Status osoby niekaranej w kontekście zatarcia skazania

Tematyka: art. 69 KK, zatarcie skazania, status osoby niekaranej, Sąd Najwyższy, kasacja, przepisy prawa procesowego, przestępstwo, karalność, warunkowe zawieszenie wykonania kary, analiza okoliczności, rażące naruszenie przepisów prawa, decyzja Sądu Najwyższego

Przesłanka z art. 69 § 1 KK dotycząca tego, że „sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany
na karę pozbawienia wolości” jest spełniona również w sytuacji, gdy wcześniejsze skazanie na karę
pozbawienia wolności uległo zatarciu w momencie orzekania przez sąd. Sąd może – gdy inne przesłanki
z art. 69 KK zostały spełnione – warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności wobec takiego
sprawcy, gdyż uzyskał on status osoby niekaranej.
Opis stanu faktycznego
28.7.2017 r. Prokurator Rejonowy w T. skierował do Sądu Rejonowego w T. wniosek w trybie art. 335 § 1 KPK
o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy M.B. za to, że: 24.6.2017 r. w B., dokonał uszkodzenia ciała T.W. w ten
sposób, że popchnął go na ziemię, a następnie kilkakrotnie kopnął w głowę, w wyniku czego pokrzywdzony doznał
otwartej rany powieki i okolicy oczodołowej, co spowodowało u niego naruszenie czynności narządów ciała na okres
poniżej 7 dni, to jest, za występek z art. 157 § 2 KK; 24.6.2017 r., w B., kierował groźby karalne pozbawienia życia
pod adresem T.W., które wzbudziły u pokrzywdzonego uzasadnioną obawę, że mogą zostać spełnione, to jest, za
przestępstwo z art. 190 § 1 KK.
Ponadto prokurator wniósł o wymierzenie uzgodnionej z oskarżonym kary, za każdy z tych czynów po 3 miesiące
pozbawienia wolności oraz kary łącznej w rozmiarze 4 miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem
jej wykonania na roczny okres próby oraz o zobowiązanie oskarżonego, na podstawie art. 72 § 1 pkt 4 KK, do
poszukiwania stałej pracy zarobkowej.
Sąd Rejonowy w T. wyrokiem z 11.10.2017 r., uwzględniając na posiedzeniu wniosek prokuratora, orzekł
w następujący sposób:
1) uznał oskarżonego M.B. za winnego tego, że 24.6.2017 r. w B., przy ul. Ś., dokonał uszkodzenia ciała T.W. w ten
sposób, że popchnął go na ziemię, a następnie kilkakrotnie kopnął w głowę, w wyniku czego pokrzywdzony doznał
otwartej rany powieki i okolicy oczodołowej, co spowodowało u niego naruszenie czynności narządów ciała na okres
poniżej 7 dni, czym wyczerpał ustawowe znamiona występku z art. 157 § 2 KK i za to skazał go na karę 3 miesięcy
pozbawienia wolności;
2) uznał oskarżonego M.B. za winnego popełnienia czynu, polegającego na kierowaniu pod adresem T.W. groźby
karalnej, którym wyczerpał ustawowe znamiona występku z art. 190 § 1 KK i za to skazał go na karę 3 miesięcy
pozbawienia wolności;
Na mocy art. 85 § 1 KK i art. 86 § 1 KK wymierzył oskarżonemu M.B. karę łączną 4 miesięcy pozbawienia wolności,
a na podstawie art. 69 § 1 i 2 KK i art. 70 § 1 KK wykonanie orzeczonej kary łącznej warunkowo zawiesił tytułem
próby na okres 1 roku, a na podstawie art. 72 § 1 pkt 8 KK zobowiązał oskarżonego M.B. do poszukiwania stałej
pracy zarobkowej.
Wyrok nie został zaskarżony i uprawomocnił się 19.10.2017 r. Od tego wyroku kasację wniósł Minister
Sprawiedliwości - Prokurator Generalny, który na podstawie art. 521 § 1 KPK zaskarżył go w całości na niekorzyść
skazanego M.B. Na podstawie art. 523 § 1 KPK, art. 526 § 1 KPK i art. 537 § 1 i 2 KPK zarzucił rażące i mające
istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 343 § 6 i 7 KPK i 7 KPK
w zw. z art. 335 § 1 KPK, polegające na uwzględnieniu wadliwego wniosku prokuratora i wydaniu na posiedzeniu
11.10.2017 r. wyroku skazującego M.B. za przestępstwa z art. 157 § 2 KK oraz z art. 190 § 1 KK i orzeczeniu
uzgodnionej z oskarżonym kary łącznej 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na roczny okres próby, to jest, z rażącą obrazą przepisu prawa karnego materialnego, a mianowicie art.
69 § 1 KK, bowiem prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w T., z 30.8.2004 r., który nie uległ zatarciu w chwili
popełnienia przestępstwa będącego przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie, został on skazany za
przestępstwo z art. 207 § 1 KK na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na
okres próby wynoszący 3 lata, co uniemożliwiało warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności
w niniejszej sprawie.
W konkluzji autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Rejonowemu w T.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego na
niekorzyść skazanego, postanowił ją oddalić.
Uzasadnienie SN

Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego podlegała oddaleniu,
chociaż trzeba zaznaczyć, że trafnie w niej wskazano, iż wyrok Sądu Rejonowego w T. z 11.10.2017 r. zapadł
z rażącym i mającym istotny wpływ na jego treść naruszeniem przepisów prawa procesowego oraz materialnego,
wskazanych w zarzucie skargi. Chodzi jednak o to, że w realiach procesowych niniejszej sprawy uwzględnienie
kasacji nie było możliwe.
Ma rację skarżący, gdy podnosi, że po nowelizacji przepisów wprowadzonej przez ustawę z 20.2.2015 r. o zmianie
ustawy - KK i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 396 ze zm.), od 1.7.2015 r. warunkiem dopuszczalności
zastosowania przez sąd przepisu art. 69 § 1 KK i warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia
wolności jest, aby sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności. Przy
tym, w art. 69 § 1 KK chodzi o każde uprzednie skazanie na karę pozbawienia wolności, niezależnie od tego, czy
została ona orzeczona, jako kara bezwzględna, czy jako tzw. kara zawieszona (por. wyrok SN z 5.10.2016 r., III KK
134/16, KZS 2016, z. 11, poz. 14).
Tymczasem z akt przedmiotowej sprawy wynika, że wyrokiem Sądu Rejonowego w T. z 30.8.2004 r. M.B. skazany
został za umyślne przestępstwo z art. 207 § 1 KK na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem
jej wykonania na okres 3 lat. Postanowieniem z 3.8.2006 r. zarządzono wykonanie tej kary, zaś postanowieniem
Sądu Okręgowego w K. z 6.12.2007 r., skazany uzyskał warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty
kary pozbawienia wolności, przy czym Sąd ustalił okres próby do 6.12.2009 r. W takiej sytuacji - stosownie do
przepisu art. 82 § 1 KK - jeżeli w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jej zakończenia nie odwołano warunkowego
zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia. W rezultacie, datą wyznaczającą początek
okresu wymaganego do zatarcia skazania w sprawie Sądu Rejonowego w T., było warunkowe przedterminowe
zwolnienie skazanego z odbycia reszty kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem z 30.8.2004 r., to jest,
6.12.2007 r. Stało się tak zgodnie z regułą z art. 123 KPK, jako że z akt sprawy nie wynika, aby w stosunku do
skazanego zapadło postanowienie o odwołaniu warunkowego przedterminowego zwolnienia.
Okres wymagany do zatarcia skazania, określony w art. 107 § 1 KK, upływał zatem po 10 latach od daty
warunkowego przedterminowego zwolnienia skazanego, a więc dopiero 6.12.2017 r. Zgodnie z tym przepisem,
w razie skazania na karę pozbawienia wolności wymienioną w art. 32 pkt 3 lub karę 25 lat pozbawienia wolności,
zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia
jej wykonania. W przypadku skazanego M.B. moment, w którym następuje „wykonanie kary”, określa art. 82 § 1 KK
stanowiący, że jeżeli w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jego zakończenia nie odwołano warunkowego
zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia. Skoro 6.12.2007 r. kara pozbawienia
wolności z mocy prawa została uznana za wykonaną, to od tej daty zaczął płynąć okres 10-letni do zatarcia skazania,
określony w art. 107 § 1 KK.
Skoro zatarcie tego skazania mogło nastąpić dopiero 6.12.2017 r., to w czasie popełnienia przez oskarżonego
24.6.2017 r. przestępstwa, M.B. miał status „sprawcy skazanego na karę pozbawienia wolności w czasie popełnienia
przestępstwa”, o którym mowa w art. 69 § 1 KK. Należy też zwrócić uwagę, że wyrok Sądu Rejonowego w T. zapadł
11.10.2017 r., zaś uprawomocnił się 19.10.2017 r. Nie ulega wątpliwości, że do tego momentu nie nastąpiło jeszcze
zatarcie skazania, a więc brak było podstaw do skorzystania przez Sąd Rejonowy z instytucji warunkowego
zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności z art. 69 § 1 KK, wymierzonej w niniejszym postępowaniu. W tej
sytuacji Sąd nie był uprawniony do uwzględnienia błędnego wniosku prokuratora o skazanie M.B. w trybie
konsensualnym, jako że wniosek ten bezpodstawnie przewidywał zastosowanie omawianego środka probacyjnego.
Zgodnie z przepisem art. 343 § 7 KPK. Sąd powinien nie uwzględnić wniosku skierowanego w trybie art. 335 § 1 KPK
i zwrócić sprawę prokuratorowi w celu dokonania wskazanej przez siebie zmiany. Wobec uprzedniej karalności
oskarżonego na karę pozbawienia wolności, orzeczenie wobec niego kary pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania stanowiło rażące naruszenie przepisu art. 69 § 1 KK, które w sposób oczywisty miało
istotny wpływ na treść zapadłego wyroku.
Skazany z mocy ustawy nabył status osoby niekaranej. Skoro fakt skazania z chwilą jego zatarcia nie może rodzić
dla sprawcy żadnych negatywnych konsekwencji, to nie było celowe wniesienie kasacji na niekorzyść tego
skazanego, opierającej się na fakcie skazania, które już nie figuruje w Krajowym Rejestrze Karnym. Nie oznacza to
jednak, że błąd popełniony przez Sąd Rejonowy w T. stracił charakter rażącego naruszenia prawa.
Mając te wszystkie przesłanki na uwadze Sąd Najwyższy oddalił kasację Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora
Generalnego wniesioną na niekorzyść skazanego.

Komentarz
Analiza okoliczności ustalonych w rozpoznawanej sprawie nie pozostawia cienia wątpliwości, że Sąd Najwyższy
podjął słuszną decyzję przez nieuwzględnienie kasacji Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego
wniesionej na niekorzyść skazanego, zresztą w rzeczy samej nie mógł zająć odmiennego stanowiska. Stało się tak
wskutek specyficznej sytuacji prawnej, jaka w międzyczasie wystąpiła w niniejszej sprawie i równocześnie mimo
trafnie podniesionego w kasacji zarzutu rażącego naruszenia przepisów prawa przez Sąd Rejonowy w T.,

Podkreślenia wymaga, że w chwili obecnej mamy do czynienia z zatarciem skazania, które nastąpiło 6.12.2017 r. Od
tego dnia nie wolno powoływać się na uprzednią karalność skazanego.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 10.4.2019 r., IV KK 606/18.

Sąd Najwyższy oddalił kasację Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego wniesioną na niekorzyść skazanego. Zatarcie skazania nastąpiło 6.12.2017 r. Od tego dnia nie wolno powoływać się na uprzednią karalność skazanego.