Oszustwo w celu wyłudzenia kredytu

Tematyka: oszustwo, wyłudzenie, kredyt, art. 297 § 1 KK, Sąd Apelacyjny, Sąd Okręgowy, A.A., sfałszowane dokumenty

Przestępstwo z art. 297 § 1 KK ma charakter formalny, a do wypełnienia jego znamion wystarczy samo
złożenie nierzetelnych informacji mających wpływ na decyzję o udzieleniu kredytu. Działanie w celu
uzyskania kredytu nie jest równoznaczne z działaniem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, stąd
przypisując sprawcy popełnienie przestępstwa z art. 286 § 1 KK należy wykazać, że obejmował on swoją
świadomością i zamiarem bezpośrednim kierunkowym nie tylko to, że wprowadza w błąd inną osobę, ale
także to, że doprowadza ją w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i jednocześnie chce
wypełnienia tych znamion.
Opis stanu faktycznego
A.A. został oskarżony o to, że 5.6.2017 r. w S., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, usiłował
doprowadzić Bank do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy wartości 500 000 zł, w ten
sposób, że wraz z wnioskiem o przyznanie kredytu w rachunku bieżącym B.P. przedłożył pracownikowi
pokrzywdzonego Banku sfałszowane wyciągi bankowe z rachunku prowadzonego dla MP za okres od 11.2016 r. do
30.4.2017 r., które to dokumenty miały istotne znaczenie dla uzyskania kredytu, mając uwiarygodnić współpracę
kredytobiorcy z innymi kontrahentami i uzyskiwane z tego tytułu dochody, wprowadzając jednocześnie pracownika
pokrzywdzonego Banku w błąd, co do swojej sytuacji finansowej, lecz zamierzonego celu nie osiągnął wobec
ujawnienia przez pokrzywdzonego próby wyłudzenia, czym działał na szkodę Banku, przy czym czynu tego dopuścił
się w stosunku do mienia znacznej wartości, tj. o czyn z art. 297 § 1 KK w zb. z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 286 § 1
KK, w zw. z art. 294 § 1 KK, w zw. z art. 11 § 2 KK.
Wyrokiem z 6.12.2018 r., Sąd Okręgowy w S. uznał oskarżonego za winnego popełnienia zarzuconego mu
przestępstwa i na podstawie art. 294 § 1 KK w zw. z art. 11 § 3 KK i art. 33 § 2 i 3 KK wymierzył mu kary 1 roku
pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny po 100 zł każda, a na podstawie art. 69 § 1 KK i art. 70 § 1
KK wykonanie kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 2 lat.
Od powyższego wyroku apelację wywiódł obrońca oskarżonego A.A., który wydanemu rozstrzygnięciu zarzucił błędy
w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, które miały bezpośredni wpływ na jego treść,
a mianowicie naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. dyspozycji art. 7 KPK przez dowolną ocenę materiału
dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, która to ocena jest sprzeczna z zasadami logiki i doświadczenia
życiowego, a także naruszenie przepisu prawa materialnego, tj.: przepisu art. 297 § 3 KK przez jego niezastosowanie
w sytuacji, w której oskarżony A.A. przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zrezygnował z dotacji,
a ponadto nie uzyskał wsparcia. Obrońca zarzucił również rażącą niewspółmierność kary, która nie uwzględnia
przyjętych zasad jej wymiaru. Tak argumentując, apelujący wniósł o uniewinnienie oskarżonego od popełnienia
zarzucanego mu czynu, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu w S. do ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny w Szczecinie, po rozpoznaniu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego, zmienił wyrok,
uznając oskarżonego za winnego czynu wypełniającego znamiona przestępstwa określonego w art. 297 § 1 KK i na
podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, utrzymując w mocy zaskarżony wyrok,
w pozostałej części.
Uzasadnienie SA
Zdaniem Sądu Apelacyjnego apelacja obrońcy okazała się częściowo zasadna, tym samym w wyniku kontroli
instancyjnej, sąd odwoławczy dokonał zmiany zaskarżonego wyroku przez zmianę opisu czynu oraz złagodzenie
wymiaru kary.
Lektura pisemnych motywów zaskarżonego wyroku dowodzi, że Sąd Okręgowy dokonał szczegółowej analizy
wyjaśnień oskarżonego oraz materiału dowodowego, w szczególności dokumentacji złożonej przez oskarżonego
celem uzyskania kredytu, odnosząc się do wszystkich okoliczności, mogących mieć znaczenie dla ustalenia
odpowiedzialności oskarżonego w zakresie przypisanego mu oszustwa kredytowego, tj. przestępstwa z art. 297 § 1
KK. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, organ procesowy ocenia dowody i wyciąga z nich wnioski
według wewnętrznego przekonania, nieskrępowanego regułami prawnymi. Zasada swobodnej oceny
dowodów nie oznacza jednak, że ocena ta ma charakter dowolny, albowiem sąd powinien wyjaśnić, w jaki
sposób dowody ocenił i dlaczego wyciągnął z nich takie, a nie inne wnioski dotyczące konkretnych ustaleń
faktycznych. Przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niemożności przypisania tej cechy innym
dowodom, pozostaje pod ochroną art. 7 KPK wówczas, gdy jest ono poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy
głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 KPK), z uwzględnieniem zasady prawdy materialnej (art. 2 § 2

KPK), zasady obiektywizmu (art. 4 KPK), a także, gdy jednocześnie jest wyczerpująco oraz logicznie
uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 KPK). Niemniej, procedując w niniejszej sprawie Sąd
meriti o ile w sposób wnikliwy i wszechstronny rozważył wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku rozprawy,
to jednak na ich podstawie jedynie częściowo poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, a w konsekwencji dokonał
błędnej oceny znamion dokonanego przez oskarżonego przestępstwa, a co za tym idzie przyjął nieprawidłową
kwalifikację prawną zachowania A.A.
W pierwszej kolejności SA wskazał, że opis czynu przedstawiony przez Sąd a quo w pisemnych motywach
uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia zawiera błędne ustalenia, iż w chwili, gdy oskarżony podejmował czynności
zmierzające do uzyskania kredytu w tym, gdy przedkładał niezbędne dokumenty, towarzyszył mu zamiar
niespłacenia pożyczki oraz zamiar osiągnięcia w taki sposób korzyści majątkowej. Materiał dowodowy uzyskany
przez sąd orzekający nie uzasadnia sprawstwa oskarżonego A.A. w zakresie czynu wyczerpującego znamiona art.
13 § 1 KK w zw. z art. 286 § 1 KK. Tego rodzaju postąpienie przez sąd I instancji, w ocenie Sądu Apelacyjnego,
uzasadniałoby przyjęcie, że oskarżony miał zamiar w chwili składania wniosku o przedmiotowy kredyt niewywiązania
się z zobowiązania wobec tego Banku, a przecież nie doszło do podpisania umowy kredytowej, bowiem po
weryfikacji złożonej dokumentacji oskarżony nie spełniał warunków do uzyskania kredytu. Tym samym nie doszło do
pokrzywdzenia swoim czynem Banku.
W ocenie sądu odwoławczego, do przypisania przestępstwa z art. 286 § 1 KK nie uprawniały ani wyjaśnienia
oskarżonego, ani obiektywne fakty występujące w sprawie. Na uwadze należy mieć to, że z wyjaśnień A.A. nie
wynika, by swoim zachowaniem wyczerpał on znamiona tego przestępstwa. Działanie w celu uzyskania kredytu nie
jest równoznaczne z działaniem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a przypisując sprawcy popełnienie
przestępstwa z art. 286 § 1 KK należy wykazać, że obejmował on swoją świadomością i zamiarem bezpośrednim
kierunkowym nie tylko to, że wprowadza w błąd inną osobę, ale także to, że doprowadza ją w ten sposób do
niekorzystnego rozporządzenia mieniem i jednocześnie chce wypełnienia tych znamion. Niekorzystne
rozporządzenie mieniem to wszelkie czynności zmierzające do pogorszenia sytuacji majątkowej pokrzywdzonego
(wyrok SA w Katowicach z 23.8.2013 r., II AKa 262/13,
). Co więcej, biorąc pod uwagę okoliczności dotyczące
odmowy udzielenia kredytu i złożone w tym zakresie zeznania świadka R.S.-M. nie można zgodzić się z Sądem
Okręgowym, że czyn zarzucany oskarżonemu wypełnia znamiona czynu 286 § 1 KK. Fakt, że oskarżony przedłożył
niezgodne z prawdą wyciągi bankowe, ich wydruki z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej za okres od
1.11.2016 r. do 30.4.2017 r., to wskazać należy, iż zachowanie takie stypizowane jest w przepisie art. 297 § 1 KK.
Nie sposób przyjąć, w myśl stanowiska SA, na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, że
oskarżony w trakcie procedury uzyskiwania pożyczki miał zamiar podjąć negatywne działania na szkodę Banku
w postaci wprowadzenia jego pracowników w błąd, co do spłacenia kredytu. Zważyć nadto należy, że sytuacja
i kondycja finansowa oskarżonego w dacie zawierania umowy nie była kwestionowana, a zatem nie doszło do
ogólnego pogorszenia sytuacji majątkowej pokrzywdzonego, w tym m.in. do zamiaru zmniejszenia szans na
zaspokojenie jego roszczeń w przyszłości lub do zwiększenia ryzyka po stronie pokrzywdzonego.
Sąd I instancji błędnie ustalił stronę podmiotową przypisanego oskarżonemu czynu przyjmując, że w trakcie
procedury pozyskiwania pożyczki oskarżony działał z zamiarem niewywiązania się z zawartej umowy
i doprowadzenia Banku do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. W tej części apelacja obrońcy oskarżonego
zasługiwała na akceptację Zasadnie natomiast Sąd Okręgowy uznał, iż oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał
znamiona czynu opisanego w art. 297 § 1 KK, zaś czynnością sprawczą było przedłożenie sfałszowanych wyciągów
bankowych, a co za tym idzie A.A. wprowadził w błąd, co do jego rzeczywistej sytuacji finansowej, współpracy
z innymi kontrahentami oraz zawyżonych obrotów prowadzonej przez niego firmy, a które to okoliczności miały
istotne znaczenie i były niezbędne w celu uzyskania wsparcia finansowego. Zarzuty obrońcy oskarżonego w tym
zakresie nie zasługują na uwzględnienie.
Z przyczyn wskazanych powyżej, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok, dokonując stosownej korekty w opisie
przypisanego oskarżonemu czynu i przyjmując, że swoim zachowaniem oskarżony A.A. wyczerpał znamiona
przestępstwa z art. 297 § 1 KK i za to przestępstwo, na mocy art. 297 § 1 KK, wymierzył oskarżonemu karę 8
miesięcy pozbawienia wolności, przy czym utrzymał warunkowe zawieszenie jej wykonania na okres próby 2 lat. Przy
wymiarze kary Sąd uwzględnił dokonaną zmianę opisu i kwalifikacji prawnej czynu, która niewątpliwie wpłynęła na
jego niższy stopień społecznej szkodliwości, czego wyrazem jest znacznie łagodniejsze ustawowe zagrożenie za
przestępstwo z art. 297 § 1 KK, niż za przestępstwo z art. 286 § 1 KK. Nie bez znaczenia dla wymiaru kary
pozbawienia wolności, a przede wszystkim warunkowego zawieszenia jej wykonania jest pozytywna sylwetka
oskarżonego, jego dotychczasowa niekaralność oraz warunki materialne oskarżonego. Okoliczności te wskazują, że
orzeczona kara będzie dla oskarżonego wystarczającą dolegliwością i nauczką na przyszłość, a jednocześnie spełni
swoje cele w zakresie prewencji indywidualnej i ogólnej.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 4.7.2019 r., II AKa 56/19.

Sąd Apelacyjny uznał oskarżonego za winnego wyłudzenia kredytu i wymierzył mu karę pozbawienia wolności. W wyniku apelacji zmieniono opis czynu oraz złagodzono karę. Zdaniem sądu oskarżony nie działał z zamiarem niewywiązania się z umowy kredytowej. Wyrok Sądu Apelacyjnego jest ostateczny i nie podlega ponownemu rozpoznaniu.