Rozwiązanie kary łącznej a uchylenie wyroku

Kara łączna zostaje rozwiązana wraz z uchyleniem orzeczeń co do jednej z kar jednostkowych, w związku z czym zbędne jest uchylenie wyroku w części dotyczącej tej kary. K.W. został oskarżony o niezłożenie rocznego sprawozdania finansowego spółki, co doprowadziło do wymierzenia kar grzywny. Kasację od wyroku wniesiono, a Sąd Najwyższy uchylił wyrok w zakresie jednego z czynów, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania.

Tematyka: Kara łączna, uchylenie wyroku, kasacja, Sąd Najwyższy, czyn karalny, Rachunkowość, karne postępowanie, roczne sprawozdanie finansowe

Kara łączna zostaje rozwiązana wraz z uchyleniem orzeczeń co do jednej z kar jednostkowych, w związku
z czym zbędne jest uchylenie wyroku w części dotyczącej tej kary.
Opis stanu faktycznego
K.W. został oskarżony o to, że:
1. w okresie od 1.1.2017 r. do 15.7.2017 r. w C., działając wbrew art. 69 ust. 1 ustawy z 29.9.1994 r.
o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; dalej: RachunkU), jako prezes zarządu spółki zobowiązany do
złożenia rocznego sprawozdania finansowego, nie złożył w Sądzie Rejonowym w B. Wydział Gospodarczy
Krajowego Rejestru Sądowego sprawozdania finansowego spółki za rok obrotowy 2016, tj. o czyn z art. 79 pkt 4
RachunkU;
2. w okresie od 1.1.2017 r. do 31.3.2017 r. w C., działając wbrew art. 52 ust. 1 RachunkU, jako prezes zarządu
spółki, zobowiązany do sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego, dopuścił do niesporządzenia
sprawozdania finansowego spółki za rok obrotowy 2016, tj. o czyn z art. 77 pkt 2 RachunkU.
Sąd Rejonowy w C., wyrokiem nakazowym z 18.12.2017 r., II K 1584/17 na posiedzeniu bez udziału stron:
1. uznał oskarżonego K.W. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt 1, stanowiącego przestępstwo z art. 79
pkt 4 RachunkU i za to wymierzył mu karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych, ustalając wysokość
stawki dziennej na kwotę 15 zł;
2. uznał oskarżonego K.W. za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt 2, stanowiącego przestępstwo z art. 77
pkt 2 RachunkU i za to wymierzył mu karę grzywny w wysokości 80 stawek dziennych, ustalając wysokość
stawki dziennej na kwotę 15 zł;
3. na mocy art. 85 § 1 KK i art. 86 § 1 i § 2 KK połączył powyższe kary grzywny i orzekł karę łączną w wysokości
120 stawek dziennych, ustalając wysokość stawki dziennej na kwotę 15 zł.
Powyższy wyrok nie został zaskarżony przez żadną ze stron postępowania i uprawomocnił się.
Kasację od prawomocnego wyroku wniósł na korzyść skazanego Prokurator Generalny, który zaskarżył go w całości
zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa karnego procesowego,
a mianowicie art. 500 § 1 i § 3 KPK, polegające na uznaniu, na podstawie zgromadzonego w postępowaniu
przygotowawczym materiału dowodowego, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, a także, iż okoliczności
czynu zarzucanego oskarżonemu z art. 77 pkt 2 RachunkU i jego wina nie budzą wątpliwości, co w konsekwencji
doprowadziło do wydania na posiedzeniu skazującego wyroku nakazowego, podczas gdy w świetle dowodów
zebranych w toku postępowania przeciwko oskarżonemu, okoliczności popełnienia przez niego powyższego
przestępstwa i wina budziły wątpliwości.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Rejonowemu w C.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji na korzyść wniesionej przez Prokuratora Generalnego, uchylił wyrok
w zaskarżonej części, to jest w zakresie rozstrzygnięcia co do czynu opisanego w punkcie 2 wyroku (z pkt 2 aktu
oskarżenia), przekazując w tym zakresie sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w C.
Uzasadnienie SN
Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja okazała się zasadna w stopniu oczywistym, co umożliwiło jej uwzględnienie na
posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 KPK, jednakże doprowadziła do uchylenia wyroku jedynie w części, a nie w całości,
jak wnioskował jej Autor.
Z treści zarzutu kasacyjnego wynika, że zakresem zaskarżenia objęto jedynie rozstrzygnięcie co do czynu opisanego
w punkcie 2 aktu oskarżenia, którego dotyczy punkt 2 wyroku. Toteż wskazanie w petitum kasacji, że wyrok
nakazowy podlega zaskarżeniu w całości, jak również wnioskowanie o uchylenie go w całości, nie mogło zmienić
zakresu zaskarżenia wynikającego z zarzutu kasacyjnego. Wbrew stanowisku autora kasacji uchylenie wyroku
nakazowego w całości nie jest konieczne ze względu na treść punktu 3 wyroku nakazowego, który zawiera
rozstrzygnięcie o karze łącznej (pkt 3). Uchylenie zaskarżonego wyroku co do jednego z czynów oznacza
równocześnie rozwiązanie węzła kary łącznej. Jak słusznie wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, kara
łączna zostaje rozwiązana wraz z uchyleniem orzeczeń co do jednej z kar jednostkowych, w związku z czym zbędne

jest uchylenie wyroku w części dotyczącej tej kary. W przypadku uchylenia jednej z kar jednostkowych,
rozstrzygnięcie o karze łącznej traci moc ex lege, a zatem sąd kasacyjny nie musi zawierać w wydanym wyroku
rozstrzygnięcia o uchyleniu orzeczenia o karze łącznej (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 11.12.2019 r., V KK
617/19,
; zob. także postanowienie SN z 11.5.2017 r., II KK 127/17,
; wyrok SN z 23.2.2011 r., III KO
78/11,
). Wbrew zatem wnioskowi Prokuratora Generalnego, rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 3
zaskarżonego wyroku nie powoduje konieczności uchylenia wyroku nakazowego w całości, mimo sformułowania
zarzutu kasacyjnego jedynie wobec rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności karnej za jeden z czynów
zabronionych.
Podsumowując, należy uznać, że wyrok został zaskarżony kasacją w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w jego
punkcie 2. Kasacja Prokuratora Generalnego o tak określonym zakresie zaskarżenia okazała się oczywiście
zasadna.
Pierwszy z zarzucanych oskarżonemu czynów dotyczył niezłożenia rocznego sprawozdania finansowego spółki do
Sądu rejestrowego. Zgodnie z art. 69 ust. 1 RachunkU kierownik jednostki składa we właściwym rejestrze sądowym
roczne sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z badania, jeżeli podlegało ono badaniu, odpis uchwały bądź
postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub
pokryciu straty, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 49 ust. 1 RachunkU – także sprawozdanie
z działalności – w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. To właśnie w związku
z brakiem realizacji tego obowiązku zostało złożone zawiadomienie, inicjujące niniejsze postępowanie karne. W toku
dochodzenia załączono do akt postępowania odpis postanowienia Sądu Rejonowego w B, VIII Wydziału
Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego, z 6.10.2017 r., BB VIII Ns Rej. KRS 11853/17/716, umarzającego
postępowanie w przedmiocie postępowania przymuszającego spółkę do przedłożenia wniosku o wpis wzmianki
o złożonym sprawozdaniu finansowym za rok 2016. Przesłuchany w charakterze podejrzanego K.W. przyznał się do
popełnienia tego czynu i na nim skupił swoje wyjaśnienia. W świetle tak zgromadzonego materiału dowodowego
rzeczywiście wina i okoliczności popełnienia przestępstwa nie budziły wątpliwości. Nie zaistniały zatem przeszkody
do wydania wyroku nakazowego co do tego czynu.
Brak rocznego sprawozdania finansowego
Jednakże tożsamego wniosku nie można wysnuć w odniesieniu do drugiego z czynów, mającego polegać na
dopuszczeniu przez K.W. do niesporządzenia sprawozdania finansowego spółki za rok obrotowy 2016. Zgodnie z art.
52 ust. 1 RachunkU, kierownik jednostki zapewnia sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie później niż
w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawia je właściwym organom, zgodnie z obowiązującymi jednostkę
przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy. Z kolei w myśl art. 53 ust. 1 RachunkU roczne sprawozdanie
finansowe jednostki podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający, nie później niż 6 miesięcy od dnia
bilansowego. Prawidłowo Prokurator Generalny analizując akta sprawy doszedł do wniosku, że dniem bilansowym
spółki był 31.12. Trzeba więc podkreślić, że po przesłuchaniu podejrzanego do akt sprawy załączono sprawozdanie
finansowe za rok 2016 spółki z siedzibą w C., opatrzone datą 30.3.2017 r., przyjęte uchwałą wspólników spółki
29.4.2017 r. Mając na względzie, że daty sporządzenia i zatwierdzenia tego sprawozdania finansowego nie były
w toku procesu, na żadnym jego etapie, kwestionowane, nie można uznać, aby wina i okoliczności popełnienia przez
oskarżonego czynu zabronionego zakwalifikowanego z art. 77 pkt 2 RachunkU nie budziły wątpliwości. Tym samym
przeprowadzenie rozprawy było konieczne. Analiza załączonych dokumentów prowadzi do wniosku, że K.W. wypełnił
spoczywające na nim, jako prezesie zarządu, obowiązki w zakresie sporządzenia i doprowadzenia do zatwierdzenia
sprawozdania finansowego. Nie zmienia tego fakt, że formalnie oskarżony przyznał się do popełnienia czynu z art. 77
pkt 2 RachunkU, albowiem po pierwsze jego wyjaśnienia złożone bezpośrednio po przyznaniu się dotyczyły
pierwszego z zarzucanych czynów, a więc niezłożenia sprawozdania finansowego do Sądu rejestrowego, po drugie
wprost przeczy temu treść znajdujących się w aktach sprawy dokumentów.
Jest niemal oczywiste, że przeprowadzając ponownie postępowanie w zakresie czynu z pkt 2 aktu oskarżenia Sąd
Rejonowy, zgodnie z jego powinnością, powinien wziąć pod uwagę całokształt materiału dowodowego
zgromadzonego w postępowaniu przygotowawczym, samodzielnie przeprowadzić stosowne postępowanie
dowodowe i dopiero po wyjaśnieniu wszystkich okoliczności sprawy rozstrzygnąć o odpowiedzialności karnej K.W.
Mając na uwadze powyższe, należało orzec jak w sentencji wyroku.

Komentarz
Na tle rozpoznawanej sprawy godzi się przypomnieć, że warunkiem niezbędnym zastosowania nakazowego trybu
postępowania jest w rzeczy samej pozbawione cienia wątpliwości wykazanie, iż okoliczności czynu i wina
oskarżonego, w świetle całokształtu należycie zebranego w sprawie materiału dowodowego, stanowią
urzeczywistnioną prawdę materialną. Tak więc sąd swoje przekonanie musi oprzeć na niebudzących wątpliwości
ustaleniach faktycznych, opartych na dowodach prawidłowo, a więc zgodnie z regułami sztuki przeprowadzonych
w postępowaniu przygotowawczym (zob. wyrok SN z 10.1.2002 r., IV KKN 452/01,
). W rozpoznawanej
sprawie zbadanie zasadności drugiego zarzutu aktu oskarżenia wymagało przeprowadzenia rozprawy. Tym samym
zarzut kasacyjny, koncentrujący się na braku możliwości zastosowania w tej sprawie nakazowego trybu

postępowania, jest oczywiście zasadny, a kasacja zasługuje na uwzględnienie.

Wyrok Sądu Najwyższego z 21.9.2021 r., IV KK 54/21

Uchylenie wyroku w części dotyczącej jednego z czynów nie wymaga uchylenia całego wyroku. Sąd Najwyższy uznał, że rozwiązanie kary łącznej jest konieczne tylko w przypadku uchylenia orzeczeń co do jednej z kar jednostkowych. Kasacja Prokuratora Generalnego została uwzględniona.