Publiczny dostęp do danych dotyczących punktów karnych

Przetwarzanie danych osobowych dotyczących punktów karnych nakładanych na kierowców pojazdów za wykroczenia drogowe jest objęte przepisami RODO oraz zasadą pierwszeństwa prawa UE. Trybunał Konstytucyjny państwa członkowskiego musi zachować skutki prawa aż do ogłoszenia wyroku przez Trybunał UE. Sprawa dotyczyła publicznego dostępu do informacji o punktach karnych, ich ujawniania osobom trzecim i przetwarzania przez podmioty gospodarcze.

Tematyka: punkt karny, RODO, TSUE, prawo UE, publiczny dostęp, dane osobowe, ochrona danych, interes publiczny, bezpieczeństwo drogowe, Trybunał Konstytucyjny, skarga konstytucyjna

Przetwarzanie danych osobowych dotyczących punktów karnych nakładanych na kierowców pojazdów za wykroczenia drogowe jest objęte przepisami RODO oraz zasadą pierwszeństwa prawa UE. Trybunał Konstytucyjny państwa członkowskiego musi zachować skutki prawa aż do ogłoszenia wyroku przez Trybunał UE. Sprawa dotyczyła publicznego dostępu do informacji o punktach karnych, ich ujawniania osobom trzecim i przetwarzania przez podmioty gospodarcze.

Przetwarzanie danych osobowych dotyczących punktów karnych nakładanych na kierowców pojazdów za
wykroczenia drogowe objęte jest przepisami RODO. TSUE orzekł również, że zasadę pierwszeństwa prawa
UE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się ona temu, aby Trybunał Konstytucyjny państwa
członkowskiego – do którego wniesiono skargę konstytucyjną na prawo krajowe, które TSUE uznał za
niezgodne z unijnym prawem – utrzymał skutki tego prawa aż do dnia ogłoszenia wyroku przez ten TK.
Stan faktyczny
B jest osobą fizyczną, która otrzymała punkty karne za jedno lub więcej wykroczeń drogowych na Łotwie. Zgodnie
z ustawą o ruchu drogowym łotewska dyrekcja bezpieczeństwa ruchu drogowego (dalej: CSDD) wpisała te punkty
karne do krajowego rejestru pojazdów i kierowców. Informacje dotyczące tych punktów karnych zawarte w tym
rejestrze są dostępne publicznie i zdaniem B zostały przekazane do ponownego wykorzystania różnym podmiotom
gospodarczym. B wniósł skargę konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania przez ten sąd
zgodności ww. ustawy z prawem podstawowym do poszanowania życia prywatnego, uregulowanym w art. 96
Konstytucji łotewskiej.
Stosowanie art. 10 RODO
Zgodnie z art. 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony
osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych
oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólnego rozporządzenia o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L z 2016 r. Nr 119, s.
1; dalej: RODO) przetwarzania danych osobowych dotyczących wyroków skazujących oraz czynów zabronionych lub
powiązanych środków bezpieczeństwa na podstawie art. 6 ust. 1 wolno dokonywać wyłącznie pod nadzorem władz
publicznych lub jeżeli przetwarzanie jest dozwolone prawem UE lub prawem państwa członkowskiego
przewidującymi odpowiednie zabezpieczenia praw i wolności osób, których dane dotyczą.
Trybunał stwierdził, że w niniejszej sprawie informacje dotyczące punktów karnych, które odnoszą się do
zidentyfikowanej osoby fizycznej, są „danymi osobowymi” w rozumieniu art. 4 pkt 1 RODO, a ich ujawnienie
przez CSDD osobom trzecim stanowi „przetwarzanie” w rozumieniu art. 4 pkt 2 RODO.
Trybunał orzekł, że art. 10 RODO należy interpretować w ten sposób, że ma on zastosowanie do przetwarzania
danych osobowych dotyczących punktów karnych nakładanych na kierowców pojazdów za wykroczenia
drogowe.
Ujawnienie danych
Z orzecznictwa TSUE wynika, że każde przetwarzanie danych osobowych powinno z jednej strony być zgodne
z zasadami dotyczącymi przetwarzania danych określonymi w art. 5 RODO, a z drugiej strony odpowiadać jednej
z zasad dotyczących zgodności przetwarzania z prawem wymienionych w art. 6 RODO (wyrok TSUE z 16.1.2019 r.,
C‑ 496/17, Deutsche Post, 
).
W niniejszej sprawie przetwarzanie danych osobowych, a mianowicie publiczne ujawnianie danych dotyczących
punktów karnych za wykroczenia drogowe, jest dokonywane przez podmiot publiczny CSDD, który jest
administratorem danych w rozumieniu art. 4 pkt 7 RODO. Jednakże po ujawnieniu te dane są przeglądane przez
osoby, które wystąpiły o ich ujawnienie, i w danym przypadku są zatrzymywane lub rozpowszechniane przez te
osoby. Trybunał podkreślił, że w zakresie, w jakim dalsze przetwarzanie danych nie jest już dokonywane „pod
nadzorem” CSDD lub innego organu publicznego, prawo krajowe zezwalające na ujawnienie tych danych przez
CSDD powinno przewidywać „odpowiednie zabezpieczenia praw i wolności osób, których dane dotyczą”.
Z orzecznictwa TSUE wynika, że cel łotewskich przepisów, a mianowicie poprawa bezpieczeństwa na drogach
stanowi cel interesu ogólnego uznawany przez Unię (wyrok TSUE z 23.4.2015 r., C‑ 260/13, Aykul). Państwa
członkowskie mają zatem prawo zakwalifikować bezpieczeństwo na drogach jako „zadanie realizowane w interesie
publicznym” w rozumieniu art. 6 ust. 1 lit. e) RODO, pod warunkiem, że przestrzegają zasady proporcjonalności.
Trybunał stwierdził, że z akt sprawy nie wynika, aby łotewski ustawodawca zbadał inne środki i dał im pierwszeństwo
przed spornym uregulowaniem. Zatem przewidując powszechny dostęp społeczeństwa do punktów karnych, sporne
uregulowanie, zdaniem TSUE, wykracza poza to, co jest konieczne do zapewnienia celu polegającego na
zwalczaniu systematycznego naruszania przepisów ruchu drogowego dokonywanego w złej wierze.
Trybunał orzekł, że przepisy RODO, a w szczególności art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1 lit. e) i art. 10 RODO, należy
interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisom krajowym, które nakładają na organ



publiczny prowadzący rejestr, w którym wpisywane są punkty karne nakładane na kierowców pojazdów za
wykroczenia drogowe, obowiązek publicznego ujawniania tych danych, nie przewidują zaś obowiązku
wykazania przez osobę żądającą dostępu szczególnego interesu w ich uzyskaniu.
Ujawnienie danych podmiotom gospodarczym
Z akt sprawy wynika, że CSDD zawiera z podmiotami gospodarczymi umowy, na podstawie których dane osobowe
dotyczące punktów karnych wpisanych do krajowego rejestru pojazdów i ich kierowców, w szczególności w taki
sposób, że każda osoba pragnąca dowiedzieć się o punktach karnych nałożonych na danego kierowcę może
uzyskać te dane nie tylko od CSDD, lecz również od tych podmiotów gospodarczych.
Trybunał orzekł, że przepisy RODO, a w szczególności art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1 lit. e) i art. 10 RODO, należy
interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisom krajowym, które zezwalają organowi
publicznemu prowadzącemu rejestr, w którym wpisywane są punkty karne nakładane na kierowców
pojazdów za wykroczenia drogowe, na ujawnianie tych danych podmiotom gospodarczym w celu
ponownego wykorzystania.
Zasada pierwszeństwa prawa UE
Zdaniem TSUE w niniejszej sprawie istnienie ryzyka poważnych konsekwencji wynikających z wykładni przyjętej
przez TSUE w niniejszym wyroku nie zostało wykazane, zatem nie ma podstaw do ograniczenia skutków tego
wyroku w czasie.
Trybunał orzekł, że zasadę pierwszeństwa prawa UE należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się
ona temu, aby Trybunał Konstytucyjny państwa członkowskiego, do którego wniesiono skargę na
ustawodawstwo krajowe, które w świetle orzeczenia Trybunału wydanego w przedmiocie wniosku o wydanie
orzeczenia w trybie prejudycjalnym okazuje się niezgodne z prawem UE, postanowił w oparciu o zasadę
pewności prawa, że skutki prawne tego ustawodawstwa zostaną utrzymane do dnia ogłoszenia przez ten sąd
wyroku, którym ostatecznie rozstrzygnie on tę skargę konstytucyjną.

Komentarz
Niniejszy wyrok TSUE dotyczy dwóch zagadnień. W pierwszej kolejności TSUE odniósł się do łotewskiego
ustawodawstwa, które przewiduje, że informacje dotyczące punktów karnych nakładanych na kierowców, którzy
popełnili wykroczenia drogowe, są podawane do publicznej wiadomości i przekazywane do ponownego
wykorzystania. Trybunał uznał, że przetwarzanie danych osobowych dotyczących punktów karnych objęte jest
przepisami RODO. Państwa członkowskie mogą dokonywać takiego przetwarzania, jeśli jest to konieczne do
wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej
w rozumieniu art. 6 ust. 1 lit. e) RODO. Ponadto, przepisy te powinny przewidywać odpowiednie zabezpieczenia dla
praw i wolności osób, których dane dotyczą. Trybunał przyznał, że cel spornych łotewskich przepisów, tj. poprawa
bezpieczeństwa na drogach stanowi uznawany cel interesu ogólnego. Jednakże w uzasadnieniu niniejszego wyroku
TSUE wykazał, że biorąc pod uwagę po pierwsze, wrażliwość tych danych i wagę ingerencji w prawa podstawowe do
poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych osób, których dane dotyczą, oraz po drugie,
okoliczność, że cel polegający na poprawie bezpieczeństwa na drogach mógł zostać racjonalnie osiągnięty w sposób
równie skuteczny za pomocą innych (tj. mniej ingerujących środków), nie istnieje konieczność obowiązywania takiego
reżimu ujawniania danych osobowych dotyczących punktów karnych kierowców za wykroczenia drogowe.
W drugiej kolejności w niniejszym wyroku TSUE zaprezentował swoje stanowisko odnośnie zasady pierwszeństwa
prawa Unii. Zgodnie z jednolitą linią orzeczniczą TSUE wykładnia prawa UE zawarta w orzeczeniach prejudycjalnych
wywiera skutki erga omnes i ex tunc. Jedynie w wyjątkowych przypadkach TSUE uznaje, że należy ograniczyć
w odniesieniu do wszystkich zainteresowanych możliwość powołania się na przepis, którego wykładni dokonał,
w celu podważenia stosunków prawnych nawiązanych w dobrej wierze. Aby tego rodzaju ograniczenie mogło mieć
miejsce, powinny zostać spełnione dwie istotne przesłanki, a mianowicie dobra wiara zainteresowanych oraz ryzyko
poważnych konsekwencji. Ponadto, tego rodzaju ograniczenie może być dopuszczone jedynie w tym samym wyroku,
w którym TSUE rozstrzyga w kwestii wykładni, o którą się do niego zwrócono. Zgodnie z jednolitą linią orzecznicza
TSUE, powołując się na zasadę pierwszeństwa prawa UE, nie można bowiem dopuścić, aby przepisy prawa
krajowego, nawet rangi konstytucyjnej, naruszały jedność i skuteczność tego prawa. W konsekwencji Trybunał
(wielka izba) uznał, że Trybunał Konstytucyjny państwa członkowskiego – do którego wniesiono skargę konstytucyjną
na prawo krajowe, które TSUE uznał za niezgodne z unijnym prawem – utrzymał skutki tego prawa aż do dnia
ogłoszenia wyroku przez ten TK.



Wyrok TSUE z 22.6.2021 r., C-439/19, Latvijas Republikas Saeima,







Wyrok TSUE wyraźnie określił, że przepisy RODO sprzeciwiają się obowiązkowi publicznego ujawniania danych dotyczących punktów karnych kierowców osobom trzecim oraz przekazywania ich podmiotom gospodarczym. Zasada pierwszeństwa prawa UE wymaga utrzymania skutków prawa krajowego zgodnie z wyrokiem TSUE. Decyzja dotycząca dostępu do danych osobowych jest istotna dla ochrony prywatności i praw osób, których dane dotyczą.