Jednorazowe uchybienie jest podstawą do cofnięcia zezwolenia na sprzedaż alkoholu

Każda, nawet jednorazowa sprzedaż napoju alkoholowego osobie nieletniej w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej stanowi nieprzestrzeganie zasad sprzedaży alkoholu, co może skutkować cofnięciem zezwolenia przez uprawniony organ. W omawianym przypadku SKO utrzymało decyzję o cofnięciu zezwolenia, argumentując, że sprzedano alkohol nieletniemu, co stanowi naruszenie przepisów AlkU. Orzeczenie WSA potwierdziło decyzję SKO, podkreślając, że nawet jednorazowe złamanie zasad sprzedaży alkoholu jest podstawą do cofnięcia zezwolenia, niezależnie od intencji sprzedawcy. Sprawa ta wyraźnie pokazuje, że odpowiedzialność administracyjna jest bardziej restrykcyjna niż karna, a celem jest ochrona społeczeństwa przed negatywnymi skutkami alkoholizmu.

Tematyka: sprzedaż alkoholu, zezwolenie na alkohol, sprzedaż nieletnim, zasady sprzedaży alkoholu, odpowiedzialność administracyjna

Każda, nawet jednorazowa sprzedaż napoju alkoholowego osobie nieletniej w miejscu prowadzenia
działalności gospodarczej, stanowi nieprzestrzeganie zasad sprzedaży napojów alkoholowych i jest
podstawą do cofnięcia zezwolenia na obrót napojami alkoholowymi przez uprawniony organ.
Stan faktyczny
WSA w Łodzi rozpoznał sprawę ze skargi przedsiębiorcy na decyzję SKO w przedmiocie cofnięcia zezwolenia na
sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości do 4,5% alkoholu oraz piwa przeznaczonych do spożycia poza
miejscem sprzedaży. Wyrokiem oddalił skargę. W sprawie Organ I instancji cofnął Skarżącemu zezwolenie na
sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości do 4,5% alkoholu oraz piwa przeznaczonych do spożycia poza
miejscem sprzedaży w sklepie spożywczo-przemysłowym (stacja paliw). W odwołaniu od decyzji Skarżący wskazał
na naruszenie m.in.:
1. Art. 15 ust. 1 pkt. 2 i ust. 2 ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
(t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119; dalej: AlkU) poprzez przypisanie Skarżącemu sprzedaży alkoholu osobom do lat
18, pomimo ustalenia przez sąd karny, że ten nie sprzedawał nieletniej alkoholu;
2. Art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU poprzez cofnięcie zezwolenia w sytuacji niepopełnienia przez Skarżącego czynu
zabronionego.
SKO utrzymało powyższą decyzję w mocy. W uzasadnieniu Organ wskazał, że w myśl art. 66 § 1 KK sąd może
warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności
jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości
i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia
postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. W doktrynie
i orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że orzeczenie o warunkowym umorzeniu postępowania oznacza obalenie
domniemania niewinności oskarżonego. Tym samym zawiera stwierdzenie jego winy, a więc uznanie, że dopuścił się
on przestępstwa, które mu zarzucono, i za które ponosi konsekwencje wynikające z konieczności wypełnienia
nałożonych na niego obowiązków. Wyrok orzekający o warunkowym umorzeniu postępowania karnego opiera się
więc na ustaleniu winy sprawcy czynu zabronionego i rozstrzygnięciu jej stopnia. Stanowi zatem skazanie sprawcy,
oczywiście ze względu na charakter środka probacyjnego i na czas pomyślnego upływu okresu próby.
Tym samym wyrok warunkowo umarzający postępowanie, który zakończył przywołaną sprawę karną, jest wyrokiem
stwierdzającym popełnienie przez daną osobę zarzuconego jej przestępstwa. SKO stwierdziło, że analiza akt sprawy
wskazuje, że strona sprzedała alkohol nieletniemu. Organ wskazał też, że zgodnie z art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU
organ cofa zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych w przypadku nieprzestrzegania określonych w ustawie
zasad sprzedaży napojów alkoholowych, a w szczególności sprzedaży napojów alkoholowych osobom nieletnim.
W ocenie SKO treść przepisu jest jednoznaczna. Powołany przepis jest skorelowany z art. 15 ust. 1 pkt. 2 AlkU, który
ustanawia zasadę, do której odwołuje się art. 18 ust. 10 pkt 1 lit. a AlkU. Zasada ta brzmi, iż zabrania się sprzedaży
napojów alkoholowych osobom do 18 lat. Strona sprzedała napój alkoholowy osobie nieletniej.
Na gruncie art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU nawet jednorazowe złamanie zasady sprzedaży napojów alkoholowych
powoduje obowiązek właściwego organu do cofnięcia zezwolenia na sprzedaż tych napojów. Należy wyraźnie
podkreślić, że Organ pierwszej instancji był zobligowany do wszczęcia w przedmiotowej sprawie postępowania
administracyjnego z urzędu. Ustawodawca nie pozostawił organom administracji żadnej możliwości oceny stopnia
zawinienia strony. SKO uznało, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z decyzją związaną. Oznacza to
sytuację, w której organ administracji wydający decyzję sprawdza jedynie, czy są spełnione przesłanki wydania
decyzji, a jeśli tak, to wydaje ściśle określoną decyzję. Ponadto w rozpoznawanej sprawie jedyną przesłanką sankcji
administracyjnej jest udowodniona okoliczność sprzedaży napoju alkoholowego osobie do 18 lat. Organ administracji
może weryfikować tylko tę przesłankę, i jeżeli jest ona spełniona, musi wydać rozstrzygnięcie cofające zezwolenie.
Skarżący zakwestionował rozstrzygnięcie SKO w skardze.
Ocena WSA
WSA w Łodzi uznał skargę za niezasadną. Podstawę prawną zaskarżonych decyzji stanowiły przepisy ustawy
o wychowaniu w trzeźwości. W myśl art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych,

przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży, podlega cofnięciu w przypadku
nieprzestrzegania określonych w ustawie zasad sprzedaży napojów alkoholowych, a w szczególności sprzedaży
i podawania napojów alkoholowych osobom nieletnim, nietrzeźwym, na kredyt lub pod zastaw.
W zakresie interpretacji art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU obecnie można mówić o utrwalonej wykładni powołanego
przepisu, nadającej mu ustaloną treść normatywną. Zgodnie z dominującym stanowiskiem sądów administracyjnych
jedyną przesłanką zastosowania powołanego przepisu jest obiektywne nieprzestrzeganie przez przedsiębiorcę
ustawowych zasad sprzedaży napojów alkoholowych, w tym zakazów i ograniczeń tej sprzedaży przewidzianych
w ustawie. Ustawodawca nie różnicuje przy tym skutków nieprzestrzegania warunków sprzedaży napojów
alkoholowych od stopnia szkodliwości społecznej konkretnego naruszenia, ani też od ilości dokonanych naruszeń.
Zatem każda, nawet jednorazowa, sprzedaż napoju alkoholowego osobie nieletniej, w miejscu prowadzenia
działalności gospodarczej, stanowi nieprzestrzeganie określonych w ustawie zasad sprzedaży napojów alkoholowych
i jest podstawą do cofnięcia zezwolenia na obrót napojami alkoholowymi przez uprawniony organ.
Cofnięcie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych stanowi sankcję administracyjną za naruszenie zakazu
sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom do lat 18, ustanowionego w art. 15 ust. 1 pkt. 2 AlkU.
W związku z tym dla ustalenia odpowiedzialności administracyjnej przedsiębiorcy nie ma znaczenia wina
sprzedawcy. Nie jest też ważne, czy przedsiębiorca miał świadomość, że dokonuje sprzedaży napoju alkoholowego
osobie nieletniej, jak też to, czy dokonał sprzedaży osobiście, czy przez zatrudnionego pracownika, na którego
działanie nie miał wpływu w momencie dokonywania sprzedaży. Nie ma także znaczenia ewentualny aspekt
ekonomiczny. Przeciwdziałanie zjawiskom społecznym, takim jak alkoholizm, nie może bowiem podlegać
relatywizacji w zderzeniu z interesem ekonomicznym podmiotu gospodarczego. Z treści art. 1 ust. 1 Alku i art. 2 ust.
1 pkt. 4 AlkU wynika bowiem, iż nadrzędnym celem powołanej ustawy jest ochrona prawidłowego fizycznego,
psychicznego i społecznego rozwoju społeczeństwa. Oznacza to, że celem cofnięcia zezwolenia jest nie tylko
spowodowanie dolegliwości dla naruszającego prawo, lecz także zapewnienie ochrony (w tym ochrony prewencyjnej)
wartości i dóbr, w które godziło naruszanie warunków i zasad sprzedaży napojów alkoholowych. Dlatego też, mimo
że omawiany przepis zawiera dość restrykcyjne rozwiązanie, to nie narusza on konstytucyjnej zasady
proporcjonalności, wynikającej z określonej w art. 2 Konstytucji RP zasady demokratycznego państwa prawnego.
Ratio legis art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU jest dążenie do eliminowania z obrotu napojami alkoholowymi tych
przedsiębiorców, którzy dopuszczają się naruszeń zasad sprzedaży napojów alkoholowych. Przedsiębiorca, który
sprzedał piwo osobie nieletniej, nie daje rękojmi, że nie będzie tak postępował w przyszłości, a tym samym nie daje
rękojmi należytej realizacji zadań wynikających z powołanej ustawy. Dlatego też w przypadku stwierdzenia
naruszenia zasad obrotem napojami alkoholowymi można wyciągnąć dalej idące konsekwencje, sprowadzające się
w efekcie do cofnięcia nie tylko zezwolenia, z którym związane jest naruszenie, ale także pozostałych zezwoleń
udzielonych podmiotowi, i dotyczących danego punktu handlowego (por. uchwała NSA z 30.10.2007 r., II GPS 2/07,
). Z uwagi na rodzaj chronionego dobra, jak też z uwagi na fakt, iż dochowanie ustawowych zasad
dystrybuowania napojów alkoholowych w istocie jest uzależnione od sprzedawcy tych napojów, przedsiębiorca jest
zobowiązany zorganizować sprzedaż napojów alkoholowych w taki sposób, aby nie doszło do naruszenia zasad
sprzedaży napojów alkoholowych określonych w ustawie. Ryzyko ewentualnej utraty (na jakiś czas) zezwolenia na
obrót napojami alkoholowymi obciąży wyłącznie tego przedsiębiorcę. Należy jednak zauważyć, iż przedsiębiorca ma
możliwość uniknięcia negatywnych konsekwencji cofnięcia zezwolenia na obrót napojami alkoholowymi. Na mocy art.
15 ust. 2 AlkU sprzedawca ma bowiem prawo do wylegitymowania nabywcy napoju alkoholowego. Skorzystanie
z tego uprawnienia zależy wyłącznie od woli sprzedawcy i przysługuje bez względu na sposób postrzegania wieku
osoby kupującej.

Komentarz
W omawianym orzeczeniu WSA w Łodzi odniósł się do kilku ważnych praktycznie kwestii:
1. Dopuszczalne jest podwójne karanie za ten samym czyn: w postępowaniu karnym i w postępowaniu
administracyjnym;
2. Odpowiedzialność administracyjna ukształtowana jest przepisami prawa jako bardziej restrykcyjna niż
odpowiedzialność karna, m.in. dlatego, że dla odpowiedzialności administracyjnoprawnej nie jest istotna kwestia
zawinienia;
3. Nawet jednorazowa sprzedaż alkoholu osobie nieletniej powinna skutkować cofnięciem zezwolenia.

Wyrok WSA w Łodzi z 13.1.2022 r., III SA/Łd 498/21,

Wyrok WSA w Łodzi potwierdza zasadność decyzji o cofnięciu zezwolenia na sprzedaż alkoholu w przypadku sprzedaży napoju nieletniemu. Istotne jest tutaj nie tylko zawinienie sprzedawcy, ale przede wszystkim przestrzeganie zasad sprzedaży alkoholu. Orzeczenie to pokazuje, że nawet jednorazowe uchybienie przepisom może skutkować poważnymi konsekwencjami administracyjnymi dla przedsiębiorcy.