Podstawa przypisania podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej

Zgodnie z definicją legalną, nosiciel to osoba bez objawów choroby zakaźnej, w której organizmie bytują biologiczne czynniki chorobotwórcze. Brak definicji terminu 'podejrzany o nosicielstwo' w przepisach. Sprawa dotyczyła oskarżenia J.K. o nieprzestrzeganie kwarantanny po powrocie z zagranicy, co doprowadziło do wyroku nakazowego i kasacji, aż do uniewinnienia na podstawie błędnej interpretacji prawa.

Tematyka: nosicielstwo, choroba zakaźna, kwarantanna, interpretacja prawa, wyrok nakazowy, kasacja, uniewinnienie, błędna interpretacja

Zgodnie z definicją legalną, zawartą w art. 2 pkt. 17 ZapobChoróbU, nosiciel to osoba bez objawów choroby
zakaźnej, w której organizmie bytują biologiczne czynniki chorobotwórcze, stanowiące potencjalne źródło
zakażenia innych osób. Przepisy ZapobChoróbU nie zawierają natomiast definicji terminu „podejrzany
o nosicielstwo”.
Opis stanu faktycznego
J.K. został obwiniony o to, że 2.4.2020 r. w miejscowości G., wiedząc, że może być nosicielem wirusa COVID-19, po
powrocie z zagranicy nie zastosował się do nakazu poddania się czternastodniowej kwarantannie w miejscu
zamieszkania, tj. o wykroczenie z art. 116 § 1 KW w zw. z § 2 ust. 2 pkt. 2 rozporządzenia Rady Ministrów
z 31.3.2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu
epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 566; dalej: OgrEpidemiiR20(1)). Wyrokiem nakazowym z 9.6.2020 r., ll W 180/20, SR
w S. uznał obwinionego J.K. za winnego popełnienia czynu opisanego w zarzucie, i za to na podstawie art. 116 § 1
pkt 3 KW orzekł karę grzywny w wymiarze 500 zł. Od prawomocnego wyroku nakazowego kasację wywiódł RPO,
który zaskarżył orzeczenie w całości, zarzucając mu rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie prawa
materialnego, tj. art. 116 § 1 KW. Podnosząc zarzut, Skarżący wniósł o uchylenie wyroku nakazowego SR w S.
i uniewinnienie J.K. od popełnienia przypisanego mu wykroczenia. Po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez RPO na
korzyść ukaranego SN uchylił zaskarżony wyrok nakazowy i uniewinnił J.K. od popełnienia zarzucanego mu czynu.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN kasacja okazała się oczywiście zasadna. RPO miał rację, wskazując, że zaskarżony wyrok zapadł
z rażącą obrazą prawa materialnego, a mianowicie przepisu art. 116 § 1 KW, co stanowiło uchybienie mające istotny
wpływ na treść orzeczenia. Autor nadzwyczajnego środka zaskarżenia słusznie zauważył, że w przedmiotowej
sprawie nie zostały zrealizowane znamiona podmiotu czynu zabronionego z art. 116 § 1 KW. Przepis ten w brzmieniu
obowiązującym 2.4.2020 r. stanowił, że kto wiedząc, że:
1. Jest chory na gruźlicę, chorobę weneryczną lub inną chorobę zakaźną albo podejrzany o tę chorobę;
2. Styka się z chorym na chorobę określoną w pkt. 1 lub z podejrzanym o to, że jest chory na gruźlicę lub inną
chorobę zakaźną;
3. Jest nosicielem zarazków choroby określonej w pkt. 1 lub podejrzanym o nosicielstwo, nie przestrzega nakazów
lub zakazów zawartych w przepisach o zapobieganiu tym chorobom lub o ich zwalczaniu albo nie przestrzega
wskazań lub zarządzeń leczniczych wydanych na podstawie tych przepisów przez organy służby zdrowia,
podlega karze grzywny.
Porównanie brzmienia tej regulacji z opisem czynu przypisanego J.K. ww. wyrokiem nakazowym, już prima facie
wskazuje, że przyjęte przez sąd określenie osoby obwinionego jako osoby „wiedzącej, że może być nosicielem
wirusa COVID-19” nie odpowiada żadnemu z pojęć użytych przez prawodawcę na określenie cech podmiotu
analizowanego wykroczenia, w tym również tych ujętych w art. 116 § 1 pkt. 3 KW.
Należało zauważyć, że zgodnie z definicją legalną, zawartą w art. 2 pkt. 17 ustawy z 5.12.2008 r. o zapobieganiu
oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2069; dalej: ZapobChoróbU), nosiciel to
osoba bez objawów choroby zakaźnej, w której organizmie bytują biologiczne czynniki chorobotwórcze, stanowiące
potencjalne źródło zakażenia innych osób. Przepisy tej ustawy nie zawierają natomiast definicji terminu „podejrzany
o nosicielstwo”. Zamieszczono w niej definicję terminu „podejrzany o zakażenie”, które to pojęcie w doktrynie uważa
się za równoznaczne znaczeniowo z pojęciem „podejrzany o nosicielstwo”, użytym na gruncie art. 116 § 1 pkt. 3 KW
(zob. M. Żukowska (w:) Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. J. Lachowski, Warszawa 2021, komentarz do art. 116,
teza 4). Zgodnie z art. 2 pkt. 21 ZapobChoróbU podejrzany o zakażenie to osoba, u której nie występują objawy
zakażenia ani choroby zakaźnej, która miała styczność ze źródłem zakażenia, a charakter czynnika zakaźnego
i okoliczności styczności uzasadniają podejrzenie zakażenia.
W przedmiotowej sprawie, co wynika zarówno z opisu i kwalifikacji prawnej przypisanego obwinionemu czynu, jak
i z materiału dowodowego zawartego w aktach sprawy, wyłączną podstawą uznania, że J.K. wyczerpał znamiona
wykroczenia z art. 116 § 1 pkt. 3 KW było stwierdzenie, że ww. został poddany kwarantannie, o której mowa w § 2
ust. 2 OgrEpidemiiR20(1). Zgodnie z tym przepisem osoba, która w okresie, o którym mowa w § 2 ust. 1
OgrEpidemiiR20(1), czyli w okresie od 31.3.2020 r., przekraczała granicę państwa w celu udania się do swojego
miejsca zamieszkania lub pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, była obowiązana do odbycia po
przekroczeniu granicy państwowej obowiązkowej kwarantanny, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie

art. 34 ust. 5 ustawy z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U.
z 2021 r. poz. 2069). Kwarantanna powinna trwać 14 dni, licząc od dnia następującego po przekroczeniu tej granicy,
wraz z osobami wspólnie zamieszkującymi lub gospodarującymi. Akta sprawy jednoznacznie wskazują natomiast, że
nie przeprowadzano jakichkolwiek dowodów w celu ustalenia, że J.K. spełnia wskazane wyżej kryteria, pozwalające
na uznanie go za podejrzanego o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej, a w szczególności na stwierdzenie, że
miał kontakt ze źródłem zakażenia. Jest zaś oczywiste, co trafnie podniósł autor kasacji, iż sam fakt powrotu
obwinionego z zagranicy i poddania go w związku z tym kwarantannie nie może być uznany za wystarczający do
postawienia tezy, że ww. jest podmiotem „podejrzanym o nosicielstwo”.
Należało przypomnieć, że zgodnie z art. 2 pkt. 12 ZapobChoróbU kwarantanna to odosobnienie osoby zdrowej, która
była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce
zakaźnych. Jest zaś oczywiste, że pojęcie „osoba narażona na zakażenie” ma zdecydowanie szerszy zakres
znaczeniowy, niż użyte na gruncie art. 116 § 1 pkt. 3 KW pojęcie „osoby podejrzanej o nosicielstwo”. Uzupełniająco
należało zauważyć, że dopiero na mocy nowelizacji ustawy z 28.10.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku
z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 2112)
dodano art. 116 § 1a KW o brzmieniu: „kto nie przestrzega zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków
określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, podlega karze
grzywny albo karze nagany”. W uzasadnieniu projektu ww. ustawy wskazano, że celem zmian wprowadzonych
w treści art. 116 KW było objęcie penalizacją nieprzestrzegania zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków
zawartych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi lub w przepisach
o Państwowej Inspekcji Sanitarnej także osób zdrowych.
SN nie odniósł się szczegółowo do słusznych argumentów autora kasacji, wskazujących na brak realizacji przez
obwinionego również znamion strony przedmiotowej przypisanego mu wykroczenia, wskutek przekroczenia przez
Ministra Zdrowia granic upoważnienia ustawowego przy wydawaniu rozporządzenia, na mocy którego nałożono na
obwinionego obowiązek poddania się kwarantannie. Kwestie te zostały szczegółowo omówione we wcześniejszych
judykatach SN i w realiach tej sprawy za w pełni wystarczające należy uznać odwołanie się do pogłębionej
argumentacji, zawartej w uzasadnieniach tych orzeczeń (zob. w szczególności wyrok SN z 29.6.2021 r., II KK 255/21,
). Konieczne jest jednak wskazanie, że oczywiście błędne było powołanie przez Sąd OgrEpidemiiR20(1) jako
źródła nałożenia na obwinionego obowiązku kwarantanny. Kierując się powyższą argumentacją, SN uznał kasację za
oczywiście zasadną (art. 535 § 5 KPK w zw. z art. 112 KPW), a skazanie obwinionego za oczywiście niesłuszne (art.
537 § 2 KPK w zw. z art. 112 KPW), i w konsekwencji uchylił zaskarżony wyrok nakazowy oraz uniewinnił J.K. od
popełniania zarzucanego mu czynu.

Komentarz
W określonym w sprawie stanie rzeczy należało w pełni podzielić pogląd RPO, że przypisanie obwinionemu
wykroczenia z art. 116 § 1 KW w zw. z § 2 ust. 2 pkt. 2 OgrEpidemiiR20(1) było konsekwencją wadliwej interpretacji
przepisu art. 116 § 1 pkt. 3 KW, sprowadzającej się w istocie do uznania, że osobą podejrzaną o nosicielstwo
zarazków choroby, o której mowa w art. 116 § 1 pkt. 1 KW jest każda osoba, która w stanie epidemii powraca
z zagranicy i zostaje poddana obowiązkowi kwarantanny. Konstatacja ta była wystarczająca do uznania zarzutu
kasacji za oczywiście zasadny i w konsekwencji stwierdzenia, że wystąpienie w przedmiotowej sprawie podstawy
kasacyjnej zostało wykazane w sposób niebudzący żadnych wątpliwości (art. 111 KPW).

Wyrok SN z 30.3.2022 r., III KK 83/22

Przypisanie J.K. wykroczenia wynikało z błędnej interpretacji prawa, co doprowadziło do kasacji i ostatecznego uniewinnienia. Wyrok SN uznał zarzuty kasacyjne za zasadne, a skazanie za niesłuszne. Sprawa pokazała brak zgodności z prawem i konieczność dokładniejszej analizy przepisów.