Podstawa wniesienia skargi na wyrok do Sądu Najwyższego

Publikacja "Podstawa wniesienia skargi na wyrok do Sądu Najwyższego" omawia procedurę wniesienia skargi na wyrok sądu I instancji do SN. Skarga może być wniesiona tylko z określonych powodów związanych z uchybieniami w prawie. Artykuł szczegółowo opisuje stan faktyczny sprawy oraz przebieg postępowania od pierwszej instancji po SN.

Tematyka: skarga do SN, procedura skargowa, uchybienie w prawie, Sąd Najwyższy, postępowanie odwoławcze, granice kognicji, zarzuty skargi, przepisy prawne, SN a zakres rozpoznania, uchybienie sądu apelacyjnego, podstawy wniesienia skargi

Skarga może być wniesiona wyłącznie z powodu uchybień określonych w art. 439 § 1 KPK lub z powodu
naruszenia art. 437 § 2 zd. drugie KPK. Może to nastąpić jedynie wówczas, gdy uchylenie wyroku sądu
I instancji miało miejsce mimo, że nie zaistniała jedna z podstaw do wydania takiego orzeczenia, określonych
właśnie w art. 437 § 2 KPK.
Stan faktyczny
T.P. został oskarżony o to, że:
1. wspólnie z innymi ustalonymi osobami brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej zajmującej się
wymuszeniami rozbójniczymi i handlem ludźmi, tj. o przestępstwo z art. 258 § 1 KK;
2. dopuścił się handlu ludźmi, tj. o przestępstwo z art. 189 a § 1 KK w zw. z art. 65 § 1 KK;
3. uczestniczył w obrocie środkami odurzającymi, tj. o przestępstwo z art. 59 ust. 1 w zw. z ust. 3 ustawy
z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2050; dalej: NarkU);
4. usiłował doprowadzić A.B. do rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy w kwocie nie mniejszej niż 12 000,00
zł. tj. o przestępstwo z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 282 KK przy zastosowaniu. art. 65 § 1 KK i art. 12 KK;
5. za pomocą gróźb zamachu na życie lub zdrowie usiłował doprowadzić B.D. do rozporządzenia mieniem
w postaci pieniędzy w kwocie nie mniejszej niż 12.000,00 zł, tj. o przestępstwo z art. 13 § 1 KK w zw. z art. 282
KK w zw. z art. 65 § 1 KK przy zastosowaniu art. 12 KK.
Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z 31.1.2019 r., XVI K 46/18 uniewinnił T.P. od popełnienia czynów
zarzuconych mu w punktach 1, 2, 3 i 5, natomiast uznał za winnego tego, że przyjął korzyść majątkową w kwocie 30
zł. za udzielenie M.S. środka odurzającego w postaci 1 g marihuany, przy czym czyn ten stanowi wypadek mniejszej
wagi, tj. przestępstwa z art. 59 ust. 3 w zw. z art. 59 ust. 1 NarkU i za to wymierzył mu karę 50 stawek dziennych
grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 30 zł;
Powyższy wyrok został zaskarżony przez prokuratora na niekorzyść T.P., który zarzucił obrazę przepisów
postępowania mającą wpływ na treść wydanego orzeczenia, przez naruszenie art. 424 § 1 pkt 1 KPK, a także błąd
w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść.
W związku z podniesionymi zarzutami wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.
Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27.2.2020 r., II AKa 358/18, uchylono rozstrzygnięcie wyroku w części
dotyczącej uniewinnienia oskarżonego T.P. i w tym zakresie przekazano sprawę Sądowi Okręgowemu w Katowicach
do ponownego rozpoznania. W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.
Skarga do SN
Wyrok Sądu Apelacyjnego został zaskarżony przez obrońcę oskarżonego T.P. skargą wniesioną na podstawie art.
539a § 1 i 2 KPK. Skarżący zarzucił w niej obrazę przepisów postępowania, a mianowicie art. 437 § 2 KPK w zw.
z art. 427 § 1 i 2 KPK, art. 433 § 1 KPK, 434 § 1 pkt 1 i 2 KPK, art. 435 KPK w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP,
w zw. z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284; dalej:
EKPCz) z powodu wydania orzeczenia przez SA w Katowicach z przekroczeniem granic środka odwoławczego,
a także obrazę przepisu art. 17 § 1 pkt 9 KPK w zw. z art. 439 § 1 pkt 9 KPK, wskutek wydania orzeczenia przez SA
w Katowicach w zaskarżonym niniejszą skargą zakresie mimo braku skargi uprawnionego oskarżyciela. Zdaniem
skarżącego wystąpiła bezwzględna przyczyna odwoławcza.
W oparciu o powyższe zarzuty, na zasadzie art. 539e § 2 KPK obrońca T.P. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
we wskazanym zakresie i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach do ponownego rozpoznania.
Wyrok SN
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu skargi obrońcy oskarżonego, postanowił ją oddalić.
Zdaniem Sądu Najwyższego skarga nie jest zasadna.
Autor skargi tak naprawdę, za pomocą trzech sformułowanych w niej zarzutów, chce doprowadzić do tego, aby SN
ocenił, czy SA nie naruszył przepisów wyznaczających granice rozpoznania środka odwoławczego oraz zakazu

reformationis in peius. Tymczasem badanie tych kwestii nie jest możliwe w procedurze skargowej. Podstawy
wniesienia skargi zostały przez ustawodawcę ujęte bardzo wąsko. Skarga może być wniesiona wyłącznie
z powodu uchybień określonych w art. 439 § 1 KPK lub z powodu naruszenia art. 437 § 2 zd. drugie KPK.
Może to nastąpić jedynie wówczas, gdy uchylenie wyroku sądu I instancji miało miejsce mimo, że nie
zaistniała jedna z podstaw do wydania takiego orzeczenia, określonych właśnie w art. 437 § 2 KPK.
Jeżeli chodzi o zakres rozpoznania skargi, to SN, szanując treść art. 536 KPK, który to przepis znajduje odpowiednie
zastosowanie w tym postępowaniu w myśl art. 539 f KPK, może ją rozpoznawać jedynie w granicach zaskarżenia
i podniesionych zarzutów, a w zakresie szerszym, tylko w wypadkach określonych w art. 435, 439 i 455 KPK, przy
czym nie wymaga głębszego uzasadniania bezprzedmiotowość stosowania art. 455 KPK. w postępowaniu
skargowym.
Wobec jednoznacznego wytyczenia przez ustawodawcę podstaw wniesienia skargi i granic jej rozpoznania, SN nie
może dowolnie kształtować zakresu swojej kognicji przy rozpoznaniu tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia.
A właśnie tego domaga się adwokat oskarżonego argumentując, że sposób ukształtowania kognicji SN w procedurze
skargowej jest nieprawidłowy, konkretnie zbyt wąski. Trzeba podkreślić, że problem podniesiony w skardze był już
przedmiotem wielu rozstrzygnięć Sądu Najwyższego, także rozbieżnych, co doprowadziło do wydania uchwały
składu siedmiu Sędziów z 22.5.2019 r., I KZP 1/19,
. Sąd Najwyższy stwierdził w niej, że „określone w art.
539a § 3 KPK podstawy skargi na wyrok kasatoryjny nie uprawniają - co do zasady - Sądu Najwyższego do badania
naruszenia przez sąd drugiej instancji przepisów wyznaczających granice rozpoznania środka odwoławczego oraz
granice możliwych następstw tego rozpoznania”. Pogląd ten podziela skład orzekający w tej sprawie. Słusznie
wskazano w uzasadnieniu tej uchwały, że „skoro art. 539a § 3 KPK określa precyzyjnie podstawy skargi i skoro
według art. 536 KPK, mającego odpowiednie zastosowanie w postępowaniu skargowym (art. 539f KPK), nie wolno
wyjść - co do zasady - poza granice podniesionych w skardze zarzutów, to siłą rzeczy Sąd Najwyższy nie jest
uprawniony do badania, czy sąd odwoławczy, wydając wyrok kasatoryjny, wykracza poza granice rozpoznania
sprawy w postępowaniu drugoinstancyjnym oraz granice możliwych następstw tego rozpoznania. Postępowanie sądu
ad quem wbrew tej regule, a więc zignorowanie przepisów zakreślających zakres rozpoznania środka odwoławczego
lub zakres możliwych rozstrzygnięć będących skutkiem jego rozpoznania, żadną miarą nie sposób uznać za
zdarzenie mieszczące się w kręgu podstaw, o których mowa w art. 539a § 3 KPK. Unormowanie w tym zakresie jest
wyjątkowo jasne. Gdyby intencja ustawodawcy była inna, niż ukazuje ją rezultat wykładni językowej, brzmienie
analizowanego przepisu byłoby zgoła odmienne. W żadnym razie za uprawnieniem do oparcia skargi samoistnie na
zarzutach obrazy art. 433 § 1, art. 434 § 1, art. 435 i art. 440 KPK, nie przemawia wnioskowanie a fortiori, i to nawet
wówczas, gdy niedozwolone wyjście przez sąd drugiej instancji poza granice zaskarżenia legło w głównej mierze (lub
wyłącznie) u podstaw wyroku o charakterze kasatoryjnym”.
Należało przyznać, że sposób, w jaki skonstruowano apelację na niekorzyść oskarżonego T.P., był daleki od
doskonałości. Wręcz przeciwnie, przyznając rację obrońcy oskarżonego trzeba stwierdzić, że jest to środek
zaskarżenia niespójny. Wniosek apelacji ujęty był w sposób ogólny, a mianowicie „uchylenie wyroku w zaskarżonej
części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania”. Natomiast rzeczywiście, jak słusznie stwierdził w skardze
obrońca, uzasadnienie apelacji nie zawiera żadnych argumentów na rzecz tezy, że uniewinnienie T.P. od popełnienia
czynu było niezasadne.
W apelacji prokuratora wniesionej na niekorzyść oskarżonego sformułowany zarzut wprost dotyczył również
rozstrzygnięcia uniewinniającego T.P. od popełnienia czynu zarzucanego mu w punkcie 2 aktu oskarżenia.
W rezultacie, definiując zakres zaskarżenia przez pryzmat wskazanego w zarzucie apelacji uchybienia (tego, jakie
rozstrzygnięcie ten zarzut atakuje), należało przyjąć, że prokurator zaskarżył również rozstrzygnięcie o uniewinnieniu
oskarżonego od popełnienia czynu zakwalifikowanego, jako handel ludźmi. Toteż rozpoznając apelację w tym
zakresie Sąd odwoławczy nie dopuścił się uchybienia, które skutkowałoby bezwzględną podstawą odwoławczą.
Zupełnie inną kwestią jest to, czy Sąd odwoławczy orzekał w granicach zaskarżenia, czy może skorzystał z prawnych
możliwości wyjścia poza te granice, jak również to, czy respektował w tej sprawie zakaz reformationis in peius. Jak
już wskazano, kwestia ewentualnego naruszenia przez Sąd Apelacyjny przepisów prawa karnego procesowego
innych niż wymienione w art. 539a § 3 KPK, pozostaje poza zakresem kognicji Sądu Najwyższego w postępowaniu
skargowym.

Komentarz
Wobec powyższych argumentów za niezasadny należało uznać zarzut skargi, w którym wskazano na naruszenie
przez Sąd Apelacyjny art. 437 § 2 KPK w zw. z art. 427 § 1 i 2 KPK, art. 433 § 1 KPK, art. 434 § 1 pkt 1 i 2 KPK, art.
435 KPK w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 6 EKPCz. Wymienione w tym zarzucie przepisy KPK, poza
art. 437 § 2 KPK, nie mogą być podstawą skargi. Natomiast obrońca oskarżonego nie wykazał, aby Sąd Apelacyjny
rzeczywiście uchylił wyrok nie podając dla tej decyzji podstawy prawnej, która mieściłaby się w katalogu podstaw
orzeczenia kasatoryjnego, wymienionych w art. 437 § 2 in fine KPK. Sąd Apelacyjny wyraźnie wskazał na art. 454 § 1
KPK, jako podstawę wydania wyroku kasatoryjnego, a ta jest wprost wymieniona w art. 437 § 2 KPK. Sąd ten
ponadto uzasadnił, dlaczego inaczej niż Sąd Okręgowy ocenia zgromadzone w sprawie dowody.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 9.9.2020 r., IV KS 21/20

Sąd Najwyższy oddalił skargę obrońcy oskarżonego po rozważeniu zarzutów. Publikacja podkreśla, że SN może rozpatrywać skargę jedynie w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Autorzy analizują również zakres kognicji SN w procedurze skargowej i wskazują na ograniczenia wynikające z przepisów