Rażące naruszenie prawa i istotny wpływ na treść wyroku podstawą skuteczności kasacji

Tematyka: Kasacja, naruszenie prawa, istotny wpływ na treść wyroku, pełnomocnik, Sąd Najwyższy, kontrola instancyjna, bezzasadność

Kasacja, aby mogła skutkować wzruszeniem prawomocnego orzeczenia musi wskazywać bądź na zaistnienie
bezwzględnej przyczyny odwoławczej wymienionej w art. 439 § 1 KPK, bądź na inne naruszenie prawa i to
o charakterze rażącym. Ponadto, powinna zawierać przekonujące argumenty, że to uchybienie wywarło
istotny wpływ na treść wyroku. Rażące naruszenie prawa i istotny wpływ na treść wyroku, muszą wystąpić
łącznie, a brak jednego z nich determinuje uznanie kasacji za całkowicie bezzasadną.
Opis stanu faktycznego
Wyrokiem z 17.12.2019 r., XII Ko 15/18, Sąd Okręgowy w W. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy
E.N. kwotę 66 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z tytułu niewątpliwie niesłusznego
tymczasowego aresztowania ekstradycyjnego stosowanego wobec wnioskodawcy w sprawie Sądu Okręgowego
w W., VIII Kop 250/09, w tym za okres od 8.6.2009 r. do 30.11.2010 r. oraz od 21.3.2014 r. do 16.8.2014 r. kwotę 46
000 zł i od 17.8.2014 r. do 25.8.2014 r. kwotę 20.000 zł oraz odszkodowanie w kwocie 1562,10 zł wraz z ustawowymi
odsetkami od uprawomocnienia się wyroku do zapłaty.
Po rozpoznaniu apelacji pełnomocnika wnioskodawcy oraz prokuratora Sąd Apelacyjny w W. wyrokiem z 3.12.2020
r., II AKa 96/20,
zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że obniżył zasądzoną kwotę zadośćuczynienia do
56 000 zł uchylając orzeczenie w części zasądzającej zadośćuczynienie za okres od 21.3.2014 r. do 16.8.2014 r.
i przyjmując, że kwota zadośćuczynienia za okres od 8.6.2009 r. do 30.11.2010 r. wynosi 36 000 zł oraz utrzymał
w mocy wyrok w pozostałej zaskarżonej części.
Kasację od wyroku Sądu odwoławczego wniosła pełnomocnik wnioskodawcy, zaskarżając orzeczenie w całości na
korzyść E.N. i zarzucając rażące naruszenie prawa, które mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia,
a mianowicie: art. 361 § 1 KC w zw. z art. 552 § 4 KPK i w zw. z art. 433 § 2 KPK przez błędną wykładnię oraz
niewłaściwe zastosowanie; art. 7 KPK w zw. z art. 410 KPK, w zw. z art. 433 § 2 KPK i w zw. z art. 457 § 3 KPK
polegające na nieprawidłowym przeprowadzeniu kontroli instancyjnej; art. 7 KPK w zw. z art. 552 § 4 KPK i w zw.
z art. 433 § 2 KPK przez akceptację dowolnej oceny zebranego materiału dowodowego.
Podnosząc powyższe, skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w W. i przekazanie
przedmiotowej sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
W odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Regionalnej w W. wniósł o jej oddalenie, jako oczywiście
bezzasadnej.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy, oddalił kasację jako
oczywiście bezzasadną.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja pełnomocnika wnioskodawcy E.N. okazała się bezzasadna w stopniu
oczywistym, co spowodowało skierowanie sprawy, w celu jej rozpoznania, na posiedzenie wyznaczone w trybie art.
535 § 3 KPK.
Zgodnie z treścią art. 523 § 1 KPK kasacja może być wniesiona tylko z powodu uchybień wymienionych w art. 439
KPK lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Nie może być
natomiast wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary.
Warto przypomnieć, że o ile bezwzględne przyczyny odwoławcze odnoszą się do całego postępowania
sądowego, o tyle rażące naruszenia prawa - jako podstawa kasacji - muszą być ściśle powiązane
z postępowaniem odwoławczym. Kasacja, jako nadzwyczajny środek odwoławczy, stosownie do treści art. 523
KPK, nie może prowadzić do weryfikacji ustaleń faktycznych, przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia, jak
również prowadzić do odmiennej oceny materiału dowodowego niż dokonały tego orzekające w sprawie sądy, bo nie
jest „trzecią instancją” (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 29.1.2007 r., III KK 332/06,
).
W realiach niniejszej sprawy żaden z podniesionych przez skarżącą zarzutów nie okazał się skuteczny. W pierwszej
kolejności zauważyć należy, że oczywiście bezzasadnym okazał się zarzut pierwszy kasacji wskazujący na obrazę
art. 361 § 1 KC w zw. z art. 552 § 4 KPK i w zw. z art. 433 § 2 KPK. Zdaniem pełnomocnika wnioskodawcy Sąd
odwoławczy dokonał błędnej wykładni ww. przepisów, w efekcie czego błędnie uznał, że krzywda powstała wskutek
zdarzeń w okresie od 21.3.2014 r. do 16.8.2014 r. oraz zaistniałe w tym czasie okoliczności skutkujące powstaniem

szkody w majątku wnioskodawcy, wynikające chociażby z braku możliwości przedłużenia prawa pobytu na terytorium
Szwajcarii, które skutkowało długotrwałym okresem bezrobocia po finalnym opuszczeniu przez wnioskodawcę
jednostek penitencjarnych, nie pozostają w związku przyczynowo skutkowym ze stosowaniem wobec wnioskodawcy
tymczasowego aresztowania w postępowaniu ekstradycyjnym. Zdaniem pełnomocnika wnioskodawcy konsekwencją
uprzedniego zastosowania tymczasowego aresztowania w postępowaniu ekstradycyjnym, a następnie jego uchylenie
jedynie na czas odbywania kary i automatyczne zastosowanie po tym czasie, były zdarzenia jakie miały miejsce we
wskazanym okresie.
Odmowa zadośćuczynienia
Dyskredytując trafność ww. zarzutu kasacji wspomnieć wypada, że Sąd odwoławczy uznając za zasadną apelację
prokuratora, uchylił orzeczenie Sądu I instancji w zakresie zasądzenia zadośćuczynienia za okres od 21.3.2014 r. do
16.8.2014 r. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Sąd ad quem wskazał, że w wyżej wymienionym okresie
wnioskodawca odbywał karę pozbawienia wolności orzeczoną w postępowaniu karnym prowadzonym przez Sąd
Okręgowy w W., który wyrokiem z 18.7.2011 r., VIII K 224/11 skazał go na karę 5 lat pozbawienia wolności oraz
grzywnę w wysokości 360 stawek po 300 złotych każda; natomiast zgodnie z treścią art. 552 § 4 KPK
odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania
lub zatrzymania, a nie odbywania kary. Sąd odwoławczy nie zgodził się z Sądem I instancji jakoby okolicznością
uzasadniającą zadośćuczynienie za okres od 21.3.2014 r. do 16.8.2014 r. była zmiana klasyfikacji pobytu z zakładu
typu półotwartego na typ zamknięty. Przypomniał, że wnioskodawca nie był traktowany jako osoba tymczasowo
aresztowana. Mimo zmiany sposobu wykonywania kary z zakładu półotwartego na zakład zamknięty E.N. w dalszym
ciągu korzystał z przysługujących mu praw, wynikających z tej podgrupy klasyfikacyjnej, został nieodpłatnie
zatrudniony na stanowisku pracownika biblioteki. Jako pracownik biblioteki, mimo przeniesienia na teren zakładu
karnego typu zamkniętego, korzystał z możliwości swobodnego poruszania się po terenie oddziałów mieszkalnych,
poza swoją celą mieszkalną. Sąd odwoławczy odniósł się również do kwestii przedłużenia pobytu wnioskodawcy na
terenie Szwajcarii oraz kwestii odszkodowania za utracony zarobek, przedstawiając w tym zakresie w pełni
przekonującą argumentację. To sprawia, że zarzut kasacji okazał się oczywiście nieskuteczny.
Zarzut nieprawidłowości kontroli instancyjnej
Również zarzut drugi kasacji, sygnalizujący dopuszczenie się przez Sąd odwoławczy obrazy art. 7 KPK w zw. z art.
410 KPK, w zw. z art. 433 § 2 KPK i w zw. z art. 457 § 3 KPK. przez nieprawidłowe przeprowadzenie kontroli
instancyjnej oraz nienależyte, nierzetelne oraz pozbawione jakiejkolwiek analizy rozważenie przez Sąd Odwoławczy
apelacji pełnomocnika wnioskodawcy E.N. okazał się w świetle niniejszej sprawy nieuzasadniony.
Analiza akt przedmiotowej sprawy jak i uzasadnienia orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Warszawie nie pozostawia
wątpliwości, że Sąd II instancji przeprowadził kontrolę odwoławczą w sposób zgodny z art. 433 § 2 KPK, czemu dał
wyraz w prawidłowo sporządzonym uzasadnieniu respektującym wymogi z art. 457 § 3 KPK. Wbrew twierdzeniu
skarżącej, Sąd II instancji rozstrzygnął wszystkie podniesione przez pełnomocnika wnioskodawcy w apelacji zarzuty,
tj. dotyczące zarówno sygnalizowanej obrazy art. 7 KPK i art. 410 KPK, jak i błędu w ustaleniach faktycznych oraz
przedstawił trafne i zasługujące na aprobatę argumenty, które spowodowały, że zarzuty apelacji pełnomocnika
wnioskodawcy nie zostały uwzględnione.
Ocena materiału dowodowego
Równie oczywiście bezzasadnym okazał się także trzeci z zarzutów kasacji, wskazujący na naruszenie art. 7 KPK
w zw. z art. 552 § 4 KPK i w zw. z art. 433 § 2 KPK. Zdaniem autorki kasacji uchybienie Sądu odwoławczego w tym
zakresie polegało na akceptacji dowolnej oceny zebranego materiału dowodowego dokonanej przez Sąd Okręgowy
w W, przy niedostatecznym wzięciu pod uwagę zasad wypracowanych na gruncie art. 445 § 1 i 2 KC, co przejawiło
się w błędnym uznaniu, że zasądzenie na rzecz wnioskodawcy wyższej kwoty zadośćuczynienia za doznane przez
niego cierpienia fizyczne i psychiczne skutkowałoby jego bezpodstawnym wzbogaceniem, w sytuacji, gdy kwota ta po
przeliczeniu na walutę państwa, w którym zamieszkuje E.N. jest ledwo przez niego odczuwalna i nie stanowi,
odpowiedniej i wymiernej rekompensaty krzywdy doznanej przez wnioskodawcę.
Stanowisko skarżącej nie zyskało aprobaty Sądu Najwyższego. Kierując się przedstawionymi wyżej względami, nie
dopatrując się w przedmiotowej sprawie zaistnienia bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 KPK ani
innego rażącego naruszenia prawa, mającego istotny wpływ na treść wyroku, Sąd Najwyższy zdecydował
o oddaleniu kasacji, jako oczywiście bezzasadnej.

Komentarz
Nie budzi wątpliwości twierdzenie, że wszystkie wskazane w kasacji zarzuty są oczywiście bezzasadne. Pełnomocnik
E.N. nie wykazała dopuszczenia się przez Sąd II instancji rażących uchybień w zakresie naruszenia prawa
materialnego czy procesowego, które mogłyby skutecznie doprowadzić do wzruszenia prawomocnego orzeczenia
Sądu II instancji, powodując konieczność ponowienia kontroli odwoławczej. Kontrola instancyjna, dokonana przez
Sąd Apelacyjny w W., przeprowadzona została w sposób rzetelny, w pełni respektujący wymogi przewidziane

w dyspozycji art. 433 § 2 KPK i art. 457 § 3 KPK. Sąd odwoławczy rozpoznał zarzuty wskazane w apelacji
pełnomocnika wnioskodawcy w sposób kompleksowy, przytaczając w uzasadnieniu, sporządzonym zgodnie
z regułami z art. 457 § 3 KPK, argumenty, które przesądziły o uznaniu zarzutów apelacji skarżącej za niezasadne,
a w konsekwencji o nieuwzględnieniu tego środka zaskarżenia.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 3.9.2021 r., II KK 316/21

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu kasacji oddalił ją jako oczywiście bezzasadną. Uzasadnienie SN wskazało, że żaden z zarzutów nie okazał się skuteczny, a kontrola instancyjna była przeprowadzona zgodnie z prawem. Wszystkie zarzuty kasacyjne okazały się oczywiście bezzasadne.