Podstawa przedawnienia karalności wykroczenia

Zgodnie z art. 45 § 1 KW karalność wykroczenia ustaje po upływie roku od popełnienia czynu, a jeśli wszczęto postępowanie, to po 2 latach od zakończenia tego okresu. Publikacja omawia przypadek R.G., który został oskarżony o kradzież z włamaniem do budynku Ochotniczej Straży Pożarnej. Sąd Najwyższy uchylił wyrok i umorzył postępowanie ze względu na przedawnienie karalności wykroczenia.

Tematyka: karalność wykroczenia, przedawnienie karalności, kradzież z włamaniem, Sąd Najwyższy, kasacja, Rzecznik Praw Obywatelskich

Zgodnie z art. 45 § 1 KW karalność wykroczenia ustaje po upływie roku od popełnienia czynu, a jeśli wszczęto postępowanie, to po 2 latach od zakończenia tego okresu. Publikacja omawia przypadek R.G., który został oskarżony o kradzież z włamaniem do budynku Ochotniczej Straży Pożarnej. Sąd Najwyższy uchylił wyrok i umorzył postępowanie ze względu na przedawnienie karalności wykroczenia.

Zgodnie z dyspozycją art. 45 § 1 KW karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął
rok; jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od
zakończenia tego okresu.
Opis stanu faktycznego
R.G. został oskarżony o to, że 12.3.2018 r. w miejscowości K. wspólnie i w porozumieniu z M.M. dokonali kradzieży
z włamaniem do budynku Ochotniczej Straży Pożarnej, skąd zabrali w celu przywłaszczenia mikrofalówki, monitora
komputera, lampy stroboskopowej oraz kolumny głośnikowej łącznej wartości 1.500 złotych na szkodę Urzędu Gminy
F., przy czym R.G. czynu tego dopuścił się będąc już wcześniej skazany na karę pozbawienia wolności w ciągu 5 lat
po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary za umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już
wcześniej skazany przez Sąd Rejonowy w B., II K 2/16, tj. o czyn z art. 279 § 1 KK w zw. z art. 64 § 1 KK.
Sąd Rejonowy w B., wyrokiem z 24.5.2019 r., II K 183/18, uznał R.G. za winnego tego, że 12.3.2018 r. w B., udzielił
pomocy M.M. w zbyciu kuchenki mikrofalowej wartości 200 złotych, która pochodziła z kradzieży z włamaniem do
budynku Ochotniczej Straży Pożarnej w K., otrzymał kwotę 100 złotych, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5
lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne, za które został
skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z 31.3.2016 r. w sprawie II K 2/16, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję
art. 291 § 1 KK w zw. z art. 64 § 1 KK, za który wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności.
Powyższy wyrok Sądu I instancji w stosunku do R.G. nie został zaskarżony za pomocą zwyczajnego środka
zaskarżenia i uprawomocnił się.
Kasację, w trybie art. 521 § 1 KPK, od powyższego wyroku wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich. Zaskarżył wyrok
w części dotyczącej R.G. na jego korzyść i zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia
naruszenie prawa karnego materialnego, tj. art. 291 § 1 KK w zw. z art. 64 § 1 KK. Zdaniem skarżącego określony
czyn nie jest przestępstwem, lecz wykroczeniem z art. 122 § 1 KW, a zatem wniósł o uchylenie powyższego wyroku
w zaskarżonej części i umorzenie postępowania na podstawie art. 5 § 1 pkt 4 KPW w zw. z art. 45 § 1 KW, z powodu
przedawnienia orzekania.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść skazanego, uchylił zaskarżony
wyrok i na podstawie art. 5 § 1 pkt 4 KPW w zw. z art. 45 § 1 KW postępowanie w sprawie umorzył.
Uzasadnienie SN
Zdaniem, Sądu Najwyższego kasacja okazała się oczywiście zasadna, co umożliwiło jej rozpoznanie na posiedzeniu
w trybie art. 535 § 5 KPK.
W pierwszej kolejności należało wyjaśnić, że rozpoznaniu tej kasacji nie stoi na przeszkodzie fakt, iż zaskarżony
wyrok był już przedmiotem kasacji Prokuratora Generalnego wniesionej na niekorzyść R.G. Postanowieniem
z 8.12.2020 r. Sąd Najwyższy oddalił tę kasację jako oczywiście bezzasadną. Rozpoznaniu obecnie kasacji
Rzecznika Praw Obywatelskich nie stoi na przeszkodzie treść art. 522 KPK, zgodnie z którym kasację w stosunku do
tego samego oskarżonego i od tego samego orzeczenia każdy uprawniony może wnieść tylko raz. Tym razem ze
swego uprawnienia do wniesienia kasacji i to w kierunku przeciwnym – na korzyść R.G. – skorzystał Rzecznik Praw
Obywatelskich. Wobec powyższego kasacja jest dopuszczalna.
Sąd Najwyższy w niniejszym składzie w pełni aprobuje istniejącą w orzecznictwie Sądu Najwyższego linię
orzeczniczą, zapoczątkowaną uchwałą z 24.9.1997 r., I KZP 15/97, 
, zgodnie z którą przedmiotem
wykroczenia określonego w art. 122 § 1 KW może być także mienie pochodzące z kradzieży z włamaniem, jeżeli jego
wartość nie przekracza obowiązującej w danym czasie dla wykroczeń wysokości (zob. m.in. wyroki Sądu
Najwyższego z: 21.5.2020 r., III KK 63/20, 
; 16.3.2016 r., III KK 38/16, 
; 12.2.2016 r., III KK 490/15,
; 25.6.2015 r., II KK 129/15, 
; 7.11.2014 r., II KK 298/14, 
; 15.4.2010 r., III KK 78/10, 
).
W dacie orzekania obowiązywał art. 122 § 1 KW w obecnym brzmieniu, wyznaczającym kwotowo granicę między
przestępstwem a wykroczeniem na 500 zł. Jak wynika z opisu czynu przypisanego R.G. w zaskarżonym wyroku,
wartość przedmiotu paserstwa była niższa od tej granicy.
Z kolei w dacie czynu obowiązywał art. 122 § 1 KW, który wskazaną granicę określał jako 1/4 wysokości minimalnego
wynagrodzenia za pracę. W myśl ówczesnego brzmienia art. 47 § 9 KW, minimalnym wynagrodzeniem było
wynagrodzenie za pracę ustalane na podstawie ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j.



Dz.U. z 2020 r. poz. 2207). Zgodnie natomiast z wydanym na podstawie art. 2 ust. 5 tej ustawy rozporządzeniem
Rady Ministrów z 12.9.2017 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej
stawki godzinowej w 2018 r. (Dz.U. z 2017 poz. 1747), od 1.1.2018 r. ustalono minimalne wynagrodzenie za pracę
w wysokości 2100 zł, a zatem 1/4 tego wynagrodzenia wynosiła 525 złotych. Tym samym również w chwili czynu
(12.3.2018 r.) wartość mienia stanowiącego przedmiot paserstwa determinowała to, że czyn R.G. należało traktować
jako wykroczenie.
Oznacza to, że zarówno w dacie popełnienia przez R.G. czynu, w dacie orzekania Sądu I instancji, jak również
w dacie rozpoznania kasacji czyn ten powinien być kwalifikowany jako wykroczenie, a nie jako przestępstwo.
Wskazane uchybienie miało oczywisty wpływ na treść wyroku, w szczególności na zakres możliwej do poniesienia
odpowiedzialności.
Sąd Najwyższy dostrzega, że w akcie oskarżenia zarzucono R.G. inaczej opisany czyn zabroniony, który wypełniał
znamiona kradzieży z włamaniem, przy czym wartość skradzionego mienia określono w nim na 1500 zł. Wobec
kierunku kasacji (na korzyść) uchylenie zaskarżonego wyroku skutkuje tym, że w razie ewentualnego przekazania
sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania Sąd ten nie mógłby zmienić opisu czynu przypisanego
R.G. na jego niekorzyść, czyniąc niekorzystne ustalenia faktyczne co do wartości skradzionych przedmiotów
stanowiących przedmiot przestępstwa z art. 291 KK. Natomiast opis czynu zawarty w zaskarżonym wyroku nie
pozostawia wątpliwości co do tego, że Sąd Rejonowy błędnie, z rażącym naruszeniem prawa zakwalifikował go jako
przestępstwo, podczas gdy powinien uznać ten czyn za wykroczenie z art. 122 § 1 KW.
Wobec powyższego konieczne było uchylenie zaskarżonego wyroku jako wydanego z rażącym naruszeniem
przepisów wskazanych w zarzucie kasacji. Jednocześnie konieczne było także umorzenie postępowania
prowadzonego wobec R.G. na podstawie art. 5 § 1 pkt 4 KPW w zw. z art. 45 § 1 KW, z uwagi na przedawnienie
karalności wykroczenia przypisanego w uchylonym wyroku. Zgodnie z dyspozycją art. 45 § 1 KW karalność
wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok; jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie,
karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu. W realiach niniejszej sprawy oznacza to,
że przedawnienie powinno nastąpić po upływie 3 lat od daty czynu, a więc 12.3.2021 r. Jednakże z uwagi na
szczególne rozwiązania przyjęte przez ustawodawcę w związku z przeciwdziałaniem epidemii COVID-19, bieg
terminów przedawnienia w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach
o wykroczenia był zawieszony (przedawnienie karalności czynu „nie biegło”) w okresie od 31.3.2020 r. do 15.5.2020
r., a więc przez okres 46 dni – art. 15zzr ust. 6 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych
z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi
sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.), który wszedł w życie 31.3.2020 r. na mocy art. 1 pkt 14
ustawy z 31.3.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem,
przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568 ze zm.) i utracił moc 16.5.2020 r. na mocy art. 46 pkt 20
ustawy z 14.5.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem
się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 875 ze zm.). Dlatego też termin przedawnienia przedmiotowego
wykroczenia upłynął 27.4.2021 r.

Komentarz
Należy kategorycznie stwierdzić, że w odniesieniu do czynu R.G. nie ma zastosowania dyspozycja art. 15zzr 1 ustawy
z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-
19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.),
zgodnie z którym w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego
z powodu COVID-19, oraz w okresie 6 miesięcy po ich odwołaniu nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz
przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe. Okresy, o których mowa wyżej,
liczy się od 14.3.2020 r. – w przypadku stanu zagrożenia epidemicznego, oraz od 20.3.2020 r. – w przypadku stanu
epidemii. Jednak zgodnie z art. 7 ustawy wprowadzającej ten przepis, tj. ustawy z 20.4.2021 r. o zmianie ustawy –
Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1023), która weszła w życie 22.6.2021 r., do
czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy oraz kar orzeczonych przed dniem wejścia
w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy o przedawnieniu w brzmieniu nadanym tą ustawą, chyba, że termin
przedawnienia już upłynął. W niniejszej sprawie, jako że termin przedawnienia upłynął 27.4.2021 r., a więc przed
22.6.2021 r., przedmiotowy przepis nie ma zastosowania. Ponadto dotyczy on literalnie spraw „o przestępstwa
i przestępstwa skarbowe”, co w rzeczy samej oznacza, że nie obejmuje wykroczeń.

Wyrok Sądu Najwyższego z 11.3.2022 r., II KK 34/22.







Sąd Najwyższy uznał kasację Rzecznika Praw Obywatelskich za zasadną, uchylając wyrok i umarzając postępowanie. W konsekwencji czyn R.G. został zakwalifikowany jako wykroczenie, a nie przestępstwo. Termin przedawnienia wykroczenia upłynął 27.4.2021 r.