Zakaz kontaktowania się i zbliżania do pokrzywdzonego małoletniego a rodzicielskie prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów

Orzeczenie zakazu kontaktowania się i zbliżania do pokrzywdzonego małoletniego syna stanowi wyraz prewencji służącej ochronie pokrzywdzonego przed ewentualnymi niepożądanymi zachowaniami ze strony skazanego. Sprawa dotyczyła przestępstwa popełnionego na szkodę byłej żony oraz małoletniego syna sprawcy, za co skazany został na karę pozbawienia wolności. Sąd orzekł także środek karny w postaci zakazu kontaktowania się i zbliżania do pokrzywdzonych na odległość bliższą niż 50 metrów na okres 2 lat.

Tematyka: Zakaz kontaktowania się, zakaz zbliżania, prawo rodzicielskie, prewencja, ochrona pokrzywdzonego, przestępstwo, kara pozbawienia wolności, środek karny, małoletnie dziecko

Skazany mógłby realizować prawo do kontaktów z synem, jeśli nie dopuściłby się na jego szkodę
przestępstwa. Orzeczenie zakazu kontaktowania się i zbliżania do pokrzywdzonego małoletniego syna,
stanowi wyraz prewencji służącej ochronie pokrzywdzonego przed ewentualnymi niepożądanymi
zachowaniami ze strony skazanego – wynika z uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z 2.9.2020 r.
(IV KK 200/20,
).
Stan faktyczny
Postanowienie zostało wydane po rozpoznaniu kasacji obrońcy skazanego, wniesionej od wyroku sądu II instancji,
utrzymującego w mocy wyrok sądu I instancji.
Sprawa dotyczyła przestępstwa z art. 190a § 1 KK i art. 190 § 1 KK w zw. z art. 11 § 2 KK w zw. z art. 12 KK,
popełnionego w warunkach powrotu do przestępstwa, na szkodę byłej żony oraz małoletniego syna sprawcy.
Popełnienie przestępstwa nastąpiło poprzez takie zachowania sprawcy jak: nachodzenie i obserwowanie syna i byłej
żony w miejscu zamieszkania w różnych porach dnia i nocy, śledzenie i obserwowanie, wszczynanie awantur,
wysyłanie licznych wiadomości tekstowych i wykonywanie połączeń telefonicznych na numer telefonu komórkowego,
pozostawianie listów w skrzynce pocztowej, w drzwiach, pod wycieraczką.
Dalsze przestępstwa, objęte niniejszym postępowaniem, zostały popełnione na szkodę mężczyzny (stopień
pokrewieństwa lub znajomości nie wynika z treści omawianego orzeczenia). Ustalono popełnienie dwóch czynów
ciągłych, przerwanych pobytem skazanego w zakładzie karnym, zakwalifikowanych jako przestępstwo z art. 190a § 1
KK i art. 190 § 1 KK w zw. z art. 11 § 2 KK w zw. z art. 12 KK. Zachowaniami, poprzez które skazany wypełnił
znamiona tych przestępstw, było nachodzenie i obserwowanie pokrzywdzonego w miejscu pracy i zamieszkania
o różnych porach dnia, zbliżanie się do niego wbrew jego woli, znieważanie, wypowiadanie gróźb pozbawienia życia.
Sprawca został skazany na karę łączną roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 41a § 1 i 4 KK
w zw. z art. 43 § 1 KK, sąd orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu kontaktowania się i zbliżania
się do pokrzywdzonych (w tym małoletniego syna) na odległość bliższą niż 50 metrów na okres 2 lat.
Zarzuty kasacji i stanowisko Sądu Najwyższego
Jednym z zarzutów kasacji, uznanej przez Sąd Najwyższy za oczywiście bezzasadną i z tego powodu oddaloną, było
to, że środek karny w postaci zakazu kontaktowania się skazanego z małoletnim pokrzywdzonym ingeruje
w przyznane przez sąd rodzinny prawo do kontaktów z synem. Słusznie Sąd Najwyższy stwierdził, że różnice
pomiędzy tymi dwoma instytucjami są oczywiste, a nadto sądowi karnemu przysługuje samodzielność jurysdykcyjna.
W uzasadnienia analizowanego rozstrzygnięcia wskazano, że skazany mógłby realizować uprawnienie do
kontaktowania się z dzieckiem według reguł określonych orzeczeniem wydanym przez sąd rodzinny, gdyby nie
dopuścił się popełnienia przestępstwa. To konsekwencją przestępstwa była określona reakcja karna w postaci
orzeczonej kary pozbawienia wolności oraz środka karnego, którego wykonywanie stanowi wyraz prewencji służącej
ochronie pokrzywdzonego przed ewentualnymi niepożądanymi zachowaniami ze strony skazanego.

Komentarz
Na kanwie analizowanego postanowienia stwierdzić można, że środek karny w postaci zakazu kontaktowania się
i zbliżania do dziecka, wyprzedza rodzicielskie prawo i obowiązek do utrzymywania kontaktów z dzieckiem,
wynikające z art. 113 § 1 KRO. Nawet, jeśli zasady wykonywania kontaktów z dzieckiem zostały uregulowane przez
sąd rodzinny, prymat ma zakaz kontaktowania się i zbliżania orzeczony w formie środka karnego. Zakaz
kontaktowania się i zbliżania, wyłącza wszelkie formy kontaktów z dzieckiem, wynikające z art. 113 § 2 KRO.
Jedynie taka zależność, gwarantuje bezpieczeństwo dziecku, które i tak zostało już naruszone na skutek popełnienia
przez jego rodzica przestępstwa na jego szkodę.
Podkreślenia wymaga, iż zakaz kontaktowania się i zbliżania, zgodnie z art. 41a § 1 KK może być orzeczony m.in.
w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym zwłaszcza przemocy wobec osoby
najbliższej. Jest zatem adekwatną formą reakcji na popełnienie przestępstwa uporczywego nękania i gróźb karalnych
wobec małoletniego dziecka.

Postanowienie SN z 2.9.2020 r., IV KK 200/20

Zakaz kontaktowania się i zbliżania do dziecka, wyprzedza rodzicielskie prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Jest to adekwatna forma reakcji na popełnienie przestępstwa nękania i gróźb karalnych wobec małoletniego dziecka.