Karalność przygotowania do popełnienia czynów opisanych w art. 200 KK

Publikacja omawia zagadnienie karalności przygotowania do popełnienia czynów opisanych w art. 200 KK. Wskazuje, że kluczowym elementem jest rozróżnienie między stadium przygotowania a stadium usiłowania czynu. Przedstawia konkretne zarzuty postawione oskarżonemu oraz wyrok Sądu Rejonowego w J., który został zaskarżony i zmieniony przez Sąd Okręgowy w G. oraz Sąd Najwyższy.

Tematyka: karalność, art. 200 KK, przygotowanie do czynów karalnych, zarzuty, wyrok sądu, apelacja, kasacja, interpretacja prawa, Sąd Najwyższy, ponowne rozpoznanie

Nie jest karalne przygotowanie do popełnienia czynów opisanych w art. 200 § 1 KK. Decydujące znaczenie
dla możliwości przypisania oskarżonemu odpowiedzialności za opisany czyn ma to, czy jego wykonywanie
zatrzymało się w stadium przygotowania, czy też osiągnęło stadium usiłowania.
Opis stanu faktycznego
B.M. stanął przed Sądem pod zarzutem tego, że:
1) od 9 do 11.2009 r. w J. i okolicach działając z góry powziętym zamiarem oraz krótkich odstępach czasu, a zatem
w warunkach czynu ciągłego, co najmniej siedmiokrotnie obcował płciowo z małoletnią 14 letnią D.B., tj. o czyn z art.
200 § 1 KK w zw. z art. 12 KK;
2) 9.2009 r. w J. przemocą polegającą na przytrzymywaniu doprowadził małoletnią 14 letnią D.B. do obcowania
płciowego, tj. o czyn z art. 197 § 1 KK w zw. z art. 200 § 1 KK w zw. z art. 11 § 2 KK;
3) w okresie między 9 a 11.2009 r. w J., działając w celu utrwalenia treści pornograficznych z udziałem małoletniej
poniżej lat 15, nakłaniał 14 letnią D.B. do tego, aby się rozebrała i zgodziła na udział w sesji fotograficznej, lecz
zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na odmowę, tj. o czyn z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 202 § 4 KK;
4) w okresie od 11.2007 r. do 30.3.2008 r. w J. oraz X., działając w krótkich odstępach czasu oraz z góry powziętym
zamiarem, a zatem w warunkach czynu ciągłego, po uprzednim nakłonieniu małoletniej poniżej lat 15 P.S. do
wykonania zdjęć fotograficznych o treści pornograficznej oraz przesłaniu mu takich zdjęć za pośrednictwem
komunikatora w sieci Internet, sprowadził je a następnie utrwalił i przechowywał na dysku twardym swojego
komputera, tj. o czyn z art. 202 § 4 KK oraz art. 202 § 4a KK w zw. z art. 11 § 2 KK przy zastosowaniu art. 12 KK art.
12 k.k.;
5) w okresie od 11.2007 r. do 30.3.2008 r. w J. oraz X., za pośrednictwem komunikatora w sieci Internet, działając
w krótkich odstępach czasu oraz z góry powziętym zamiarem, a zatem w warunkach czynu ciągłego, wielokrotnie
prezentował małoletniej poniżej lat 15 P.S. treści pornograficzne w postaci zdjęć swoich narządów płciowych oraz
treści pornograficzne w postaci tekstów pisanych dotyczących obcowania płciowego i innych czynności seksualnych,
tj. o czyn z art. 202 § 2 KK w zw. z art. 12 KK;
6) w okresie od listopada 2007 r. do 30 marca 2008 r. w J. oraz X., korzystając z komunikatora w sieci Internet,
działając w krótkich odstępach czasu oraz z góry powziętym zamiarem, a zatem w warunkach czynu ciągłego, przez
wielokrotne namowy i oferowanie pieniędzy usiłował doprowadzić małoletnią poniżej lat 15 P.S. do poddania się
innym czynnościom seksualnym, lecz zamierzonego celu nie osiągnął wobec skutecznej odmowy ze strony
pokrzywdzonej, tj. o czyn z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 200 § 1 KK w zw. z art. 12 KK;
7) w okresie od 1 do 7.4.2007 r. w S. oraz X., działając w krótkich odstępach czasu oraz z góry powziętym zamiarem,
a zatem w warunkach czynu ciągłego, nakłaniając małoletnią poniżej lat 15 E.T. do wykonania zdjęć fotograficznych
o treści pornograficznej oraz przesłania mu takich zdjęć za pośrednictwem komunikatora w sieci Internet, usiłował
sprowadzić i utrwalić treści pornograficzne z udziałem małoletniej poniżej lat 15, lecz zamierzonego celu nie osiągnął
wobec skutecznej odmowy ze strony pokrzywdzonej, tj. o czyn z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 202 § 4 KK oraz art. 202
§ 4a KK w zw. z art. 11 § 2 KK przy zastosowaniu art. 12 KK;
8) w okresie od 1 do 7.4.2007 r. w S. oraz X., za pośrednictwem komunikatora w sieci Internet, działając w krótkich
odstępach czasu oraz ze z góry powziętym zamiarem, a zatem w warunkach czynu ciągłego, wielokrotnie
prezentował małoletniej poniżej lat 15 E.T. treści pornograficzne w postaci tekstów pisanych dotyczących obcowania
płciowego i innych czynności seksualnych, tj. o czyn z art. 202 § 2 KK w zw. z art. 12 KK;
9) w okresie od 6.2008 r. do 3.2009 r. w X., bez zgody osoby uprawnionej uzyskał cudze programy komputerowe
o łącznej wartości 805 zł zapisane na dysku twardym nr 1 swojego komputera oraz programy o łącznej wartości
2.520 zł zapisane na dysku twardym nr 2 swojego komputera, działając na szkodę producentów i dystrybutorów tych
programów, przy czym czyn ten stanowi wypadek mniejszej wagi, tj. o czyn z art. 278 § 2 i 3 KK.
Sąd Rejonowy w J. wyrokiem z 19.12.2016 r. uznał oskarżonego za winnego czynów określonych w pkt. 1, 4-6, 8-9,
za które orzekł łączną karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, równocześnie uniewinniając od popełnienia
czynów opisanych w pkt. 2, 3, 7.
Wyrok zaskarżony został apelacjami obrony i prokuratora.

Prokuratora Rejonowego w J. zaskarżyła powyższy wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego zarzucając obrazę
przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 85 § 1 KK i art. 86 § 1 KK oraz art. 91 § 1 KK przez ich wadliwe
zastosowanie w niniejszej sprawie; błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ
na jego treść; rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego kary łącznej za przypisane mu czyny,
z uwagi na wysoki stopień ich społecznej szkodliwości, a zatem nie spełnia ona wymagań prewencji ogólnej
i szczególnej, jak również nie czyni zadość społecznemu odczuciu sprawiedliwości.
Podnosząc powyższe skarżący wniósł o zmianę wyroku przez orzeczenie kary łącznej w wymiarze 6 lat pozbawienia
wolności.
Obrona zarzuciła wyrokowi: obrazę prawa materialnego, a mianowicie art. 4 § 1 KK przez jego niezastosowanie;
obrazę prawa procesowego, a mianowicie naruszenie art. 4 KPK przez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie
okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego; naruszenie art. 7 KPK przez dokonanie dowolnej, sprzecznej
z zasadami wiedzy, doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania oceny całego zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego; naruszenie art. 443 KPK przez przyjęcie nowych, niekorzystnych dla oskarżonego
ustaleń faktycznych.
Podnosząc powyższe obrona wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez wymierzenie oskarżonemu za czyn
zarzucany mu w pkt. 1 aktu oskarżenia kary 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania
na okres próby wynoszący lat 5 i uniewinnienie od pozostałych czynów zarzucanych aktem oskarżenia.
Sąd Okręgowy w G., Ośrodek Zamiejscowy w R. wyrokiem z 20.11.2017 r., zmienił zaskarżony wyrok wymierzając
karę łączną 5 lat pozbawienia wolności.
Kasację od tego orzeczenia wywiódł obrońca skazanego, zarzucając wyrokowi: rażące naruszenie przepisów prawa
materialnego, które mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a mianowicie art. 13 § 1 KK w zw. z art.
200 § 1 KK w zw. z art. 12 KK; rażące naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na
treść zaskarżonego wyroku, a mianowicie art. 433 § 2 KPK w zw. z art. 457 § 3 KPK przez ogólnikowe, pozbawione
wszechstronnej analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, odniesienie się do zarzutów
apelacyjnych; rażącą niewspółmierność wymierzonych oskarżonemu kar jednostkowych.
Podnosząc powyższe obrona wniosła o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w G.
i przekazanie sprawy temuż Sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez obrońcę, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w G. w postępowaniu odwoławczym
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego zarzuty podniesione w kasacji, w dużej mierze są zasadne. Sąd Odwoławczy
w niniejszej sprawie, dość skomplikowanej, zwłaszcza od strony materialnoprawnej, sporządził bardzo lakoniczne
uzasadnienie swego wyroku, w którym do podniesionych w apelacji obrońcy skazanego zarzutów albo w ogóle nie
ustosunkował się, albo uczynił to powierzchownie, w istocie pozorując jedynie kontrolę odwoławczą.
Najpoważniejszy zarzut podniesiony w kasacji skierowany został przeciwko możliwości przypisania oskarżonemu
popełnienia przestępstwa z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 200 § 1 KK.
W tym zakresie Sąd Odwoławczy ograniczył się do powtórzenia za Sądem I instancji, że art. 200 § 1 KK zawsze
wprowadzał zakaz podejmowania jakichkolwiek czynności seksualnych wobec dziecka poniżej 15 roku życia.
Generalnie akceptując ten pogląd zauważyć należy, że Sądy obu instancji poprzestając na przytoczonej
powyżej konstatacji nie dostrzegły co najmniej trzech aspektów tego zagadnienia:
1) w sprawie zarzucono oskarżonemu, że usiłował doprowadzić małoletnią do poddania się innym czynnościom
seksualnym, jednakże kwestii tej Sądy obu instancji nie poświęciły jakichkolwiek rozważań;
2) art. 200a § 1 KK wprowadzony nowelizacją z 5.11.2009 r., to nowy typ przestępstwa. Warto zauważyć, że opisane
w tym przepisie zachowanie dokładnie odpowiada temu, które zarzucono w pkt 6 aktu oskarżenia. Wprowadzenie
tego przepisu miało na celu dostosowanie polskiego prawa do postanowień Konwencji Rady Europy z Lanzarote
o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych, podpisanej
przez Polskę 25.10.2007 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 608).
3) podkreślenia wymaga, że Sądy obu instancji nie poświęciły jakiejkolwiek uwagi kwestii kolizji ustaw w czasie.
Wymierzona za ten czyn kara z pewnością nie narusza zakazu reformationis in peius skoro w odniesieniu do
pierwszego wyroku zapadłego w sprawie wniesiona została apelacja prokuratorska na niekorzyść oskarżonego
w zakresie niewspółmiernej łagodności kary pozbawienia wolności, wymierzonej za ten czyn i nadmiernej łagodności
kary łącznej. Nie miała zatem miejsca obraza dyspozycji art. 443 KPK.

W realiach sprawy zarysowała się istotna wątpliwość czy namowy i oferowanie pieniędzy przy wykorzystaniu
komunikatora w sieci Internet, a więc bez osobistego kontaktu z pokrzywdzoną, zmierzało bezpośrednio, czego
wymaga dyspozycja art. 13 § 1 KK, do doprowadzenia małoletniej do poddania się innym czynnościom seksualnym.
Zgodnie z powszechnie przyjętymi poglądami doktryny i judykatury owa bezpośredniość realizuje się w tym, że jest to
stadium, które następuje tuż przed dokonaniem. Kierując się tym tokiem rozumowania należy uznać za słuszną
decyzję Sądu Najwyższego o uchyleniu zaskarżonego wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania
przez Sąd Okręgowy w G. W ramach powinności Sąd ten ponownie, tym razem wnikliwie, rozpozna zarzuty
podniesione w apelacjach, dając temu wyraz w rzetelnie sporządzonym uzasadnieniu.
Wyrok Sądu Najwyższego z 10.7.2019 r., IV KK 224/18.

Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Okręgowego w G. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Omówiono zarzuty podniesione w kasacji, zwracając uwagę na istotne wątpliwości związane z interpretacją przepisów prawa. Decyzja SN podkreśla konieczność ponownego, wnikliwego rozpatrzenia sprawy przez Sąd Okręgowy w G.