Wydłużenie terminu do wniesienia apelacji w postępowaniu karnym

Senat podjął uchwałę o przekazaniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie Kodeksu postępowania karnego zakładającej wydłużenie terminu na wniesienie apelacji. Projekt wprowadza 30-dniowy termin w przypadku przedłużenia czasu na uzasadnienie wyroku, zmieniając dotychczasowy 14-dniowy termin. Inicjatywa wynika z wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich i ma ułatwić sporządzenie apelacji w sprawach zawiłych i obszernych.

Tematyka: wydłużenie terminu, apelacja, postępowanie karne, Kodeks postępowania karnego, Rzecznik Praw Obywatelskich, uzasadnienie wyroku, nowelizacja, projekt ustawy

Senat podjął uchwałę o przekazaniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
karnego (druk 2297). Został on skierowany 25.5.2022 r. do I czytania na posiedzeniu Sejmu. Zakłada znaczącą
zmianę, która obejmuje wydłużenie terminu wniesienia apelacji w sprawach postępowania karnego.
• Wydłużenie terminu do wniesienia apelacji ma mieć miejsce w sprawach, w których sąd skorzystał
z możliwości przedłużenia czasu do sporządzenia uzasadnienia wyroku;
• Senacki projekt ustawy przewiduje nowy, 30-dniowy termin na złożenie apelacji;
• Nowelizacja została opracowana na podstawie stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich.
Ważna przyczyna przedłużenia terminu
Prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego zostały rozpoczęte w wyniku
inicjatywy Rzecznika Praw Obywatelskich. Zwrócił się on do Komisji Ustawodawczej Senatu z prośbą o rozpoczęcie
procesu legislacyjnego, który poskutkuje wydłużeniem terminu do wniesienia apelacji w sprawach postępowania
karnego, które są zawiłe i skomplikowane, a uzasadnienia w sprawach obszerne. Sporządzenie apelacji w takim
przypadku niesie ze sobą znaczne utrudnienia.
Art. 445 § 1 KPK przewiduje jeden, 14-dniowy termin na wniesienie apelacji, który biegnie od dnia doręczenia wyroku
wraz z uzasadnieniem. Zgodnie ze zmianą proponowaną przez Senat w szczególnym przypadku termin ten może
zostać wydłużony do 30 dni. Ma to związek z art. 423 § 1 KPK, zgodnie z którym „w sprawie zawiłej lub z innej
ważnej przyczyny, w razie niemożności sporządzenia uzasadnienia w terminie, prezes sądu może przedłużyć ten
termin na czas oznaczony”. Nierzadko zdarza się, że uzasadnienia w sprawach karnych są bardzo obszerne i liczą
nawet kilkaset stron. 14-dniowy termin na dokładną analizę takiego uzasadnienia oraz sporządzenie środka
zaskarżenia może być wówczas niewystarczające.
Kształt proponowanych zmian
Projekt ustawy przewiduje dodanie do KPK art. 445 § 1a: „W wypadku przedłużenia terminu do sporządzenia
uzasadnienia wyroku termin, o którym mowa w § 1, wynosi 30 dni. O terminie tym sąd zawiadamia stronę
doręczając jej wyrok z uzasadnieniem. Jeżeli w zawiadomieniu termin ten wskazano błędnie, a strona się do
niego zastosowała, apelację uważa się za wniesioną w terminie”. Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy
u podstaw nowelizacji legły następujące przepisy:
• Art. 369 § 11 KPC, zgodnie z którym „w przypadku przedłużenia terminu do sporządzenia pisemnego uzasadnienia
wyroku termin, o którym mowa w § 1, wynosi trzy tygodnie”. Przepis ten, podobnie jak zmiana proponowana
w nowelizacji, uzależnia termin do wniesienia apelacji od czasu wyznaczonego na sporządzenie uzasadnienia
wyroku w sprawie;
• Art. 423 § 1 KPK, dopuszczający przedłużenie przez prezesa sądu terminu na sporządzenie uzasadnienia
w sprawie zawiłej lub z innej ważnej przyczyny.
Art. 2 projektu ustawy wprowadza przepis przejściowy, zgodnie z którym wydłużenie terminu do wniesienia apelacji
byłoby możliwe także w postępowaniach wszczętych przed wejściem w życie omawianych zmian.
Nowelizacja i zawarta w niej propozycja przedłużenia terminu na wniesienie apelacji może wzmocnić dodatkowo
poczucie zagwarantowania oskarżonemu prawa do obrony. W sytuacji, w której akta sprawy składają się z wielu
tomów, wyrok ma rozbudowaną strukturę, a uzasadnienie liczy kilkadziesiąt lub kilkaset stron, takie rozwiązanie
wydaje się być niezbędne i należy je ocenić jako słuszne. W praktyce nierzadko zdarzają się też sytuacje, w których
oskarżony udziela pełnomocnictwa obrońcy już po wydaniu wyroku – właśnie w celu opracowania środka
zaskarżenia. Czas na sporządzenie apelacji zostaje wtedy spożytkowany na zapoznanie się z aktami sprawy.
Skutkiem nowelizacji jest wydłużenie omawianego terminu ex lege dla wszystkich stron, bez uprzedniej
konieczności składania odpowiednich wniosków. Projekt ustawy spotkał się z entuzjazmem środowiska
prawniczego.

Projekt ustawy proponuje dodanie przepisu art. 445 § 1a do KPK, ustalającego 30-dniowy termin na złożenie apelacji w przypadku przedłużenia terminu na uzasadnienie wyroku. Nowelizacja ma także zastosowanie do postępowań wszczętych przed jej wejściem w życie, co może wzmocnić prawa oskarżonych do obrony. Propozycja spotkała się z pozytywnym przyjęciem ze strony środowiska prawniczego.