Obowiązek tłumaczenia zagranicznego orzeczenia nakładającego grzywnę na polskiego kierowcę
Jeśli orzeczenie wydane przez sąd państwa członkowskiego UE, nakładające na polskiego kierowcę karę pieniężną za naruszenie przepisów ruchu drogowego, zostaje doręczone bez tłumaczenia na język polski, polski sąd może odmówić jego wykonania. Sprawa dotyczy wniosku niderlandzkiego biura poboru należności o uznanie i wykonanie orzeczenia nakładającego karę pieniężną na polskiego mieszkańca. Trybunał Sprawiedliwości UE podkreślił konieczność tłumaczenia istotnych elementów orzeczenia dla zrozumienia zarzutów i prawa do obrony.
Tematyka: orzeczenie, tłumaczenie, kara pieniężna, TSUE, prawo do obrony, organy państw członkowskich, doręczenie, naruszenie przepisów drogowych
Jeśli orzeczenie wydane przez sąd państwa członkowskiego UE, nakładające na polskiego kierowcę karę pieniężną za naruszenie przepisów ruchu drogowego, zostaje doręczone bez tłumaczenia na język polski, polski sąd może odmówić jego wykonania. Sprawa dotyczy wniosku niderlandzkiego biura poboru należności o uznanie i wykonanie orzeczenia nakładającego karę pieniężną na polskiego mieszkańca. Trybunał Sprawiedliwości UE podkreślił konieczność tłumaczenia istotnych elementów orzeczenia dla zrozumienia zarzutów i prawa do obrony.
Jeśli orzeczenie wydane przez sąd państwa członkowskiego UE, nakładające na polskiego kierowcę karę pieniężną za naruszenie przez niego przepisów ruchu drogowego, zostaje doręczone temu kierowcy bez tłumaczenia na język polski, to polski sąd może odmówić wykonania tego orzeczenia. Z wyroku TSUE wynika, że kierowca ten albo powinien otrzymać orzeczenie z tłumaczeniem na język polski jego elementów, które są istotne dla zrozumienia treści zarzutów oraz skorzystania z prawa do obrony lub też powinien otrzymać możliwość tłumaczenia tych elementów. Stan faktyczny Do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia wpłynął w 2020 r. wniosek niderlandzkiego biura poboru należności sądowych (dalej: CJIB) o uznanie i wykonanie prawomocnego orzeczenia z 2019 r. Na mocy tego orzeczenia na D.P., zamieszkałego w Polsce, nałożono karę pieniężną w wysokości 210 euro w związku z naruszeniem przez niego przepisów ruchu drogowego. Orzeczenie to zostało doręczone D.P. w języku niderlandzkim, bez jego tłumaczenia na język polski. Na rozprawie przed sądem odsyłającym D.P. wyjaśnił, że brak polskiego tłumaczenia spowodował, że tego pisma nie zrozumiał i nie był w stanie na nie odpowiedzieć. Pytanie prejudycjalne Czy art. 20 ust. 3 decyzji ramowej Rady 2005/214/WSiSW z 24.2.2005 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym (Dz.Urz. UE L z 2005 r. Nr 76, s. 16; dalej: decyzja ramowa 2005/214), należy interpretować w ten sposób, że upoważnia on organ wykonującego państwa członkowskiego do odmowy wykonania orzeczenia w rozumieniu art. 1 lit. a) decyzji ramowej 2005/214, nakładającego na jego adresata karę o charakterze pieniężnym, jeżeli to orzeczenie zostało mu doręczone bez tłumaczenia na zrozumiały dla niego język? Stanowisko TSUE W art. 20 ust. 3 decyzji ramowej 2005/214 przewidziano, że właściwy organ wykonującego państwa członkowskiego może odmówić uznania i wykonania orzeczenia nakładającego karę pieniężną w przypadku naruszenia praw podstawowych lub podstawowych zasad prawnych określonych w art. 6 Traktatu z 7.2.1992 r. o Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864[30]; dalej:TUE). Zdaniem TSUE w przypadku takiego naruszenia właściwe organy wykonującego państwa członkowskiego mogą odmówić uznania i wykonania takiego orzeczenia na podstawie art. 7 ust. 1 i 2 lub art. 20 ust. 3 decyzji ramowej 2005/214. W decyzji ramowej 2005/214 nie przewidziano konkretnego sposobu informowania adresata orzeczenia w rozumieniu art. 1 lit. a) decyzji ramowej 2005/214, o nałożeniu na niego kary pieniężnej za popełnione wykroczenie drogowe. Otóż w art. 7 ust. 2 lit. g) decyzji ramowej 2005/214 wskazano tylko, że właściwy organ w państwie wykonującym może odmówić uznania i wykonania orzeczenia, jeżeli zostanie wykazane, że według zaświadczenia określonego w art. 4 ten adresat nie został poinformowany, osobiście ani za pośrednictwem pełnomocnika właściwego zgodnie z prawem krajowym, o swoim uprawnieniu do zakwestionowania sprawy, ani o terminie skorzystania z takiego środka prawnego. Trybunał przypomniał, że poszanowanie prawa do skutecznej ochrony sądowej wymaga nie tylko gwarancji faktycznego oraz skutecznego otrzymania orzeczenia, czyli doręczenia go adresatowi, ale też zagwarantowania, że takie doręczenie umożliwi mu dokładne zapoznanie się z uzasadnieniem wydanego wobec niego orzeczenia, jak również środkami jego zaskarżenia i wyznaczonym w tym celu terminie. Powyższe, zdaniem TSUE, powinno pozwolić mu na skuteczną obronę jego praw oraz na w pełni świadome podjęcie decyzji, czy celowe jest wniesienie sprawy do sądu (wyrok TSUE z 18.7.2013 r., C-584/10 P, C-593/10 P i C-595/10 P, Komisja i in./Kadi, (sprawy połączone), . Ponadto, na gruncie art. 6 ust. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284; dalej: EKPCz) poszanowanie prawa do obrony obejmuje prawo danej osoby do niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji „w języku dla niego zrozumiałym” o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia. Trybunał wyjaśnił, że weryfikacja przez organy krajowe znajomości języków przez oskarżonego, który nie włada w wystarczającym stopniu językiem postępowania, w celu ustalenia, czy potrzebuje on pomocy językowej, musi być przeprowadzona na podstawie różnych czynników, m.in. charakteru przestępstwa i pism skierowanych do oskarżonego przez organy krajowe, przy czym do ustalenia tych potrzeb językowych może wystarczyć seria pytań otwartych. W ocenie TSUE poszanowanie prawa do rzetelnego procesu sądowego oraz prawa do obrony wymaga, aby organy państw członkowskich nakładające karę o charakterze pieniężnym w rozumieniu art. 1 lit. a) decyzji ramowej 2005/214, dochowały starań, aby w chwili doręczenia orzeczenia nakładającego tę karę dana osoba została poinformowana w zrozumiałym dla niej języku o tych elementach orzeczenia, które są istotne dla zrozumienia przez nią stawianych jej zarzutów i do skorzystania w pełni z przysługującego jej prawa do obrony, albo o możliwości uzyskania przez nią w razie potrzeby tłumaczenia tych elementów. Skutki doręczenia orzeczenia bez tłumaczenia W przypadku gdy dana osoba wskaże, że potrzebuje tłumaczenia, TSUE podkreślił, iż do właściwych organów wydającego państwa członkowskiego należy podjęcie wszelkich niezbędnych kroków w celu zapewnienia jego niezwłocznego wykonania. W związku z tym właściwy organ wykonującego państwa członkowskiego może, na podstawie art. 20 ust. 3 decyzji ramowej 2005/214, odmówić uznania i wykonania orzeczenia w rozumieniu art. 1 lit. a) decyzji ramowej 2005/214, nakładającego na adresata karę o charakterze pieniężnym, jeżeli to orzeczenie zostało mu doręczone bez tłumaczenia istotnych elementów na zrozumiały dla niego język i w stosownym wypadku bez umożliwienia mu uzyskania takiego tłumaczenia. Trybunał podkreślił, że, z jednej strony, ten organ musi w sposób konkretny i precyzyjny zweryfikować, uwzględniając w szczególności charakter przestępstwa, pisma skierowane do tego adresata przez organy krajowe oraz okoliczności faktyczne, na których opiera się doręczone mu orzeczenie, czy ten adresat rozumie język, w którym zostało mu ono doręczone. Reasumując TSUE orzekł, że art. 20 ust. 3 decyzji ramowej 2005/214 należy interpretować w ten sposób, iż upoważnia on organ państwa wykonującego do odmowy wykonania orzeczenia w rozumieniu art. 1 lit. a) decyzji ramowej 2005/214, nakładającego na jego adresata karę pieniężną za popełnione wykroczenie drogowe, jeżeli to orzeczenie zostało mu doręczone bez tłumaczenia na zrozumiały dla niego język tych elementów orzeczenia, które są istotne dla zrozumienia przez niego stawianych mu zarzutów i dla skorzystania w pełni z przysługującego mu prawa do obrony oraz bez zapewnienia mu możliwości uzyskania takiego tłumaczenia, jeśli się o nie zwróci. Co do zasady, państwa członkowskie są zobowiązane uznać i wykonać orzeczenie nakładające karę pieniężną, które zostało przekazane zgodnie z art. 4 decyzji ramowej 2005/214. Z dotychczasowego orzecznictwa TSUE wynika, że podstawy odmowy uznania lub wykonania takiego orzeczenia podlegają ścisłej wykładni. Zgodnie z art. 3 decyzji ramowej 2005/214, nie może ona naruszać obowiązku poszanowania praw podstawowych i podstawowych zasad prawnych zawartych w art. 6 TSUE. Należy zauważyć, że w decyzji ramowej 2005/214 nie zawarto przepisu, który wprowadzałby bezpośredni obowiązek doręczenia adresatowi orzeczenia nakładającego karę pieniężną wraz z jego tłumaczeniem. Niemniej w analizowanym wyroku TSUE doprecyzował obowiązki, jakie w zakresie tłumaczenia takiego orzeczenia spoczywają przy jego doręczaniu na organach wydającego państwa członkowskiego. Trybunał przyznał, że państwa członkowskie mają autonomię regulując sposoby poinformowania zainteresowanego o prawie do wniesienia odwołania, o terminie do skorzystania z tego prawa, a także o momencie, w którym rozpoczyna się bieg tego terminu. Jednakże TSUE podkreślił, co ma kluczowe znacznie dla oceny spornego zagadnienia rozpatrywanego w niniejszym wyroku, że to doręczenie powinno być skuteczne, a zainteresowany powinien mieć zagwarantowane poszanowanie prawa do skutecznej ochrony sądowej i możliwość skorzystania z prawa do obrony. Bezsporne jest, że orzeczenie nakładające karę pieniężną jeżeli zostanie doręczone osobie ukaranej w nieznanej jej wersji językowej w praktyce uniemożliwi bądź znacząco utrudni skorzystanie przez nią z przywołanych wyżej jej praw podstawowych. Dlatego TSUE uznał, że w takiej sytuacji organ państwa wykonującego ma prawo do odmowy wykonania orzeczenia (por. art. 611fg pkt 9 KPK). Trybunał przyznał, że nie jest konieczne aby całe orzeczenie zostało przetłumaczone, ale wymienił w szczególności elementy, takie jak: czyny stanowiące podstawę doręczonego orzeczenia; przestępstwo, którego popełnienie zostało stwierdzone; wymierzoną karę; środki zaskarżenia orzeczenia; przewidziany w tym celu termin oraz wskazanie organu, do którego należy wnieść środek zaskarżenia. Ponadto TSUE podkreślił, że należy zapewnić adresatowi takiego orzeczenia możliwości uzyskania takiego tłumaczenia, jeśli się o nie zwróci. Uzasadniając swoje stanowisko w niniejszym wyroku TSUE odwołał się również do orzecznictwa ETPCz w zakresie praw podstawowych. A mianowicie Trybunał przypomniał, że prawo do rzetelnego procesu oraz prawo do obrony, zagwarantowane, odpowiednio, w art. 47 akapit drugi i w art. 48 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (2012/C 326/02) (Dz.Urz. UE C z 2012 r. Nr 326, s. 391; dalej: KPP), stanowią odpowiednik, odpowiednio, art. 6 ust. 1 i 3 EKPCz. Zatem TSUE interpretując te prawa na gruncie KPP uwzględnia orzecznictwa ETPCz dotyczące art. 6 EKPCz. W konsekwencji TSUE, zgodnie z orzecznictwem ETPCz, przyjmuje, że całe postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej za wykroczenie drogowe, w tym postępowanie przygotowawcze, jest objęte zakresem stosowania art. 6 ust. 1 i 3 EKPCz. Wyrok TSUE z 6.10.2021 r., w spr. Prokuratura Rejonowa Łódź-Bałuty, C-338/20,
TSUE uznał, że organy państw członkowskich powinny zapewnić skuteczne doręczenie orzeczenia w zrozumiałym języku oraz możliwość uzyskania tłumaczenia w razie potrzeby. Odmowa wykonania orzeczenia jest dopuszczalna, jeśli adresat nie zrozumie istotnych elementów orzeczenia. Rozstrzygnięcie TSUE miało istotne znaczenie dla poszanowania praw podstawowych i prawa do obrony w kontekście kar pieniężnych w UE.