 6 miesięcy; 3 miesięcy; 5 lat. Na podstawie art. 86 § 1 KK i art. 91 § 2 KK wymierzył oskarżonemu M.S. karę łączną 6 lat pozbawienia wolności. Apelacje od tego wyroku wnieśli oskarżony – za pośrednictwem swojego obrońcy – oraz prokurator. Obrończyni oskarżonego zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, mających wpływ na treść rozstrzygnięcia, a mianowicie art. 7 KPK w zw. z art. 410 KPK przez pominięcie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych istotnych dowodów w postaci m.in. opinii biegłego mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a w konsekwencji oparcie ustaleń jedynie na części materiału dowodowego, co skutkowało uznaniem sprawstwa oskarżonego i miało wpływ na treść końcowego orzeczenia. Podnosząc zarzuty, wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od wszystkich zarzucanych mu czynów. Prokurator zaskarżył wyrok, zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za postawę orzeczenia, a mający wpływ na jego treść, wyrażający się w błędnym uznaniu, że oskarżony nie działał w bezpośrednim zamiarze pozbawienia życia Ł.N., gdy tymczasem a contrario sposób działania sprawcy wskazuje jednoznacznie, że jego zamiarem było pozbawienie życia pokrzywdzonego, a nie tylko spowodowanie u niego ciężkich obrażeń ciała. Podnosząc zarzuty, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez wymierzenie kary łącznej w wymiarze 11 lat pozbawienia wolności. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, po rozpoznaniu apelacji wniesionej przez prokuratora i oskarżonego, zaskarżony wyrok utrzymał w mocy. Uzasadnienie SA Zdaniem Sądu Apelacyjny obie apelacje nie zasługują one na uwzględnienie. W pierwszym rzędzie Sąd odniósł się do apelacji obrońcy wskazując, że nie zasługuje na akceptację zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, ponieważ Sąd Okręgowy doszedł do konkretnych wniosków, procedując zgodnie z regułami sztuki, a nabrał przekonania w zakresie winy i kary po wnikliwej analizie całokształtu materiału dowodowego. Należy wskazać również na materialne dowody przestępczego działania oskarżonego wobec pokrzywdzonego, tj. rana na głowie, ubytek zęba. Owszem, ślady te nie przesądzają o sprawstwie oskarżonego, ani nawet o tym, że musiały one powstać w okolicznościach podawanych przez pokrzywdzonego. Niewątpliwie jednak okoliczności te pozostają spójne z relacją pokrzywdzonego i ją uwiarygadniają. W odniesieniu do samego zdarzenia z 17.12.2017 r., należy wskazać, że wersja pokrzywdzonego, co do okoliczności, w jakich doznał on uszczerbku na zdrowiu znajduje potwierdzenie w szeregu dowodów. Zeznania świadka A.K. oraz dokumentacja fotograficzna, dają podstawę do przyjęcia, że oskarżony i pokrzywdzony byli w sklepie (...) w niedługim odstępie czasu po sobie. Czyni to bardzo prawdopodobnym ustalenie, że spotkali się w pobliżu sklepu. To, że obaj mężczyźni się spotkali wynika także z zeznań ówczesnej dziewczyny oskarżonego A.S., która potwierdziła, że takie spotkanie miało miejsce z jej udziałem, choć jego przebieg był już zupełnie inny, niż relacjonował to pokrzywdzony. Inny także, niż wyjaśniał to oskarżony. W końcu fakt spotkania się z Ł.N. w pobliżu sklepu relacjonuje sam oskarżony w postępowaniu przygotowawczym. Chociaż w toku rozprawy, w tym zakresie istotnie modyfikuje swoją wersję wydarzeń. W konsekwencji wszystkie wskazywane tu dowody muszą prowadzić do ustalenia, że doszło do spotkania oskarżonego i pokrzywdzonego w okolicznościach podawanych przez tego ostatniego. W konsekwencji do ustalenia, tak jak zrobił to Sąd Okręgowy, że to wskazywany przez pokrzywdzonego M.S. jest sprawcą jego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Najdalej idące zarzuty oraz wnioski apelacji obrońcy każą Sądowi Apelacyjnemu analizować wyrok także pod kątem surowości wymierzonej oskarżonemu kary. Kary jednostkowe oraz kara łączna w wymiarze 6 lat pozbawienia wolności, mając na uwadze sposób działania oskarżonego, rodzaj i rozmiar szkody wyrządzonej przestępstwem, w szczególności fakt spowodowania umyślnie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu, musi być traktowana, jaka kara adekwatna i sprawiedliwa. Sąd Apelacyjny w pewnych sensie zgodził się z twierdzeniami skarżącego, który w uzasadnieniu apelacji wskazuje na przesłanki i reguły wykazywania strony podmiotowej czynu. Jednakże w sytuacji, jaka zachodziła w niniejszym postępowaniu, wobec faktu, że oskarżony zaprzeczył, aby dopuścił się czynu, ustalenia jego świadomości i zamiaru mogą nastąpić – co oczywiste - w oparciu o okoliczności przedmiotowe. Kwestie świadomości i zamiaru sprawcy czynu będące przedmiotem pozostającym w centrum zainteresowania nauki o przestępstwie pozostaje także przedmiotem bogatego orzecznictwa Sądów Apelacyjnych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 8.10.2018 r., II AKa 374/18, ; z 14.3.2018 r., II AKa 9/18, ; z 25.10.2017 r., II AKa 298/17, ; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 5.4.2018 r., II AKa 112/18, ; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 20.12.2017 r., II AKa 390/17, ). Jako szczególnie bogate w tym przedmiocie należy ocenić w zwłaszcza orzecznictwo Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu (por. wyrok z 2.8.2018 r., II AKa 227/18, ; z 27.6.2018 r., II AKa 187/18, ). Poglądy te były cytowane, tak w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jak i w apelacji prokuratora. Należy w tym miejscu wskazać, że na gruncie wskazanych poglądów, nie jedynie rodzaj narzędzia użytego do ataku, które jest zdatne do spowodowania śmierci (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 20.12.2017 r., II AKa 390/17, ), ale całokształt okoliczności podmiotowych i przedmiotowym musi stanowić podstawę dokonania ustaleń w zakresie zamiaru pozbawienia życia. „Przy ustaleniu zamiaru towarzyszącego sprawcy, jego przeżyć psychicznych należy uwzględniać całokształt udowodnionych okoliczności podmiotowych i przedmiotowych. W sprawach o czyny przeciwko życiu lub zdrowiu zalicza się do nich: rodzaj, rozmiary użytego narzędzia, liczbę uderzeń, siłę, z jaką zostały zadane, umiejscowienie ciosów, przebieg rany, a także właściwości i warunki osobiste sprawcy, jego dotychczasowy tryb życia, pobudki, motywy działania, stosunki panujące między sprawcą a pokrzywdzonym, okoliczności, tło zajścia, zachowanie się przed i po popełnieniu czynu (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 2.8.2018 r., II AKa 227/18, ). Mając na uwadze wszystkie powołane poglądy, należało odnieść je do realiów niniejszej sprawy oraz poddać analizie zachowanie oskarżonego, tak, aby ustalić świadomość oskarżonego oraz jego rzeczywisty zamiar towarzyszący czynowi. W pierwszym rzędzie należy wskazać, że niewątpliwie istniał konflikt między oskarżonym a pokrzywdzonym. Tło tego konfliktu zostało ustalone i opisane prawidłowo w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego. Oskarżony groził pokrzywdzonemu oraz kilkakrotnie dopuścił się wobec niego przemocy fizycznej powodując u niego rozstrój zdrowia. Zachowania te stanowiły presję na pokrzywdzonego w związku z postępowaniem karnym. Dotychczasowe relacje między mężczyznami wskazują, że oskarżony osiągał cel, a pokrzywdzony utrzymywał tajemnicę. Mając na uwadze długoletnie relacje między oboma mężczyznami, ich sposób życia oraz ich właściwości oraz uwarunkowania środowiska i wykształcenia, nie sposób z przekonaniem przyjmować, że oskarżony planowałby zabójstwo pokrzywdzonego, nawet wówczas, kiedy ten istotnie zdecydowałby się go wydać organom ścigania. Wszystkie ustalenia prowadzą do przekonania, że nie można przypisać oskarżonemu zamiaru bezpośredniego pozbawienia życia człowieka, a zamiaru takiego nie można domniemywać. Z pewnością natomiast można, tak jak uczynił to Sąd Okręgowy, ustalić, że oskarżony działał w zamiarze bezpośrednim spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. W konsekwencji należy zaakceptować ustalenia i treść orzeczenia Sądu Okręgowego, jako przekonujące i należycie oparte na przeprowadzonych w sprawie dowodach. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 13.2.2019 r., II AKa 2/19.
Sąd Apelacyjny uznał, że obie apelacje nie zasługują na uwzględnienie. Wskazano na brak podstaw do zmiany wyroku, a także analizowano surowość wymierzonej kary w kontekście działań oskarżonego oraz rodzaju wyrządzonej szkody. Uzasadnienie Sądu Apelacyjnego uwzględniało zarówno fakt spotkania oskarżonego i pokrzywdzonego, jak i analizę zachowania oskarżonego w kontekście zamiaru pozbawienia życia. Ostatecznie wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu został podtrzymany.