Podstawa orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu

Podstawa orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu z odbycia reszty kary pozbawienia wolności stanowi art. 77 § 1 KK. Publikacja opisuje historię skazanego S.M., jego wyroki oraz procedurę ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Ostatecznie Sąd Apelacyjny pod warunkiem 10-letniego okresu próby warunkowo zwolnił skazanego, nałożył obowiązki i oddał pod dozór kuratora.

Tematyka: warunkowe przedterminowe zwolnienie, art. 77 § 1 KK, Sąd Apelacyjny, Sąd Najwyższy, skazaniec S.M.

Podstawa orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu z odbycia reszty kary pozbawienia wolności stanowi art. 77 § 1 KK. Publikacja opisuje historię skazanego S.M., jego wyroki oraz procedurę ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Ostatecznie Sąd Apelacyjny pod warunkiem 10-letniego okresu próby warunkowo zwolnił skazanego, nałożył obowiązki i oddał pod dozór kuratora.

Podstawę orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu z odbycia reszty kary pozbawienia
wolności stanowią kryteria określone w art. 77 § 1 KK, nie są natomiast przesłankami rozstrzygania w tym
przedmiocie dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 KK, art. 54 § 1 KK oraz w art. 55 KK (art. 56 KK).
Opis stanu faktycznego
S.M. został skazany prawomocnymi wyrokami Sądu Okręgowego w O. z: 23 listopada 2000 r. za przestępstwo z art.
263 § 2 KK, na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności; 6.12.2005 r. za zbrodnię z art. 148 § 1 d.KK na karę 25 lat
pozbawienia wolności. Tym samym wyrokiem został skazany za czyn z art. 228 § 3 KK i art. 204 § 2 KK na karę 2 lat
pozbawienia wolności, przy czym Sąd orzekł wobec skazanego karę łączną 25 lat pozbawienia wolności. Z kolei
wyrokiem łącznym z 20.11.2014 r. Sąd Okręgowy w O., łącząc kary jednostkowe wymierzył karę łączną 25 lat
pozbawienia wolności.
Zgodnie z treścią opinii Zakładu Karnego w O. z 25.7.2017 r., S.M. karę pozbawienia wolności zaczął odbywać
19.6.1998 r., a jej koniec przypada na 13.6.2023 r. Jednocześnie skazany możliwość ubiegania się o warunkowe
przedterminowe zwolnienie nabył 19.6.2013 r., po odbyciu 15 lat kary pozbawienia wolności.
27.7.2017 r. wpłynął do Sądu Okręgowego w O. wniosek Dyrektora Zakładu Karnego w O. o udzielenie skazanemu
S.M. warunkowego przedterminowego zwolnienia. W trakcie posiedzenia 19.9.2017 r. Sąd Okręgowy w O.
postanowił dopuścić dowód w postaci opinii biegłego psychologa, dotyczącej skazanego. Opinia została sporządzona
9.10.2017 r.
Postanowieniem z 8.11.2017 r. Sąd Okręgowy w O. odmówił udzielenia skazanemu warunkowego przedterminowego
zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, ustalając, że zachodzi wobec niego ujemna prognoza
społeczno-kryminologiczna.
Na postanowienie zażalenie złożył Dyrektor Aresztu Śledczego w O.
Po rozpoznaniu wniesionego środka odwoławczego Sąd Apelacyjny postanowieniem z 22.12.2017 r., działając na
podstawie art. 437 § 1 KPK w zw. z art. 1 § 2 KKW, zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że: na
podstawie art. 77 § 1 KK i art. 78 § 3 KK warunkowo zwolnił skazanego S.M. z odbycia reszty kary łącznej
wymierzonej w rozmiarze 25 lat pozbawienia wolności z wyznaczeniem, na podstawie art. 80 § 3 KK, zwolnionemu
10-letniego okresu próby, licząc od daty zwolnienia oraz, na podstawie art. 159 KKW w zw. z art. 72 § 1 KK,
w okresie próby oddał warunkowo zwolnionego pod dozór kuratora w miejscu zamieszkania, a także nałożył na niego
obowiązki w postaci zakazu zmiany miejsca zamieszkania bez zgody Sądu i przestrzegania porządku prawnego.
Na podstawie art. 521 § 1 KPK postanowienie to w całości na niekorzyść skazanego zaskarżył kasacją Minister
Sprawiedliwości - Prokurator Generalny.
Na zasadzie art. 523 § 1 KPK, art. 526 § 1 KPK i art. 537 § 1 i 2 KPK zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść
postanowienia naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 7 KPK, art. 92 KPK, art. 98 § 1 KPK
w zw. z art. 457 § 3 KPK w zw. z art. 437 § 2 KPK w zw. z art. 458 KPK, polegające na tym, że Sąd Apelacyjny,
orzekając odmiennie co do istoty, nie dokonał wszechstronnej, kompletnej i wnikliwej oceny wszystkich przesłanek
z art. 77 § 1 KK, na podstawie których ustala się prognozę kryminologiczno-społeczną, z uwzględnieniem wskazań
wiedzy i doświadczenia życiowego, a także zasad prawidłowego rozumowania i nie poddał w tym zakresie
prawidłowej analizie, i ocenie całego materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, oceniając przede
wszystkim w sposób dowolny opinię psychologiczną dotyczącą skazanego z 9.10.2017 r., której w kontekście całości
materiałów sprawy nadał zbyt duże znaczenie, podkreślając i podzielając zawarte w niej wnioski o krytycznej ocenie
skazanego do popełnionych przez niego przestępstw i trwałej zmianie jego postawy w oczekiwanym kierunku, jak
również nadał nadmierne znaczenie ustaleniu o prawidłowym funkcjonowaniu przez skazanego w warunkach izolacji
penitencjarnej, przy całkowitym pominięciu okoliczności popełnienia przez skazanego przestępstw, w tym zbrodni
zabójstwa oraz wymierzenia mu kary łącznej 25 lat pozbawienia wolności, przy stwierdzeniu u skazanego przez
biegłego psychologa, iż skazany podporządkowuje interesy innych ludzi swoim potrzebom i zdolny jest do
manipulowania otoczeniem, który jeszcze do 2013 r. deklarował bezkrytyczny stosunek do popełnionych
przestępstw, nie przyznając się do ich popełnienia, co mogło prowadzić do wniosku o koniunkturalnym podejściu
skazanego do powyższego problemu, przy czym Sąd odwoławczy nie odniósł się w uzasadnieniu wydanego
postanowienia do kwestii długotrwałego braku krytycyzmu skazanego do popełnionych przez niego przestępstw, jak
również nie wykazał, że stanowisko Sądu I instancji w przedmiocie warunkowego przedterminowego zwolnienia było
w sposób oczywisty wadliwe, co w konsekwencji doprowadziło Sąd odwoławczy do błędnej oceny prognozy



kryminologiczno-społecznej, o której mowa w art. 77 § 1 KK oraz do wydania wadliwego i nienależycie
umotywowanego postanowienia o warunkowym przedterminowym zwolnieniu S.M. z odbycia reszty kary.
Formułując powyższy zarzut autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego wniesionej na
niekorzyść skazanego, oddalił kasację.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja okazała się niezasadna, co musiało skutkować jej oddaleniem.
Sąd Najwyższy stwierdził, że postanowienie o warunkowym przedterminowym zwolnieniu należy do kręgu orzeczeń
kończących postępowanie, o których mowa w art. 521 KPK, a zatem przedmiotowe postanowienie Sądu
Apelacyjnego mogło podlegać kontroli kasacyjnej (por. postanowienia SN: z 7.10.2015 r., IV KK 144/15, 
;
z 7.2.2013 r., II KK 144/12, 
).
Nie można zgodzić się ze skarżącym, że doszło do rażącego naruszenia przez Sąd odwoławczy wskazanych
przepisów. Analiza uzasadnienia postanowienia Sądu Apelacyjnego nie prowadzi do wniosku, że dopuścił się on
naruszenia art. 457 § 3 KPK i art. 457 § 2 KPK w zw. z art. 458 KPK, polegającego na tym, iż orzekając odmiennie co
do istoty, nie dokonał wszechstronnej, kompletnej i wnikliwej oceny wszystkich przesłanek z art. 77 § 1 KK, na
podstawie których ustala się prognozę kryminologiczno-społeczną. Wbrew tym twierdzeniom Sąd dokonał kompletnej
i wnikliwej oceny wszystkich przesłanek wymienionych w tym przepisie, poddając analizie i ocenie cały materiał
dowodowy zgromadzony w toku postępowania. W żaden sposób nie może wpływać na negatywną ocenę tej decyzji
Sądu odwoławczego fakt, że nie przedstawił w uzasadnieniu postanowienia udzielającego warunkowego zwolnienia
okoliczności popełnienia przestępstwa przez S.M. Z treści kasacji wręcz wynika, że zdaniem skarżącego, właśnie te
okoliczności musiałyby sprawić (gdyby były „w sposób prawidłowy ocenione”), iż wniosek o warunkowe
przedterminowe zwolnienie nie powinien zostać uwzględniony. Z argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu
kasacji wynika, że zarzuca się Sądowi odwoławczemu nie tyle, iż naruszył przepisy prawa materialnego, nie biorąc
pod uwagę w ogóle przesłanek z art. 77 § 1 KK, ale, że odmiennie ocenił znaczenie przesłanek z art. 77 § 1 KK, niż
uczyniłby to skarżący.
SN podkreślił, że podstawę orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu z odbycia reszty kary
pozbawienia wolności stanowią kryteria określone w art. 77 § 1 KK, nie są natomiast przesłankami
rozstrzygania w tym przedmiocie dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 KK, art. 54 § 1 KK oraz w art.
55 KK (art. 56 KK). W orzecznictwie wyrażany jest pogląd, że okoliczności popełnienia przestępstwa mają w sprawie
o warunkowe zwolnienie tylko takie znaczenie, iż mogą wyrażać cechy osobowości, które skazany przejawiał,
popełniając przestępstwo, istotne dla prognozy jego przyszłego zachowania, a to ze względu na przesłankę
materialną warunkowego przedterminowego zwolnienia, za jaką należy uznać pozytywną prognozę kryminologiczną.
Mają one znaczenie w odniesieniu do tej prognozy o charakterze negatywnym, a w konsekwencji tego i dla
negatywnej decyzji w przedmiocie warunkowego przedterminowego zwolnienia, o ile wskazują na takie cechy
skazanego, które mogą być przyczyną popełnienia przez niego kolejnego przestępstwa. Innymi słowy, charakter
popełnionych przestępstw nie może wpływać na decyzję sądu penitencjarnego w przedmiocie udzielenia
warunkowego przedterminowego zwolnienia, skoro okoliczność ta nie należy do ustawowych przesłanek
przewidzianych w art. 77 § 1 KK (por. uchwała 7 sędziów SN z 26.4.2017 r., I KZP 2/17, OSNKW 2017, z. 6, poz.
32).
Skarżący nietrafnie powołuje się też na opinię sądowo-psychologiczną z 16.3.1999 r., czyli sprzed 20 lat. Opinia ta
w chwili obecnej może mieć drugorzędne znaczenie dla oceny aktualnych „właściwości i warunków osobistych”
skazanego. Z pewnością dla oceny przesłanek z art. 77 § 1 KK nie nadaje decydującego znaczenia tej opinii uznanie
jej przez sąd orzekający, za wiarygodną. Nie bez powodu przecież powołany został w 2017 r. biegły psycholog,
w celu przedstawienia wiadomości specjalnych, w przedmiocie zmian w osobowości skazanego, które zaszły w ciągu
tych 20 lat od wydania poprzedniej opinii. Stanowisko Sądu odwoławczego oparte między innymi na aktualnej opinii,
nie może być oceniane, jako „bezkrytyczne” tylko dlatego, że nie uznaje tamtej poprzedniej opinii za bardziej
znaczącą.
Należy wyrazić pogląd, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do rażącego naruszenia wskazanych w kasacji
przepisów prawa. Sąd Apelacyjny, orzekając odmiennie, co do istoty, dokonał kompletnej i wnikliwej oceny
wszystkich przesłanek określonych w art. 77 § 1 KK, jakie wystąpiły w przypadku skazanego. Oceny tej dokonał
prawidłowo, zgodnie z dyspozycją art. 7 KPK, dochodząc na podstawie tej analizy do innych wniosków, niż przyjął to
Sąd I instancji. W konsekwencji Sąd Najwyższy słusznie uznał przedstawiony w kasacji Ministra Sprawiedliwości -
Prokuratora Generalnego zarzut za niezasadny i oddalił kasację.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 2.7.2019 r., V KK 358/18






Sąd Najwyższy oddalił kasację Ministra Sprawiedliwości, uzasadniając decyzję brakiem rażącego naruszenia prawa. Wyrok Sądu Apelacyjnego w sprawie warunkowego przedterminowego zwolnienia został uznany za trafny i zgodny z art. 77 § 1 KK.