Organ sądowy wykonujący europejski nakaz aresztowania

Prokurator nie może być organem sądowym wykonującym europejski nakaz aresztowania jeżeli podlega indywidualnym instrukcjom ministra sprawiedliwości. Trybunał Sprawiedliwości UE dokonał autonomicznej i jednolitej wykładni pojęcia 'wykonujący nakaz organ sądowy' w kontekście europejskiego nakazu aresztowania.

Tematyka: organ sądowy, wykonujący nakaz, europejski nakaz aresztowania, prokurator, niezależność, Trybunał Sprawiedliwości UE, indywidualne instrukcje, minister sprawiedliwości

Prokurator nie może być organem sądowym wykonującym europejski nakaz aresztowania jeżeli podlega indywidualnym instrukcjom ministra sprawiedliwości. Trybunał Sprawiedliwości UE dokonał autonomicznej i jednolitej wykładni pojęcia 'wykonujący nakaz organ sądowy' w kontekście europejskiego nakazu aresztowania.

Prokurator nie może być organem sądowym wykonującym europejski nakaz aresztowania jeżeli, tak jak
w Niderlandach, podlega indywidualnym instrukcjom ministra sprawiedliwości.
Pytania prejudycjalne
- Czy pojęcie „wykonujący nakaz organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 2 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW
z 13.6.2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami
członkowskimi (Dz.Urz. UE L z 2002 r. Nr 190, s. 1; dalej jako: ENAD) stanowi autonomiczne pojęcie prawa Unii,
a jeśli tak, to jakie kryteria należy przyjąć w celu ustalenia treści tego pojęcia?
- Czy art. 6 ust. 2 oraz art. 27 ust. 3 lit. g) i art. 27 ust. 4 ENAD należy interpretować w ten sposób, że prokurator
państwa członkowskiego jest „wykonującym nakaz organem sądowym” w rozumieniu tych przepisów?
Stanowisko TS
Zakres pojęcia organ sądowy wykonujący ENA
Zgodnie z art. 6 ust. 1 i 2 ENAD państwa członkowskie określają organy sądowe właściwe na mocy prawa
krajowego do wydania lub wykonania europejskiego nakazu aresztowania (dalej jako: ENA).
Z orzecznictwa TS wynika, że o ile zgodnie z zasadą autonomii proceduralnej państwa członkowskie mogą
wyznaczyć na mocy ich prawa krajowego „organ sądowy” właściwy do wydania ENA, o tyle znaczenie i zakres
pojęcia „wydający nakaz organ sądowy” nie mogą zostać pozostawione ocenie każdego z państw, ponieważ to
pojęcie wymaga autonomicznej i jednolitej w całej Unii wykładni, która powinna być dokonana z uwzględnieniem
jednocześnie treści art. 6 ust. 1 ENAD, kontekstu, w który się on wpisuje, i celu zamierzonego przez tę decyzję
ramową [wyrok TS z 12.12.2019 r., Parquet général du Grand‑ Duché de Luxembourg i Openbaar Ministerie
(Prokuratorzy w Lyonie i Tours), C-566/19 PPU i C‑ 626/19 PPU, EU:C:2019:1077, pkt 51]. Z tych samych powodów
TS przyjął, że pojęcie „wykonujący nakaz organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 2 ENAD stanowi autonomiczne
pojęcie prawa Unii.
Z orzecznictwa TS wynika, że termin „organ sądowy”, zawarty w art. 6 ust. 1 ENAD, nie oznacza wyłącznie sędziów
lub sądów państwa członkowskiego, ale może obejmować, w szerszym sensie, organy uczestniczące
w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych tego państwa, w odróżnieniu, w szczególności,
od ministerstw lub służb policji, które należą do władzy wykonawczej [wyrok TS z 27.5.2019 r., PF (Prokurator
generalny Litwy), C-509/18, EU:C:2019:457, pkt 29].
Trybunał wskazał, że wydający ENA organ sądowy powinien móc dostarczyć wykonującemu nakaz organowi
sądowemu zapewnienia, że w świetle gwarancji przewidzianych przez porządek prawny wydającego nakaz państwa
członkowskiego działa on w sposób niezależny przy wykonywaniu swoich obowiązków związanych z wydaniem ENA.
Trybunał zaznaczył, że w sytuacji gdy prawo wydającego nakaz państwa członkowskiego przyznaje uprawnienie do
wydania ENA organowi, który chociaż uczestniczy w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości tego państwa, to jednak
nie jest sądem – decyzja o wydaniu takiego ENA powinny podlegać w tym państwie zaskarżeniu przed sądem
w pełni odpowiadającemu wymogom skutecznej ochrony sądowej [wyrok TS z 27.5.2019 r., OG i PI (Prokuratury
w Lubece i w Zwickau), C-508/18 i C‑ 82/19 PPU, EU:C:2019:456, pkt 75].
Decyzja ramowa opiera się na zasadzie, zgodnie z którą orzeczenia dotyczące ENA korzystają z wszelkich gwarancji
typowych dla tego rodzaju orzeczeń, w tym tych wynikających z praw podstawowych i podstawowych zasad
prawnych wskazanych w art. 1 ust. 3 ENAD. Wymaga to, aby nie tylko orzeczenie w sprawie wydania ENA, ale także
orzeczenie dotyczące wykonania takiego nakazu były wydawane przez organ sądowy spełniający wymogi skutecznej
ochrony sądowej, w tym gwarancji niezawisłości. Tym samym cała procedura przekazywania osób między
państwami członkowskimi uregulowana w ENAD powinna być wykonywana pod kontrolą sądową [wyrok TS
z 25.7.2018 r., Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C-216/18 PPU,
EU:C:2018:586, pkt 56]. Zatem orzeczenia w sprawie wykonywania ENA należy poddawać należytym kontrolom, co
oznacza, że organ sądowy państwa członkowskiego, na którego terytorium osoba, której dotyczy wniosek, została
zatrzymana, zobowiązany jest do podjęcia decyzji w sprawie przekazania tej osoby.
Trybunał orzekł, że pojęcie „wykonującego nakaz organu sądowego” w rozumieniu art. 6 ust. 2 ENAD
stanowi autonomiczne pojęcie prawa Unii, które należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono organy
państwa członkowskiego, które niekoniecznie będąc sędziami lub sądami, uczestniczą w sprawowaniu



wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych w tym państwie członkowskim, przy wykonywaniu swoich
obowiązków związanych z wydaniem europejskiego nakazu aresztowania działają w sposób niezależny oraz
wykonują swoje funkcje w ramach procedury odpowiadającej wymogom skutecznej ochrony sądowej.
Zgoda organu sądowego państwa wykonania nakazu
Trybunał wskazał, że decyzja o wyrażeniu zgody, o której mowa w art. 27 ust. 4 ENAD, różni się od decyzji w sprawie
wykonania ENA i wywołuje w odniesieniu do osoby, której dotyczy nakaz, skutki odmienne od skutków tej ostatniej
decyzji. Zgoda ta udzielana jest, gdy przestępstwo, w odniesieniu do którego jest ona żądana, samo w sobie
pociąga za sobą obowiązek przekazania zgodnie z tą decyzją ramową. Zgody odmawia się z tych samych
obligatoryjnych lub fakultatywnych podstaw odmowy wykonania ENA, które zostały przewidziane w art. 3 i 4 ENAD.
Jednakże TS wskazał, że decyzja w sprawie tej zgody, podobnie jak decyzja dotycząca wykonania ENA, może
naruszać wolność osoby, której dotyczy nakaz, ponieważ dotyczy ona przestępstwa innego niż to, które
uzasadniało to przekazanie, i może prowadzić do skazania tej osoby za przestępstwo przewidujące cięższą karę.
Zgodnie bowiem z zasadą specjalności określoną w art. 27 ust. 2 ENAD osoba przekazana może nie może być
ścigana, skazana lub w inny sposób pozbawiona wolności za przestępstwo popełnione przed jej przekazaniem inne
niż to, które było podstawą przekazania. Tylko w przypadkach przewidzianych w ust. 3 tego artykułu, zwłaszcza gdy
zgoda została udzielona zgodnie z art. 27 ust. 3 lit. g) i art. 27 ust. 4 ENAD, organy sądowe wydającego nakaz
państwa członkowskiego mogą ścigać lub skazać tę osobę za inne przestępstwo niż to, które było podstawą
przekazania.
Natomiast decyzja o wyrażeniu zgody, o której mowa w art. 27 ust. 4 ENAD, jest w niniejszej sprawie wydana
wyłącznie przez prokuratora prokuratury w Amsterdamie, ponieważ osoba, której dotyczył nakaz, została już
przekazana wydającemu nakaz organowi sądowemu, zgodnie z orzeczeniem wydanym przez sąd w Amsterdamie.
Tymczasem z akt sprawy wynika, że ten prokurator może podlegać indywidualnym instrukcjom ze strony
niderlandzkiego ministra sprawiedliwości. W konsekwencji TS uznał, że ten prokurator nie spełnia warunków
koniecznych do uznania go za „wykonujący nakaz organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 2 oraz art. 27 ust. 3 lit. g)
i art. 27 ust. 4 ENAD. Wniosku tego nie może podważyć okoliczność, że zgoda udzielona przez prokuratora
prokuratury w Amsterdamie może być przedmiotem skargi wniesionej przez osobę, której dotyczy nakaz, do
sędziego orzekającego w przedmiocie środków tymczasowych. W ocenie TS istnienie tego środka zaskarżenia
mogło samo w sobie nie chroni prokuratora prokuratury w Amsterdamie przed ryzykiem, że jego decyzja
w przedmiocie zgody, o której mowa w art. 27 ust. 4 ENAD, będzie podlegać indywidualnym instrukcjom ze strony
niderlandzkiego ministra sprawiedliwości.
Trybunał orzekł, że art. 6 ust. 2, a także art. 27 ust. 3 lit. g) i art. 27 ust. 4 ENAD należy interpretować w ten
sposób, że prokurator państwa członkowskiego uczestniczący w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości,
który może w ramach wykonywania swoich uprawnień decyzyjnych otrzymywać indywidualne instrukcje ze
strony władzy wykonawczej, nie stanowi „wykonującego nakaz organu sądowego” w rozumieniu tych
przepisów.

Komentarz
Trybunał wielokrotnie orzekał co do pojęcia wydającego ENA organu sądowego w rozumieniu art. 6 ust. 1 ENAD.
Natomiast w niniejszym wyroku TS dokonał interpretacji pojęcia „wykonujący nakaz organ sądowy” w rozumieniu art.
6 ust. 2 ENAD. Trybunał uznał, że to pojęcie podlega jednolitej i autonomicznej wykładni w całej Unii. Trybunał
podkreślił, ze orzeczenie dotyczące wykonania ENA były wydawane przez organ sądowy spełniający wymogi
skutecznej ochrony sądowej, w tym gwarancji niezawisłości.
W ocenie TS pojęcie „wykonujący nakaz organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 2 ENAD obejmuje sąd albo organ
wymiaru sprawiedliwości państwa członkowskiego – w tym prokuraturę – jeżeli uczestniczy on w sprawowaniu
wymiaru sprawiedliwości tego państwa oraz posiada wymaganą niezależność wobec władzy wykonawczej.
W sytuacji gdy prawo wykonującego ENA państwa członkowskiego przyznaje takiemu organowi kompetencję do
wykonania nakazu, w uzasadnieniu niniejszego wyroku TS podkreślał, że ten organ powinien wykonywać swoją
funkcję w ramach postępowania, które spełnia wymogi wynikające ze skutecznej ochrony sądowej. Oznacza to, że
decyzja tego organu może zostać poddana w tym państwie członkowskim skutecznemu środkowi zaskarżenia
w postępowaniu sądowym.
Trybunał wskazał, że to do państw członkowskich należy czuwanie nad tym, aby ich porządki prawne skutecznie
zapewniały poziom ochrony sądowej wymagany przez decyzję ramową, zgodnie z jej wykładnią dokonaną
w orzecznictwie TS, za pomocą przepisów proceduralnych, które państwa te stosują i które mogą różnić się
w poszczególnych systemach.
W konsekwencji Trybunał uznał, że organ, taki jak niderlandzka prokuratura, który w ramach wykonywania swoich
uprawnień decyzyjnych może otrzymywać indywidualne instrukcje ze strony władzy wykonawczej nie spełnia
przesłanek koniecznych do uznania go za „wykonujący nakaz organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 2 ENAD i tym
samym nie może wyrazić zgody określonej w art. 27 ust. 4 ENAD.
Stanowisko przedstawione w niniejszym wyroku powinna być w szczególności stosowane przy interpretacji art. art.




607e § 3 pkt 8 KPK.

Wyrok TS z 24.11.2020 r., Openbaar Ministerie (Pisemne fałszerstwo), C-510/19







Trybunał uznał, że organ, taki jak niderlandzka prokuratura, który otrzymuje indywidualne instrukcje ze strony władzy wykonawczej, nie spełnia warunków do uznania go za 'wykonujący nakaz organ sądowy' w rozumieniu europejskiego nakazu aresztowania. Decyzja ramowa wymaga, aby organy sądowe wykonujące ENA działały niezależnie i pod kontrolą sądową.