Wnikliwe rozpoznanie zarzutów świadectwem rzetelności procesu

Zrealizowanie obowiązków wynikających z przepisów prawa procesowego wymaga rzetelnego ustosunkowania się do każdego zarzutu oraz wykazania argumentów popierających trafność decyzji. Artykuł analizuje proces prawny w sprawie oskarżonych M.D.W. i T.S.Ł., ukazując skomplikowane kwestie prawne dotyczące umorzenia postępowania i kasacji. Szczegółowa analiza argumentacji Sądu Najwyższego pozwala zrozumieć decyzję o uchyleniu postanowienia i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania.

Tematyka: zarzuty środka odwoławczego, umorzenie postępowania, Sąd Najwyższy, kasacja, przepisy prawa procesowego, argumentacja prawna, proces sądowy, trafność decyzji, rzetelne ustosunkowanie się, ponowne rozpoznanie

Zrealizowanie obowiązków wynikających z przepisów prawa procesowego wymaga rzetelnego ustosunkowania się do każdego zarzutu oraz wykazania argumentów popierających trafność decyzji. Artykuł analizuje proces prawny w sprawie oskarżonych M.D.W. i T.S.Ł., ukazując skomplikowane kwestie prawne dotyczące umorzenia postępowania i kasacji. Szczegółowa analiza argumentacji Sądu Najwyższego pozwala zrozumieć decyzję o uchyleniu postanowienia i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania.

Zrealizowanie obowiązków wynikających z przepisów art. 433 § 2 KPK i art. 457 § 3 KPK wymaga nie tylko nie
pomijania żadnego zarzutu podniesionego w środku odwoławczym, lecz również rzetelnego ustosunkowania
się do każdego z tych zarzutów oraz wykazania konkretnymi – znajdującymi oparcie w ujawnionych
w sprawie okolicznościach – argumentami, dlaczego uznano poszczególne zarzuty środka odwoławczego za
trafne a dlaczego za bezzasadne.
Opis stanu faktycznego
M.D.W. oskarżono o to, że będąc osobą odpowiedzialną za sprawy gospodarcze i finansowe firmy urządzał
w okresie od 1.8.2014 r. do 21.8.2014 r. gry na automatach bez wymaganego zezwolenia i w miejscu do tego
nieprzeznaczonym, wbrew dyspozycji art. 3 i art. 14 ust. 1 ustawy z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (t.j. Dz.U.
z 2020 r. poz. 2094; dalej: GryHazardU) tj. o przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 KKS w zw. z art. 9 § 3
KKS.
T.S.Ł. oskarżono o to, że urządzał w okresie od 1.8.2014 r. do 21.8.2014 r. w lokalu gry na automatach bez
wymaganego zezwolenia oraz w miejscu do tego nieprzeznaczonym, naruszając dyspozycję określoną w art. 6 ust.
1, art. 14 ust. 1 oraz 23a GryHazardU, tj. o przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 KKS w zw. z art. 9 § 3
KKS.
Pismem z 11.9.2017 r. oskarżony M.D.W. podniósł zarzut powagi rzeczy osądzonej i wniósł o umorzenie wobec
niego postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 7 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS.
Postanowieniem z 14.6.2018 r. Sąd Rejonowy w E., na podstawie art. 17 § 1 pkt 7 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS,
umorzył postępowanie w sprawie oskarżonych M.D.W. i T.S.Ł., II K 104. Zażalenia od postanowienia sformułowali:
prokurator Prokuratury Rejonowej w E. oraz Naczelnik Warmińsko – Mazurskiego Urzędu Celno – Skarbowego w O.,
wnosząc o jego uchylenie.
Sąd Okręgowy w Suwałkach, postanowieniem z 25.9.2018 r., II Kz 184/18, utrzymał w mocy zaskarżone
postanowienie.
Kasację od orzeczenia wniósł Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny i zaskarżając je w całości, na
niekorzyść oskarżonych, zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa
procesowego, a mianowicie art. 433 § 2 KPK w zw. z art. 457 § 3 KPK w zw. z art. 98 § 1 KPK, w zw. z art. 113 § 1
KKS.
Formułując zarzut wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi pierwszej instancji.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego na
niekorzyść, uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w E. do ponownego
rozpoznania.
Uzasadnienie SN
W kasacji wniesionej przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego wskazano na naruszenie przepisów
art. 433 § 2 KPK oraz art. 457 § 3 KPK, przez niewłaściwe rozpoznanie, podniesionych w zażaleniach wywiedzionych
na niekorzyść oskarżonych zarzutów obrazy przez sąd meriti przepisów art. 17 § 1 pkt 7 KPK w zw. z art. 113 § 1
KKS oraz art. 6 § 2 KKS.
Zasadniczym powodem wydania w niniejszej sprawie orzeczenia umarzającego było przyjęcie, że w rozpoznawanej
sprawie czas popełnienia czynów zarzucanych oskarżonym mieści się w czasie czynów, za które zostali skazani
wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z 3.4.2017 r., II K 569/16. W związku z tym – zdaniem Sądów obu instancji –
zachowanie oskarżonych stanowi element przestępstwa ciągłego wynikającego z prawomocnego wyroku Sądu
Rejonowego w K.
Jednocześnie stwierdzono, że przy ocenie czynów pod kątem ich przynależności do elementu czynu ciągłego nie
mają znaczenia różne miejsca ich popełnienia, bowiem obaj oskarżeni działali z takim samym zamiarem
i wykorzystali taką samą sposobność.
Akceptując argumentację Sądu a quo, Sąd odwoławczy uznał zarazem, że analiza porównawcza obu spraw, dawała
pełne podstawy do przyjęcia jednego przestępstwa skarbowego. Ustalono, że oskarżeni nie podejmowali kolejnych



zachowań w sposób przypadkowy, ale w sposób zaplanowany, z wykorzystaniem podobnych okoliczności
i sposobności w ramach prowadzonej tej samej działalności.
Zdaniem Sądu odwoławczego, wydanie przez Sąd Rejonowy w K. wyroku z 3.4.2017 r., II K 569/16, wytworzyło stan
res iudicata, tj. powagi rzeczy osądzonej, a więc przesłankę określoną w art. 17 § 1 pkt 7 KPK. W tej sytuacji,
postępowanie w zakresie tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone, co rodzi stan
materialnej prawomocności w stosunku do okresu objętego skazaniem, także w odniesieniu do jednostkowych
zachowań, które nie zostały objęte opisem czynu przypisanego. To z kolei wyklucza przypisanie skazanym kolejnych,
takich samych zachowań z okresu opisanego w prawomocnym wyroku.
Nie sposób wszakże uznać, aby działania oskarżonych polegające na popełnieniu przestępstw skarbowych z art. 107
§ 1 KKS, będących przedmiotem niniejszego postępowania, były tożsame z przestępstwem skarbowym
kwalifikowanym z art. 107 § 1 KKS w zw. z art. 6 § 2 KKS, za które zostali oni wcześniej skazani prawomocnym
wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z 3.4.2017 r., II K 569/17. Z pewnością wydanie wyroku przez Sąd Rejonowy w K.
nie doprowadziło do wystąpienia powagi rzeczy osądzonej w stosunku do wszystkich zdarzeń zaistniałych w tym
okresie, a polegających na urządzaniu gier na automatach poza kasynem gry i bez wymaganego zezwolenia.
Należy podkreślić, że samo istnienie w obiegu prawnym wyroków dotyczących popełnienia przestępstw określonych
w art. 107 KKS nie oznacza, że ich wydanie doprowadzi automatycznie do powstania stanu rzeczy osądzonej
w odniesieniu do wszystkich innych zachowań polegających na naruszeniu art. 107 § 1 KKS, które miały miejsce
w wymienionym, w tym wyroku okresie i to na różnych obszarach Polski.
Trzeba podkreślić, że w rozpoznawanej sprawie, w której doszło do umorzenia postępowania, czyn będący jego
przedmiotem oraz czyny będące przedmiotem postępowania prawomocnie zakończonego wyrokiem Sądu
Rejonowego w K., zostały popełnione przy użyciu automatów do gier o innych nazwach i numerach seryjnych oraz
zlokalizowanych w różnych miejscach, a mianowicie w: R., W., K. i I. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie chodziło
o czyn popełniony w E. Nie ulega wątpliwości, że wyrok Sądu Rejonowego w K. z 3.4.2017 r. nie kreuje stanu rzeczy
osądzonej dla czynów rozpoznawanych w przedmiotowej sprawie.
Niewątpliwie przestępstwo z art. 107 § 1 KKS ma charakter trwały, ponieważ polega, m.in. na wywołaniu i utrzymaniu
stanu przestępczego (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 7.9.2000 r., I KZP 22/00, 
).
Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że jest to przestępstwo trwałe jedynie w odniesieniu do konkretnego automatu
i jego lokalizacji, natomiast nie obejmuje wszystkich podobnych zachowań danego sprawcy na terytorium całego
kraju. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie brak wspólnego zamiaru i brak wykorzystania tej samej sposobności
wyklucza tożsamość porównywanych przez sądy procedujące w sprawie czynów. Z tego też powodu nie sposób
przyjąć określonej w art. 6 § 2 KKS przesłanki „z wykorzystaniem takiej samej sposobności” w stosunku do
zachowania oskarżonych w niniejszej sprawie.

Komentarz
Należy podkreślić, że uprzednie prawomocne skazanie za przestępstwo z art. 107 § 1 KKS w warunkach czynu
ciągłego (art. 6 § 2 KKS), popełnione w innym miejscu, z wykorzystaniem innych podmiotów gospodarczych,
w którym czas jego popełnienia obejmuje okres popełnienia czynu z art. 107 § 1 KKS, w zakresie którego jeszcze
toczy się postępowanie karne skarbowe, nie stanowi w tym późniejszym procesie przeszkody procesowej w postaci
powagi rzeczy osądzonej, ponieważ nie jest spełniony warunek tożsamości czynów. Nie ma więc możliwości
przyjęcia konstrukcji tożsamości czynu w rozumieniu art. 6 § 1 i 2 KKS, w odniesieniu do innego, wcześniej
prawomocnie osądzonego przestępstwa z art. 107 § 1 KKS w zw. z art. 6 § 2 KKS, popełnionego w innym miejscu
i w stosunku do innego automatu. Wobec tego trzeba uznać, że zachowanie osoby, która nie posiadając koncesji na
prowadzenie kasyna podejmuje działanie w postaci urządzania gry na automatach w różnych miejscach
(miejscowościach, lokalach) i utrzymuje taki stan, stanowi, z prawnokarnego punktu widzenia, każdorazowo inny
czyn, podjęty z zamiarem naruszenia przepisów w każdym z tych miejsc, tym bardziej, że automaty do gier
eksploatowane przez podmioty posiadające koncesję na prowadzenie kasyna muszą być każdorazowo
zarejestrowane przez naczelnika urzędu celnoskarbowego, co oznacza dopuszczenie automatu do eksploatacji (art.
23a GryHazardU). Każdorazowe urządzanie gier na automatach wymaga podjęcia działań od nowa. Uwzględniając
różnicę między sformułowaniem „ten sam zamiar” oraz zwrotem „taki sam zamiar”, należy stwierdzić, że nie spełnia
przesłanki subiektywnej czynu ciągłego przypadek, w którym sprawca podejmuje poszczególne zachowania
z nowym, pojawiającym się przed rozpoczęciem kolejnych zachowań zamiarem. W takiej sytuacji sprawca działa, co
prawda z takim samym zamiarem, lecz w odniesieniu do każdego zachowania innym, co wyklucza spełnienie
warunku tożsamości, określonego w art. 6 § 2 KKS.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 25.1.2021 r., I KK 11/19, 








Proces prawny dotyczący oskarżonych M.D.W. i T.S.Ł. wykazał skomplikowane kwestie prawne związane z umorzeniem postępowania oraz kasacją. Decyzja Sądu Najwyższego o uchyleniu postanowienia i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania jest rezultatem analizy argumentacji i przepisów prawa procesowego. Artykuł ukazuje znaczenie rzetelnego ustosunkowania się do zarzutów oraz konieczność wykazywania trafności decyzji w procesie sądowym.