Przesłanka uzasadniająca dokonanie nowych ustaleń faktycznych

Tematyka: Sąd Okręgowy, Sąd Najwyższy, oskarżony, konkubina, przestępstwo, gróźby karalne, stalking, apelacja, kasacja

Sąd Okręgowy ustalając, że oskarżony nie znęcał się fizycznie nad konkubiną przez przestępne działania
seksualne, uniewinnił go od zarzutu popełnienia tych przestępstw, skazując równocześnie za dwa odrębne
przestępstwa z art. 190 § 1 KK i z art. 190a § 1 KK. Taka zasadnicza zmiana powinna więc pociągać za sobą
konieczność poczynienia przez Sąd odwoławczy nowych ustaleń co do wypełnienia przez oskarżonego
innych znamion przestępstwa gróźb karalnych oraz stalkingu.
Opis stanu faktycznego
F.C. został oskarżony o to, że:
1) 21.11.2014 r., w G., w mieszkaniu, przez przewrócenie na materac oraz przytrzymywanie doprowadził przemocą
M.Z. wbrew jej woli do obcowania płciowego, wskutek czego doznała obrażeń, które naruszyły czynności narządów
ciała na okres poniżej siedmiu dni, to jest o czyn z art. 197 § 1 KK i art. 157 § 2 KK w zw. z art. 11 § 2 KK;
2) w lipca 2014 r., w G., w mieszkaniu przez przyciśnięcie do ściany łazienki oraz przytrzymywanie doprowadził
przemocą M.Z. wbrew jej woli do poddania się innej czynności seksualnej, to jest o czyn z art. 197 § 2 KK;
3) w maju 2014 r., w G., w mieszkaniu przez przewrócenie na łóżko oraz przytrzymywanie usiłował przemocą
doprowadzić M.Z. wbrew jej woli do odbycia stosunku seksualnego, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na
opór i krzyki ze strony pokrzywdzonej, to jest o czyn z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 197 § 1 KK;
4) w okresie od 1.2013 r. do 21.11.2014 r., w G., za pośrednictwem wiadomości tekstowych, podczas rozmów
telefonicznych, a także w rozmowach bezpośrednich kierował wobec M.Z. groźby pozbawienia życia, które wzbudziły
w zagrożonej uzasadnioną obawę ich spełnienia,
to jest o czyn z art. 190 § 1 KK;
5) w okresie od 1.2013 r. do 21.11.2014 r., w G., przez wykonywanie licznych połączeń telefonicznych oraz wysyłanie
wiadomości tekstowych zarówno w dzień jak i w porze nocnej, nachodzenie w miejscu pracy, zaczepianie na ulicy,
a także chodzenie za pokrzywdzoną i jeżdżenie za nią samochodem oraz przez wyzywanie słowami wulgarnymi,
uporczywie nękał M.Z., czym wzbudził w pokrzywdzonej uzasadnione poczucie zagrożenia oraz istotnie naruszył jej
prywatność, to jest o czyn z art. 190a § 1 KK.
Sąd Rejonowy w Krośnie wyrokiem z 1.9.2017 r. (IV K 139/15) oskarżonego uznał za winnego, tego że w okresie od
4.2012 r. do 21.11.2014 r. w G. znęcał się psychicznie nad konkubiną M.Z. a od 6.2013 r. byłą konkubiną,
pozostającą wobec niego w stałym stosunku zależności, to jest przestępstwa z art. 207 § 1 KK i art. 13 § 1 KK w zw.
z art. 197 § 1 KK i art 197 § 1 KK, i art. 157 § 2 KK w zw. z art. 11 § 2 KK w zw. z art 4 § 1 KK i za to na podstawie
art. 197 § 1 KK w zw. z art. 11 § 3 KK, w zw. z art. 4 § 1 KK wymierzył jej karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia
wolności.
Apelację od wyroku Sądu I instancji wniósł obrońca oskarżonego, w której podniósł łącznie 16 zarzutów, w tym
rażącego naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a mianowicie
art. 7 KPK, art. 4 KPK, art. 5 § 2 KPK, błędu w ustaleniach faktycznych oraz rażącej niewspółmierności kary
pozbawienia wolności. Stawiając zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie,
ewentualnie przez wymierzenie mu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub też
uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy w Zielonej Górze wyrokiem z 1.8.2018 r. (VII Ka 82/18) zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że
uniewinnił oskarżonego od zarzutów określonych w pkt 1, 2 i 3 aktu oskarżenia i wymierzył mu karę łączną roku i 4
miesięcy pozbawienia wolności.
Kasację od wyroku Sądu odwoławczego wniósł obrońca F.C. zarzucając rażące naruszenie prawa, a mianowicie art.
433 § 1 i § 2 KPK oraz art. art. 457 § 3 KPK; art. 7 KPK oraz art. 410 KPK w zw. z art. 458 KPK; art. 457 § 3 KPK
oraz art. 424 § 2 KPK w zw. z art. 458 KPK; art. 190 § 1 KK oraz art. 190a § 1 KK; a także niewłaściwe zastosowanie
art. 53 § 1 i § 2 KK oraz art. 58 § 1 KK. Stawiając zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Zielonej Górze.
Prokurator Rejonowy w Krośnie, w pisemnej odpowiedzi na kasację wniósł o jej oddalenie. Na rozprawie kasacyjnej
prokurator Prokuratury Krajowej wniósł o uwzględnienie kasacji i uchylenie wyroku Sądu odwoławczego oraz
przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez obrońcę, uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał
Sądowi Okręgowemu w Zielonej Górze do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja wniesiona przez obrońcę oskarżonego, wskazująca na rażące naruszenia
przepisów art. 433 § 2 KPK i art. 457 § 3 KPK, jak i art. 7 KPK jest zasadna. Ma rację skarżący, że Sąd Okręgowy
w Zielonej Górze, rozpoznając jego apelację, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 433 § 2 KPK i art. 457 § 3
KPK, nie wskazał czym kierował się uznając F.C. za winnego popełnienia przestępstw z art. 190 § 1 KK i z art. 190a
§ 1 KK. Podkreślenia wymaga, że skazanie oskarżonego za przestępstwa gróźb karalnych oraz stalking było
w istocie nowym skazaniem, a nie wynikającym jedynie ze zmiany opisu czynu przypisanego oskarżonemu przez
Sąd I instancji.
Zmiana kwalifikacji prawnej przez Sąd odwoławczy była konsekwencją rozerwania węzła zbiegu pomijalnego między
art. 190 § 1 KK i z art. 190a § 1 KK oraz art. 207 § 1 KK. Sąd I instancji podkreślił w uzasadnieniu swojego wyroku,
że przestępstwa kwalifikowane z art. 190 § 1 KK i z art. 190a § 1 KK są pochłaniane przez przestępstwo z art. 207 §
1 KK i w tej sprawie stanowią element znęcania się psychicznego oskarżonego nad konkubiną. Znęcanie fizyczne
miało natomiast polegać na podejmowaniu przez oskarżonego działań seksualnych, a które w akcie oskarżenia były
kwalifikowane jako odrębne trzy przestępstwa z art. 197 § 1 KK i art. 157 § 2 KK w zw. z art. 11 § 2 KK, z art. 197 § 2
KK i z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 197 § 1 KK.
Konieczne więc było dokonanie rzetelnej analizy materiału dowodowego w kontekście każdej z czynności sprawczej
zarzucanych występków i nie chodzi jedynie o sprostanie wymogom należytego uzasadnienia orzeczenia, ale
również o rzetelne wykazanie, które składowe gróźb karalnych oraz stalkingu wynikają z konkretnych dowodów.
Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd odwoławczy poprzestał jednak jedynie na lakonicznym
stwierdzeniu, że „nie podzielił natomiast tej części argumentów zawartych w apelacji skarżącego, które
kwestionowały zasadność przyjęcia, że oskarżony popełnił pozostałe (poza seksualnymi) czyny, które Sąd I instancji
uznał za formy znęcania się nad pokrzywdzoną, albowiem wersja zdarzeń opisana przez pokrzywdzoną M.Z.
znalazła potwierdzenie także i w innych dowodach, w szczególności w zeznaniach świadków, wykazie połączeń
telefonicznych, nagraniach rozmów telefonicznych i informacjach o przeprowadzonych interwencjach policyjnych”.
Sąd odwoławczy przesądził więc o popełnieniu przez oskarżonego dwóch przestępstw jednym zdaniem, co wobec
treści apelacji obrońcy oraz oceny zeznań pokrzywdzonej dokonanej przez tenże Sąd, potwierdza zasadność kasacji.
Zauważyć należy, że obrońca w apelacji, w szeregu zarzutach podważał dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę nie
tylko zeznań pokrzywdzonej, ale również świadków, w tym A.S., D.S. oraz J.S., jak i zeznań funkcjonariuszy policji
interweniujących w miejscu zamieszkania pokrzywdzonej oraz sporządzonej przez nich dokumentacji. Obrońca
kwestionował również dokonaną ocenę połączeń telefonicznych podkreślając, że oskarżony kontaktował się
z pokrzywdzoną w kwestiach związanych z opieką nad wspólnym dzieckiem. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku
wynika natomiast, że Sąd odwoławczy odniósł się jedynie do oceny zeznań M.Z., poza swoimi rozważaniami
pozostawiając jednak pozostałe wskazane w apelacji kwestie. Brak jakichkolwiek rozważań w tym zakresie ma
jednak zasadnicze znaczenie, szczególnie w sytuacji dokonania całkowicie odmiennej oceny zeznań pokrzywdzonej
niż to uczynił Sąd I instancji. Sąd odwoławczy przyznając, że Sąd I instancji prawidłowo ustalił, iż oskarżony
i pokrzywdzona pozostawali w konflikcie na tle opieki nad dzieckiem, rozliczeń finansowych i nadużywania alkoholu
przez pokrzywdzoną zauważył, że tym informacjom wynikającym z zeznań świadków, które potwierdzały negatywną
opinię o pokrzywdzonej, Sąd nie poświęcił jednak należytej uwagi, mimo, że uzasadniało to powzięcie wątpliwości co
do prawdomówności pokrzywdzonej w procesie karnym przeciwko byłemu konkubentowi. Sąd ten podkreślił, że
istnienia przestępczych działań seksualnych nie potwierdziła córka pokrzywdzonej, ani też wynik badań
biologicznych, które nie wykazały materiału genetycznego oskarżonego na zabezpieczonych po zdarzeniu
z 21.11.2014 r. bieliźnie pokrzywdzonej oraz wyskrobinach spod jej paznokci. Biegły lekarz sądowy natomiast
wskazał, że otarcia naskórka i zadrapania były na tyle charakterystyczne, że z dużym prawdopodobieństwem można
stwierdzić, że powstały w wyniku podrapania, czyli samouszkodzenia przez pokrzywdzoną.
Oceniając negatywnie wiarygodność pokrzywdzonej w zakresie przestępstwa znęcania się fizycznego, równocześnie
jedynie jednym zdaniem Sąd odwoławczy stwierdził popełnienie przez oskarżonego przestępstw gróźb karalnych
i stalkingu. Nie dokonał oceny zeznań pokrzywdzonej w tym zakresie i nie wskazał, dlaczego zeznania osoby, która
fałszywie skierowała przeciwko oskarżonemu podejrzenie popełnienia tak groźnych przestępstw na tle seksualnym
i tworzyła dowody obciążające go, należy uznać za wiarygodne w zakresie dwóch przypisanych mu przestępstw.

Komentarz
Powyższe uchybienia wskazują jednoznacznie, że Sąd Okręgowy w Zielonej Górze rozpoznając apelację obrońcy
oskarżonego dopuścił się rażącej obrazy wskazanych przepisów postępowania. Ograniczenie rozpoznania kasacji
tylko do tych uchybień było wystarczające do podjęcia decyzji i dlatego uznając, że mogły one mieć istotny wpływ na
treść orzeczenia, Sąd Najwyższy uchylił wyrok w zaskarżonej części i sprawę F.C. przekazał do ponownego
rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd odwoławczy powinien

wnikliwie rozważyć wszystkie zarzuty podniesione w apelacji, a mające związek z przypisanymi oskarżonemu
czynami określonymi w art. 190 § 1 KK i z art. 190a § 1 KK.

Wyrok Sądu Najwyższego z 16.1.2020 r., V KK 91.19

Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Zielonej Górze do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. Wyrok Sądu Najwyższego z 16.1.2020 r., V KK 91.19