Znaczenie braku tożsamości pojęć „ten sam zamiar” i „taki sam zamiar”

Tematyka: ten sam zamiar, taki sam zamiar, art. 6 § 2 KKS, art. 107 § 1 KKS, wyrok sądu, prawo materialne

Określenia „ten” używa się wszak w celu wskazania konkretnego obiektu, a określenia „taki” w celu
zaakcentowania, że określony obiekt ma cechy identyczne z cechami, jakie posiada inny obiekt. Powyższe
oznacza, że sprawca działa w wykonaniu tego samego zamiaru, gdy można przyjąć, że w momencie
popełnienia kolejnego z czynów, składających się na oceniane przez pryzmat art. 6 § 2 KKS continuum jego
działalności, działa w wykonaniu tego samego (konkretnie) zamiaru, którym kierował się dokonując
pierwszego z tychże czynów.
Opis stanu faktycznego
Wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Mieście Lubawskim z 21.6.2017 r., II K 418/16, oskarżony K.M. został
uznany za winnego tego, że:
1) w okresie od 25.4.2013 r. do 18.2.2014 r. w O., prowadząc działalność gospodarczą, w lokalu przy sklepie
spożywczym urządzał gry na trzech automatach w rozumieniu art. 2 GryHazardU, wbrew przepisom określonym
w art. 3, art. 4. art. 6 ust. 1, art. 23 oraz art. 23a GryHazardU, bez wymaganej koncesji na prowadzenie kasyna, tym
samym popełnił przestępstwo skarbowego określone w art. 107 § 1 KKS (punkt 1a);
2) w okresie od nieustalonego dnia 2013 r. do 20.2.2014 r. w B., prowadząc działalność gospodarczą, w lokalu przy
stacji paliw urządzał gry na trzech automatach w rozumieniu art. 2 GryHazardU, wbrew przepisom określonym w art.
3, art. 4, art. 6 ust. 1, art. 23 oraz art. 23a GryHazardU, bez wymaganej koncesji na prowadzenie kasyna, tym samym
popełnił przestępstwo skarbowe określone z art. 107 § 1 KKS (punkt 1b);
oraz skazany na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności i karę grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych po 150 zł
każda. Na podstawie art. 69 § 1 i 2 KK i art. 70 § 1 KK w zw. z art. 20 § 1 i 2 KKS, wykonanie orzeczonej kary
pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres lat 3 tytułem próby.
Od powyższego wyroku apelację wywiódł obrońca oskarżonego, zarzucając mu szereg naruszeń prawa materialnego
i procesowego. W konkluzji apelacji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie
oskarżonego od zarzucanego mu czynu, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
I instancji do ponownego rozpoznania.
Wyrokiem z 19.4.2018 r., VI Ka 464/17, Sąd Okręgowy w Elblągu uchylił wyrok i umorzył postępowanie przeciwko
K.M. Od powyższego wyroku kasacje wywiedli prokurator oraz Naczelnik Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Celno-
Skarbowego w Olsztynie. Prokurator zaskarżył wyrok sądu odwoławczego na niekorzyść, zarzucając mu rażące
naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia, tj. art. 439 § 1 pkt 8
KPK i art. 17 § 1 pkt 7 KPK oraz rażącą obrazę prawa materialnego mającą istotny wpływ na treść orzeczenia,
w postaci art. 6 § 2 KKS w zw. z art. 107 § 1 KKS. W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości
i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Elblągu do ponownego rozpoznania.
Naczelnik Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Olsztynie zaskarżył wyrok m.in. w części
umarzającej postępowanie, zarzucając mu rażące naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na treść
orzeczenia, tj. art. 17 § 1 pkt 7 KPK i art. 439 § 1 pkt 8 KPK w związku z art. 113 § 1 KKS oraz rażące naruszenie
przepisów prawa materialnego, które miało istotny wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 6 § 2 KKS w zw. z art.
107 § 1 KKS. Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu w Elblągu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionych na niekorzyść przez Prokuratora Rejonowego w Nowym Mieście
Lubawskim i Naczelnika Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Celno-Skarbowego, uchylił zaskarżony wyrok
w określonym zakresie, w którym sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Elblągu do ponownego rozpoznania
w postępowaniu odwoławczym.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacje okazały się oczywiście zasadne. Skarżący mają bowiem rację, gdy twierdzą, że
organ ad quem rażąco wadliwie, na skutek ewidentnie błędnej wykładni art. 6 § 2 KKS w zw. z art. 107 § 1 KKS
przyjął, iż w przedmiotowej sprawie zaistniała negatywna przesłanka procesowa w postaci powagi rzeczy osądzonej
z art. 17 § 1 pkt 7 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS, w konsekwencji czego bezzasadnie uznał, że zaskarżony wyrok
sądu I instancji, w zakresie dotyczącym K.M. dotknięty jest uchybieniem z art. 439 § 1 pkt 8 KPK w zw. z art. 113
KKS i z tej racji w tej części musi być uchylony, a postępowanie należy umorzyć. Słusznie również uchybienie Sądu
odwoławczego skarżący wiążą z niedostrzeżeniem, że sposób ukształtowania znamion czynu zabronionego z art.

107 § 1 KKS wyklucza możliwość potraktowania zachowań polegających na urządzaniu gier hazardowych w różnych
miejscowościach i lokalach, jako podejmowanych przy wykorzystaniu takiej samej sposobności. A na tej przede
wszystkim przesłance Sąd Okręgowy oparł swoje przekonanie, że czyny przypisane K.M. w wyroku sądu I instancji
stanowią element czynów ciągłych, zakwalifikowanych z art. 107 § 1 KKS w zw. z art. 6 § 2 KKS, a przypisanych ww.
prawomocnymi wyrokami Sądu Rejonowego w Toruniu z 21.11.2016 r., II K 1438/14 oraz Sądu Rejonowego
Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z 30.3.2017 r., IV K 145/15.
Pisemne motywy zaskarżonego orzeczenia pozwalają również na postawienie tezy, że sąd odwoławczy wadliwie
uznał ponadto (na co także zwrócono uwagę na powołanych wyżej stronach nadzwyczajnych środków zaskarżenia),
że w przedmiotowej sprawie zaistniała i druga ze wskazanych w art. 6 § 2 KKS przesłanek ciągłości, tj. działanie
w wykonaniu „tego samego zamiaru”. Ta konstatacja Sądu Okręgowego, choć oczywiście błędna, ma o tyle mniejsze
znaczenie, że organ odwoławczy prezentuje ją w sposób nie tylko mało spójny, ale i niestanowczy, niejako dając
wyraz temu, że ma ona znaczenie jedynie pomocnicze.
Powyższe wywody prowadzą do konkluzji, że sposób ujęcia znamion czynu zabronionego z art. 107 § 1 KKS
wyklucza możliwość uznania, że dla przyjęcia, iż popełniając czyny będące przedmiotem analizowanej sprawy
oskarżony działał „przy wykorzystaniu takiej samej sposobności”, jak przy popełnieniu zachowań przypisanych mu
wyrokami Sądu Rejonowego w Toruniu i Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie,
wystarczające było ustalenie, że każdego z tych czynów oskarżony dopuścił się prowadząc określonego typu
działalność gospodarczą, polegającą na urządzaniu gier na automatach, w ramach tego samego podmiotu.
Prowadzenie tego rodzaju działalności niewątpliwie stało u podstaw popełniania przez oskarżonego występków
kwalifikowanych z art. 107 § 1 KKS, ale nie było sprzyjającą okolicznością, okazją do zrealizowania tych przestępstw.
Zwrot „taki sam”, „taka sama” nie jest jednak również, w szczególności, w języku prawnym i prawniczym, synonimem
zwrotu „ten sam”, „ta sama”, a tak właśnie zdaje się postrzegać znaczenie owego sformułowania sąd odwoławczy.
Zwrot „ten sam” definiuje się bowiem jako właśnie ten oto, dokładnie ten, o którym mówię, na który patrzę, który
oceniam (konkretnie), a „taki sam” jako taki jak ten, o którym mówię, na który patrzę, który oceniam (abstrakcyjnie).
Określenia „ten” używa się wszak w celu wskazania konkretnego obiektu, a określenia „taki” w celu zaakcentowania,
że określony obiekt ma cechy identyczne z cechami, jakie posiada inny obiekt. Powyższe oznacza, że sprawca działa
w wykonaniu tego samego zamiaru, gdy można przyjąć, że w momencie popełnienia kolejnego z czynów,
składających się na oceniane przez pryzmat art. 6 § 2 KKS continuum jego działalności, działa w wykonaniu tego
samego (konkretnie) zamiaru, którym kierował się dokonując pierwszego z tychże czynów.
W tym stanie rzeczy należało przyznać rację skarżącym, że wadliwa wykładnia przepisu art. 6 § 2 KKS w zw. z art.
107 § 1 KKS doprowadziła sąd odwoławczy do błędnego uznania, iż czyn przypisany oskarżonemu wyrokiem sądu
I instancji należy potraktować, jako element czynu ciągłego, a w konsekwencji do nietrafnego stwierdzenia, że
w przedmiotowej sprawie zaistniała niedostrzeżona przez sąd I instancji negatywna przesłanka procesowa
w postaci powagi rzeczy osądzonej z art. 17 § 1 pkt 7 KPK i uchylenia wyroku sądu I instancji oraz umorzenia
postępowania karnego przeciwko K.M.
W kontekście zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stwierdzeń, odnoszących się do „związania” sądów
orzekających w przedmiotowej sprawie wcześniejszymi prawomocnymi wyrokami skazującymi K.M. za przestępstwa
z art. 107 § 1 KKS w zw. z art. 6 § 2 KKS należy wskazać, że organ odwoławczy błędnie pojmuje owo „związanie”
i w sposób zupełnie nieuprawniony zawęża wynikającą z art. 8 § 1 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS zasadę
samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego. O ile oczywiście sąd orzekający w przedmiotowej sprawie nie może
zawartych we wspomnianych judykatach rozstrzygnięć zignorować i wbrew temu, co zostało w nich wyraźnie
wyartykułowane przyjąć, że oskarżony został skazany wyłącznie za przestępstwo z art. 107 § 1 KKS, a nie za
przestępstwo z art. 107 § 1 KKS w zw. z art. 6 § 2 KKS, to jednak ma pełną kompetencję do tego, by odmiennie
zinterpretować przepisy art. 107 § 1 KKS i art. 6 § 2 KK i w konsekwencji uznać, że czyny będące przedmiotem
osądu w tej sprawie nie mogą być uznane za jeden z elementów czynu ciągłego przypisanego poprzednio wydanymi
prawomocnymi wyrokami.
Stwierdzenie oczywistej zasadności zarzutów podniesionych w kasacji prokuratora oraz w kasacji Naczelnika
Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Celnego w Olsztynie było wystarczające do uwzględnienia tych środków
zaskarżenia i uchylenia wyroku sądu odwoławczego w zaskarżonej części w trybie art. 535 § 5 KPK.

Komentarz
Skarżący natomiast nie zauważyli, że wyrok sądu odwoławczego dotknięty jest także wadą stanowiącą bezwzględną
przyczynę odwoławczą w postaci sprzeczności w treści orzeczenia uniemożliwiającej jego wykonanie (art. 439 § 1
pkt 7 KPK). Warto podkreślić, że organ odwoławczy w istocie nawet nie próbował dokonać wykładni pojęcia „tego
samego zamiaru”, nie mówiąc już o porównaniu znaczenia tego terminu ze znaczeniem sformułowania „taki sam
zamiar”. Charakter tego uchybienia uzasadniał interwencję Sądu Najwyższego z urzędu poza granicami zaskarżenia
i podniesionymi zarzutami (art. 536 KPK). W konsekwencji organ kasacyjny słusznie uchylił zaskarżony wyrok
w określonym zakresie, w którym przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Elblągu do ponownego rozpoznania

w postępowaniu odwoławczym.

Wyrok Sądu Najwyższego z 30.1.2020 r., III KK 742/18.

Stwierdzenie oczywistej zasadności zarzutów podniesionych w kasacji prokuratora oraz Naczelnika Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Celnego w Olsztynie było wystarczające do uwzględnienia tych środków zaskarżenia i uchylenia wyroku sądu odwoławczego w zaskarżonej części w trybie art. 535 § 5 KPK.