Podstawa wniosku o ściganie przestępstwa kradzieży w obu postaciach
Zarówno kradzież, jak i kradzież z włamaniem stanowią tzw. przestępstwa względnie wnioskowe, co oznacza, że wniosek o ściganie jest wymagany wyłącznie w sytuacji, gdy pokrzywdzonym jest osoba najbliższa. Publikacja przedstawia analizę procesu sądowego dotyczącego czynów J.G. oraz apelacji i kasacji w jego sprawie. Uzasadnienie Sądu Najwyższego przynosi wyjaśnienia dotyczące naruszeń prawa procesowego i argumentów obrońcy. Całość ukazuje skomplikowany proces prawny oraz interpretację przepisów KPK.
Tematyka: przestępstwa względnie wnioskowe, kradzież, kradzież z włamaniem, J.G., apelacja, kasacja, Sąd Najwyższy, naruszenie prawa procesowego, bezwzględna przyczyna odwoławcza, kontrola odwoławcza, ustalenia faktyczne, interpretacja prawa, KPK
Zarówno kradzież, jak i kradzież z włamaniem stanowią tzw. przestępstwa względnie wnioskowe, co oznacza, że wniosek o ściganie jest wymagany wyłącznie w sytuacji, gdy pokrzywdzonym jest osoba najbliższa. Publikacja przedstawia analizę procesu sądowego dotyczącego czynów J.G. oraz apelacji i kasacji w jego sprawie. Uzasadnienie Sądu Najwyższego przynosi wyjaśnienia dotyczące naruszeń prawa procesowego i argumentów obrońcy. Całość ukazuje skomplikowany proces prawny oraz interpretację przepisów KPK.
Zarówno kradzież, jak i kradzież z włamaniem stanowią tzw. przestępstwa względnie wnioskowe, co oznacza, że wniosek o ściganie jest wymagany wyłącznie w sytuacji, gdy pokrzywdzonym jest osoba najbliższa (art. 278 § 4 KK oraz art. 279 § 2 KK). Stan faktyczny Wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z 23.1.2020 r., II K 786/16, J.G. został uznany za winnego czynu z art. 279 § 1 KK, za który wymierzono mu karę roku pozbawienia wolności i karę grzywny w wymiarze 150 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych, a także czynu z art. 278 § 1 KK, za który wymierzono mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności i karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych. Kary jednostkowe zostały połączone i wymierzono J.G. karę łączną roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych. Apelację od powyższego wyroku wniosła obrońca J.G., która zaskarżyła go w całości, zarzucając popełnienie błędów w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku, mających wpływ na jego treść rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary. Obrońca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od obu zarzutów opisanych w akcie oskarżenia. Po rozpoznaniu apelacji Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z 19.2.2021 r., IX Ka 953/20, utrzymał zaskarżony wyrok w mocy. Skarga kasacyjna Kasację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł obrońca skazanego, zaskarżając ten wyrok w całości i formułując następujące zarzuty kasacyjne: 1. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 518 KPK w zw. z art. 439 § 1 pkt 9 KPK; 2. art. 518 KPK w zw. z art. 433 § 1 KPK, w zw. z art. 7 KPK; 3. art. 518 KPK w zw. z art. 433 § 1 KPK, w zw. z art. 410 KPK; 4. art. 518 KPK w zw. z art. 433 § 1 KPK, w zw. z art. 439 § 1 pkt 3 KPK; 5. art. 518 KPK w zw. z art. 433 § 1 KPK, w zw. z art. 439 § 1 pkt 4 KPK. Mając na względzie powyższe zarzuty obrońca wniósł o uchylenie wyroku w całości i uniewinnienie J.G. W pisemnej odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Okręgowej w W. wniósł o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej. Uzasadnienie SN Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji obrońcy skazanego, postanowił oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną. Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja okazała się bezzasadna w stopniu oczywistym, co pozwoliło na jej oddalenie na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 KPK. W odniesieniu do pierwszego z zarzutów kasacyjnych, należy wskazać, że nie zachodzi w tej sprawie bezwzględna przyczyna odwoławcza w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela (art. 439 § 1 pkt 9 KPK w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 KPK), ani w postaci braku wniosku o ściganie lub stosowanego zezwolenia na ściganie (art. 439 § 1 pkt 9 KPK w zw. z art. 17 § 1 pkt 10 KPK). Zarówno kradzież, jak i kradzież z włamaniem stanowią tzw. przestępstwa względnie wnioskowe, co oznacza, że wniosek o ściganie jest wymagany wyłącznie w sytuacji, gdy pokrzywdzonym jest osoba najbliższa (por. art. 278 § 4 KK oraz art. 279 § 2 KK). Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje. J.G. nie jest także osobą, co do której wymagane jest uzyskanie zezwolenia na ściganie w myśl art. 17 § 1 pkt 10 KPK. Odniesienie się do bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 9 KPK w zw. z art. 17 § 1 pkt 10 KPK warunkowane było powołaniem tego przepisu w treści zarzutu. Jednakże z uzasadnienia kasacji wynika, że obrońca wskazuje wyłącznie na okoliczność w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela – wyjścia poza granice aktu oskarżenia przez rozszerzenie kręgu osób pokrzywdzonych w toku postępowania sądowego. Taka okoliczność nie stanowi przywołanej bezwzględnej przyczyny odwoławczej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego słusznie wskazuje się, że nie dochodzi do naruszenia tożsamości czynu i wyjścia poza granice oskarżenia w przypadku pewnych modyfikacji czy to sposobu działania sprawcy (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 10.8.2017 r., V KK 172/17, ), czy formy opisu czynu lub kwalifikacji prawnej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 11.10.2016 r., V KK 122/16, ), czy też właśnie opisu czynu w odniesieniu do instytucji lub osoby pokrzywdzonej, albowiem nie ma ona żadnego wpływu na zachowanie tożsamości między czynem zarzucanym a przypisanym oskarżonemu, jeśli obiektywnie jest to ten sam czyn (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 1.3.2013 r., V KK 394/12, ). Sąd Najwyższy w niniejszym składzie aprobuje to stanowisko. To, że J.G. został oskarżony o popełnienie czynu z pkt. I na szkodę wyłącznie J.S., a przypisano mu ten sam czyn, ale popełniony na szkodę J.S. i M.S., nie stanowi wyjścia poza granice oskarżenia. Taka jest rola sądowego postępowania rozpoznawczego, aby w razie potrzeby precyzować okoliczności zawarte w skardze oskarżycielskiej. Należy więc stwierdzić, że podnoszona okoliczność nie tylko nie jest bezwzględną przyczyną odwoławczą, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 9 KPK w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 KPK, ale w ogóle naruszeniem prawa, w tym rażącym, o którym mowa w art. 523 § 1 KPK. Za chybione należy także uznać zarzuty rażącej obrazy prawa procesowego, wskazane w punktach 2-4 kasacji. Kontrola odwoławcza została przeprowadzona w sposób wnikliwy i rzetelny, a uzasadnienie wyroku Sądu odwoławczego jest szczegółowe i merytorycznie prawidłowe. Sąd Okręgowy odniósł się do oceny każdego z dowodów osobowych, na które wskazano w treści zarzutu z pkt 2 kasacji. Szczególnie wnikliwej kontroli poddano ocenę depozycji procesowych składanych przez K.C. i P.D., którzy byli współsprawcami przestępstw popełnionych przez J.G. Niewątpliwie podstawą ustalenia winy i sprawstwa J.G. były wyjaśnienia K.C., które ten konsekwentnie potwierdzał a następnie zmienił swoją postawę procesową występując już w roli świadka na rozprawie w sprawie skazanego, a także przyznanie się do kradzieży motocykla przez P.D. Dokonana w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego kontrola tych depozycji została przeprowadzona prawidłowo zarówno co do ich treści, jak i w kontekście zmiany postawy procesowej. Sąd Okręgowy w sposób przekonujący wyjaśnił, dlaczego zeznając na rozprawie w sprawie skazanego obaj świadkowie zmienili swoją postawę procesową i albo zasłaniali się niepamięcią, albo negowali swe wcześniejsze wyjaśnienia. W ocenie Sądu Najwyższego w tym zakresie przeprowadzona kontrola odwoławcza spełnia wymogi art. 433 § 2 KPK w zw. z art. 7 lub art. 410 KPK. Prawidłowej kontroli odwoławczej została poddana także ocena zeznań pokrzywdzonych. W sposób godny akceptacji Sąd odwoławczy odniósł się do kręgu osób pokrzywdzonych, w tym do własności skradzionych przedmiotów, jak i rozliczeń między J.S. i A.P. Prawidłowo skontrolowano także ocenę dowodu z zeznań K.R., w szczególności w kontekście powzięcia informacji o sprawcy kradzieży motoru od brata skazanego. Z uzasadnienia Sądu Okręgowego jasno wynika, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy tworzy spójną całość, dowody z pierwszych wyjaśnień K.C. korespondują z zeznaniami pokrzywdzonych, podobnie jak przyznanie się do kradzieży przez P.D., a jedynym dowodem stale odosobnionym są wyjaśnienia skazanego J.G. Oceniając przeprowadzoną kontrolę odwoławczą należy uznać, że wynika z niej słuszny wniosek, iż Sąd Rejonowy orzekał na podstawie całokształtu materiału dowodowego i nie dopuścił się obrazy art. 410 KPK. Obrońca nie wskazuje, jakie konkretnie dowody miały zostać pominięte przez Sąd Rejonowy, co niesłusznie zaaprobował Sąd odwoławczy, i jakie okoliczności korzystne dla skazanego miałyby z nich wynikać. Niezależnie od poczynionych uwag należało stwierdzić, że w zarzutach z punktów od 2 do 4 obrońca w rzeczywistości podjął próbę zakwestionowania ustaleń faktycznych. Przemawia za tym sposób sformułowania uzasadnienia kasacji, w którym autor wylicza określone okoliczności dotyczące oceny dowodów i ustalania faktów, jedynie wzmiankując na początku kwestię nierzetelności kontroli odwoławczej. Zastosowane wyliczenia sugerują, że skarżący nie tyle próbuje przekonać Sąd Najwyższy, iż Sąd odwoławczy naruszył określone przepisy prawa, ale kwestionuje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i polemizując z nimi forsuje wersję korzystną dla skazanego, co na etapie postępowania kasacyjnego nie jest dopuszczalne. Wypadało też zauważyć, że w odniesieniu do ustaleń faktycznych i postępowania dowodowego apelacja zawierała wyłącznie jeden zarzut – błędu w ustaleniach faktycznych. Tym samym błędne jest stawianie w kasacji zarzutu nierzetelnej kontroli odwoławczej mającej polegać na nierozpoznaniu zarzutu apelacyjnego, a co za tym idzie obrazy art. 7 KPK czy art. 410 KPK, podczas gdy takich zarzutów w apelacji nie było. Mimo to w ramach kontroli instancyjnej Sąd odwoławczy wypowiedział się tak w przedmiocie ustaleń faktycznych, jak i będącej ich podstawą oceny dowodów. Powyższe świadczy o tym, że przeprowadzona kontrola odwoławcza była w pełni rzetelna. Komentarz Niezasadny w stopniu oczywistym jest także zarzut 5 kasacji. Sąd Okręgowy w sposób wnikliwy, szczegółowy i poprawny merytorycznie rozpoznał zarzut apelacyjny rażącej niewspółmierności kary. Uzasadnienie zawiera zarówno zwięzłe rozważania w kwestii istoty zarzutu z art. 438 pkt 4 KPK, jak również odniesienie się do dyrektyw wymiaru kary, w szczególności stopnia społecznej szkodliwości czynu, problematyki dobra chronionego, pobudek działania skazanego. Sąd Okręgowy dokonał także kontroli możliwości i zasadności zastosowania względem J.G. instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, biorąc pod uwagę m.in. treść aktualnej na czas orzekania karty karnej i rzeczywistą prognozę kryminologiczno - społeczną. Wypowiedział się również w przedmiocie uwzględnienia sytuacji majątkowej skazanego w kontekście orzeczenia kary grzywny. Wreszcie, wskazał na zasadę indywidualizacji odpowiedzialności karnej wobec prób porównywania sankcji karnej orzeczonej w stosunku do J.G. z karami orzeczonymi wobec osób z nim współdziałających. Postanowienie Sądu Najwyższego z 1.10.2021 r., II KK 348/21
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu kasacji obrońcy skazanego postanowił oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną, uzasadniając swoją decyzję m.in. brakiem bezwzględnej przyczyny odwoławczej oraz rażącym naruszeniem prawa przez obrońcę. Publikacja podsumowuje proces odwoławczy oraz analizuje argumenty strony skarżącej i sądowej, ukazując złożoność i staranność kontroli odwoławczej.