Inne rażące naruszenia prawa podstawą skargi kasacyjnej

Kasacja jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia przysługującym od prawomocnych orzeczeń sądu odwoławczego kończących postępowanie. Jej funkcja to eliminowanie z obrotu prawnego prawomocnych orzeczeń dotkniętych rażącymi naruszeniami prawa. W publikacji omawiane są podstawy kasacyjne, zakres rozpoznawania kasacji oraz zarzuty podnoszone przez obrońców skazanego i ich uzasadnienie.

Tematyka: kasacja, prawo, rażące naruszenia prawa, Sąd Najwyższy, postępowanie kasacyjne, obrońca, zarzuty, bezzasadność

Nie ulega wątpliwości, że kasacja jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia przysługującym (najogólniej
ujmując) od prawomocnych orzeczeń sądu odwoławczego kończących postępowanie. Wniesienie kasacji nie
kreuje kolejnej kontroli instancyjnej i nie służy powieleniu tej – już w sprawie przeprowadzonej przez sąd
odwoławczy. Służy ona – jak to zgodnie podkreśla się w orzecznictwie i piśmiennictwie – eliminowaniu
z obrotu prawnego takich prawomocnych orzeczeń, które z powodu rangi uchybień, którymi są dotknięte nie
powinny w nim funkcjonować, w demokratycznym państwie. Taka funkcja kasacji i taki też jej nadzwyczajny
charakter sprawiają, że jej podstawy są ściśle w art. 523 § 1 KPK określone. Obok uchybień z art. 439 KPK,
mogą je tylko stanowić – równe im doniosłością – „inne rażące naruszenia prawa”, ale bynajmniej nie każde,
tylko takie, które „mogły mieć istotny wpływ na treść wyroku”. Oznacza to, że skarżący obydwie te
wymagane dla skutecznych zarzutów kasacji cechy powinien wykazać. Ich kumulatywne zaistnienie dopiero
stanowi o ich procesowej trafności i tym samym pozwala uznać zasadnymi. Równocześnie należy pamiętać,
że tak ukształtowane przez ustawodawcę podstawy kasacyjne nie przewidują możliwości podnoszenia w tym
nadzwyczajnym środku zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych. Ponadto art. 536 KPK pozwala sądowi
kasacyjnemu rozpoznawać kasację tylko w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów, a w zakresie
szerszym tylko w wypadkach określonych w art. 435 KPK, art. 439 KPK i art. 455 KPK.
Opis stanu faktycznego
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego 12.6.2019 r. postanowił oddalić
kasację, jako oczywiście bezzasadną.
Wyrokiem z 9.8.2017 r. Sąd Okręgowy w W. uznał W.B. za winnego popełnienia:
1) pięciu czynów: dwóch z art. 197 § 1 i § 3 pkt 2 KK i art. 202 § 4 KK i art. 191a § 1 KK w zw. z art. 11 § 2 KK oraz
trzech z art. 197 § 1 i § 3 pkt 2 KK i art. 202 § 4 KK w zw. z art. 11 § 2 KK, stanowiących ciąg przestępstw określony
w art. 91 § 1 KK i za to wymierzył mu karę 9 lat pozbawienia wolności;
2) czynu z art. 197 § 1 KK i art. 02 § 4 KK, i art. 191a § 1 KK w zw. z art. 11 § 2 KK i za to wymierzył mu karę 3 lat i 6
miesięcy pozbawienia wolności;
3) dwóch czynów z art. 200 § 1 KK i art. 202 § 4 KK w zw. z art. 11 § 2 KK, stanowiących ciąg przestępstw z art. 91 §
1 KK i za to wymierzył mu karę 2 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności;
4) czterech czynów z art. 202 § 4 KK, stanowiących ciąg przestępstw określony w art. 91 § 1 KK i za to wymierzył mu
karę 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności;
5) czynu z art. 200 § 1 KK i art. 202 § 4 KK w zw. z art. 11 § 2 KK, za który wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia
wolności;
6) czynu z art. 202 § 4a KK, za który wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności.
Na podstawie art. 85 § 1 i 2 KK, art. 86 § 1 KK i art. 91 § 2 KK w zw. z art. 62 KK połączył orzeczone wobec
oskarżonego kary pozbawienia wolności i jako karę łączną orzekł 10 lat pozbawienia wolności, ustalając, że kara ta
będzie odbywana w systemie terapeutycznym w zakładzie karnym, prowadzącym program terapii dla
preferencyjnych sprawców przestępstw przeciwko wolności seksualnej. Ponadto Sąd połączył orzeczone za
poszczególne czyny wobec oskarżonego środki karne i jako łączne środki karne orzekł: zakaz przebywania
w placówkach zajmujących się wyłącznie wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich i opieką nad nimi przez
okres łącznie 15 lat, dożywotni zakaz zajmowania wszelkich stanowisk, wykonywania wszelkich zawodów oraz
działalności związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich i opieką nad nimi, a także zakaz
kontaktowania się z pokrzywdzonym A.G. i zbliżania się do niego na odległość 100 m przez okres łącznie 15 lat.
Poza tym na mocy art. 46 § 2 KK Sąd orzekł od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego A.G. nawiązkę w wysokości
100 000 zł.
Wyrok w całości zaskarżyli obrońcy oskarżonego.
Pierwszy obrońca zarzucił temu orzeczeniu: 1) obrazę prawa procesowego mającą istotny wpływ na jego treść,
a mianowicie art. 4 KPK, art. 7 KPK w zw. z art. 410 KPK; 2) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
orzeczenia polegający na dokonaniu dowolnych ustaleń; 3) obrazę prawa materialnego, a mianowicie art. 12 KK; 4)
rażącą niewspółmierność kary, środków karnych i nawiązki przez orzeczenie ich w górnych granicach ustawowego

zagrożenia. W apelacji obrońca sformułował wniosek o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłych
sporządzających opinię sądowo - psychologiczno – seksuologiczną.
Natomiast drugi obrońca w apelacji zarzucił wyrokowi Sądu Okręgowego: 1) rażącą obrazę przepisów prawa
procesowego, a mianowicie art. 410 KPK w zw. z art. 7 KPK w zw. z art. 5 § 2 KPK polegającą na oparciu orzeczenia
tylko z części materiału dowodowego; 2) rażące naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na treść
orzeczenia, a mianowicie art. 43 § 1 i 2 KPK, art. 457 § 2 KPK w zw. z art. 5 § 2 KPK, przez rozstrzygnięcie
niedających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonego; 3) naruszenie art. 53 § 1 KK, przez błędną
wykładnię, polegającą na nieuwzględnieniu okoliczności dotyczących dolegliwości stosowanej kary, celów
zapobiegawczych i wychowawczych, jak też przyjęcie, iż forma obrony oskarżonego niebędąca wynikiem działań
przestępczych, jest okolicznością obciążającą. Ponadto obrońca wniósł o dopuszczenie w postępowaniu
apelacyjnym dowodów z uzupełniającej opinii biegłego seksuolog w zakresie podstaw ustalenia w opinii, że do
działań oskarżonego mogło dojść bez użycia środka psychoaktywnego.
Apelacje rozpoznał Sąd Apelacyjny w (...) w dniu 28.9.2018 r. Na rozprawie apelacyjnej obrońcy oskarżonego
„podtrzymali swoje stanowisko z apelacji o przeprowadzenie opinii uzupełniającej”.
Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 193 § 1 KPK, oddalił wniosek dowodowy obrońców oskarżonego o dopuszczenie
opinii uzupełniającej biegłego seksuologa i wyrokiem z 8.10.2018 r. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że, na
podstawie art. 85 § 1 i 2 KK, art. 86 § 1 KK, art. 62 KK i art. 91 § 2 KK, połączył orzeczone wobec oskarżonego kary
pozbawienia wolności i wymierzył mu karę łączną 9 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności ustalając, że kara ta będzie
wykonywana w systemie terapeutycznym dla sprawców z zaburzeniami preferencji seksualnych.
Kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego wniósł obrońca skazanego, który zaskarżył to orzeczenie w całości i zarzucił
mu rażące naruszenie przepisów postępowania karnego, które miało istotny wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie
art. 193 § 1 KPK w zw. z art. 7 KPK, w zw. z art. 433 § 2 KPK, przez zaniechanie zasięgnięcia opinii biegłego
z zakresu fizjologii i biegłego z zakresu farmakologii oraz zaakceptowanie błędnego ustalenia Sądu I instancji, że
podejmowane przez oskarżonego działania z osobami pokrzywdzonymi nie byłyby możliwe do dokonania, gdyby nie
zostali oni uprzednio odurzeni przez skazanego nieustalonym środkiem farmakologicznym, podczas gdy stwierdzenie
powyższego wymaga wiadomości specjalnych, skutkiem czego ustalenie to uznać należy za rażąco dowolne,
wykraczające poza swobodną ocenę materiału dowodowego. W konsekwencji wniósł o uchylenie wyroku Sądu
Apelacyjnego w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Odpowiedzi na kasację obrońcy skazanego sformułowali Prokurator Rejonowy w C. i pełnomocnik oskarżyciela
posiłkowego, którzy wnieśli o jej oddalenie, jako bezzasadnej.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja obrońcy skazanego jest bezzasadna w stopniu oczywistym. Taką ocenę tej
nadzwyczajnej skargi determinują wielorakie względy, związane tak z funkcją kasacji, jej dopuszczalnymi
podstawami, jak i przedmiotem.
W konsekwencji należało tylko poddać ocenie zasadność podniesionego w kasacji obrońcy skazanego zarzutu,
i czynić to w kontekście przywołanych rygorów dotyczących podstaw, przedmiotu i funkcji kasacji. Przeprowadzenie
zaś takiej oceny doprowadziło do wniosku o oczywistej bezzasadności podniesionego w kasacji obrońcy skazanego
zarzutu, a w konsekwencji całej tej skargi. W podstawie prawnej zarzutu skarżący przywołał (obok przepisu art. 193 §
1 KPK), jako rzekomo naruszone przepisy art. 7 KPK i art. 433 § 2 KPK. Tymczasem - w zaistniałym in concreto
układzie procesowym, jak i związanych z nim okolicznościach faktycznych - wskazane przepisy, w takim wzajemnym
zestawieniu, nie mogły być przez sąd odwoławczy naruszone. Obrońca zarzucił Sądowi II instancji obrazę
wskazanych w podstawie prawnej zarzutu kasacji przepisów „przez zaniechanie zasięgnięcia opinii biegłego
z zakresu fizjologii i biegłego z zakresu farmakologii”. Tak postawiony zarzut był całkowicie nietrafny, m.in. dlatego,
że Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony apelacjami obrońców wyrok, niemniej poza sporem pozostaje fakt, że
rozstrzygnięcie nie jest w kasacji podważane, a zarzut naruszenia art. 7 KPK nie jest w tym zakresie podnoszony.
Treść samego zarzutu kasacji „zaakceptowanie błędnego ustalenia Sądu I instancji”, oceniana w kontekście
uzasadnienia samej skargi, uprawnia wnioskowanie, że celem skarżącego było w istocie podważanie trafności
przyjętych przez Sąd meriti i aprobowanych przez Sąd Apelacyjny ustalenia, iż „podejmowanie przez skazanego
działań z osobami pokrzywdzonymi nie byłoby możliwe do dokonania, gdyby nie zostali oni uprzednio odurzeni przez
skazanego nieustalonym środkiem farmakologicznym”.
Całkowicie chybiony jest także zarzut rażącego naruszenia przez Sąd Apelacyjny przepisu art. 193 § 1 KPK. Sądy
obydwu instancji uczyniły, zgłaszaną w ten sposób przez skarżącego kwestię, przedmiotem swoich rozważań.
Słusznie przy tym podnosząc, że „danie wiary wyjaśnieniom oskarżonego o tym, że dopuszczał się przedstawionych
na tych fotogramach czynów względem małoletnich w fazie ich głębokiego snu, pozostawałoby nie tylko w ewidentnej
sprzeczności z elementarnym doświadczeniem życiowym, ale wręcz graniczyło z naiwnością”.

Trudno podważyć tezę, że kasacja jest środkiem nadzwyczajnym, służącym eliminowaniu z „obrotu prawnego”
prawomocnych orzeczeń dotkniętych uchybieniami, których ranga w rzeczy samej nie zezwala na ich funkcjonowanie
urzeczywistniające ryzyko wzorowania się nimi i posiłkowania w różnych stadiach procesu karnego. Równocześnie
trudno pojąć przyczynę sformułowania przez obronę zarzutów naruszenia prawa przy wyrokowaniu w rozpoznawanej
sprawie, które zostały słusznie podważone w toku postępowania kasacyjnego. Sąd Najwyższy, dokonując słusznego
rozstrzygnięcia, uznał wywody obrony za niezasługujące na uwzględnienie, a przyczynę zajęcia takiego stanowiska
uzasadnił rzeczową argumentacją.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 12.6.2019 r., II KK 161/19.

Sąd Najwyższy oddalił kasację obrońcy skazanego, uznał ją za bezzasadną. Analizując zarzuty skarżącego, Sąd doszedł do wniosku, że nie doszło do naruszenia przepisów prawa. Kasacja jest środkiem nadzwyczajnym, mającym na celu eliminowanie uchybień prawomocnych orzeczeń z obrotu prawnego.