Dopuszczalność kasacji w sprawach o wykroczenia skarbowe

Pojęcie "sprawy o wykroczenie skarbowe" obejmuje nie tylko sytuacje, gdy postępowanie toczy się od początku w tej sprawie, lecz także układy procesowe, gdzie oskarżony ostatecznie jest skazywany lub umarza się postępowanie. Kluczowy jest wynik postępowania, decydujący czy czyn był przestępstwem czy wykroczeniem.

Tematyka: sprawy o wykroczenie skarbowe, kasacja, Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich, art. 167a KKS

Pojęcie „sprawy o wykroczenie skarbowe”, o którym mowa w art. 167a zd. pierwsze KKS, dotyczy nie tylko
sytuacji, gdy postępowanie od początku toczyło się w sprawie o wykroczenie skarbowe i tak zostało
zakończone. Obejmuje także taki układ procesowy, w którym akt oskarżenia skierowano wprawdzie
o przestępstwo skarbowe, lecz oskarżony ostatecznie został skazany lub umorzono wobec niego
postępowanie o wykroczenie skarbowe. Kluczowy jest zatem wynik postępowania, tj. wydanie orzeczenia
uznającego popełniony czyn za przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe.
Opis stanu faktycznego
P.P. został oskarżony o popełnienie przestępstw z art. 54 § 2 KKS w zw. z art. 9 § 3 KKS i art. 54 § 2 KKS w zw.
z art. 37 § 1 KKS, w zw. z art. 9 § 3 KKS oraz wykroczenia z art. 77 § 3 KKS w zw. z art. 6 § 2 KKS, w zw. z art. 9 § 3
KKS.
SR w G. wyrokiem z 12.2.2021 r. uznał, że wszystkie czyny stanowią wykroczenia skarbowe i postępowanie w tym
zakresie umorzył na podstawie art. 51 § 1 i 2 KKS i art. 44 § 3 KKS w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 KPK, w zw. z art. 113 § 1
KKS.
Po rozpoznaniu apelacji Prokuratora i Naczelnika Urzędu Skarbowego w G., SO w P. wyrokiem z 10.8.2021 r.
utrzymał w mocy zaskarżony wyrok Sądu I instancji. Od orzeczenia Sądu II instancji kasację wywiódł oskarżyciel
publiczny - Naczelnik Urzędu Skarbowego w G., który zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku
naruszenie przepisów prawa karnego procesowego.
W konsekwencji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku SO w P. i przekazanie sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania. Na przedmiotową kasację odpowiedź złożył Prokurator, wnosząc o jej oddalenie jako
oczywiście bezzasadnej.
Po rozpoznaniu sprawy P.P., wobec którego umorzono postępowanie, SN postanowił pozostawić kasację bez
rozpoznania.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN wniesiona kasacja była niedopuszczalna z mocy prawa i jako taka podlegała pozostawieniu bez
rozpoznania.
Zgodnie z art. 113 § 1 KKS w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio
przepisy KPK, jeżeli przepisy KKS nie stanowią inaczej. W odniesieniu do kasacji takim przepisem modyfikującym
ogólne zasady określone w Rozdziale 55 KPK jest m.in. art. 167a KKS. Stanowi on, że kasację w sprawie
o wykroczenie skarbowe może wnieść wyłącznie Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Obywatelskich.
W odniesieniu do tych czynów nie będzie miał zatem zastosowania art. 520 § 1 KPK. Strona będzie więc uprawniona
do wywiedzenia kasacji wyłącznie w spawach o przestępstwa skarbowe, natomiast w sprawach o wykroczenia
skarbowe taka kompetencja została zastrzeżona jedynie dla wskazanych wyżej podmiotów kwalifikowanych.
Powyższe ograniczenie podmiotowo-przedmiotowe wynika z dostrzeżenia przez ustawodawcę stosunkowo
niewielkiej wagi tych spraw, całkowicie nieadekwatnej do rangi tego nadzwyczajnego środka odwoławczego.
Pojęcie „sprawy o wykroczenie skarbowe”, o którym mowa w art. 167a zd. pierwsze KKS, dotyczy nie tylko sytuacji,
w której postępowanie od początku toczyło się w sprawie o wykroczenie skarbowe i tak zostało zakończone, lecz
także obejmuje taki układ procesowy, w którym akt oskarżenia skierowano wprawdzie o przestępstwo skarbowe, lecz
oskarżony ostatecznie został skazany lub umorzono wobec niego postępowanie o wykroczenie skarbowe.
Kluczowym jest zatem wynik postępowania, tj. wydanie orzeczenia uznającego popełniony czyn za przestępstwo
skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Należy zauważyć, że analogicznie pojęcie „sprawy o wykroczenie” rozumiane
jest na gruncie art. 110 § 1 KPW, na co wskazuje analiza orzecznictwa SN w tym przedmiocie (zob.m.in.
postanowienie SN z 23.10.2003 r., IV KK 94/03,
; postanowienie SN z 15.4.2010 r., III KZ 29/10,
;
postanowienie SN z 10.12.2015 r., III KK 410/15,
; postanowienie SN z 20.4.2021 r., II KZ 7/21,
).
Mając na względzie powyższe, przytaczanie i rozpoznawanie zarzutów podniesionych w kasacji oskarżyciela
publicznego - Naczelnika Urzędu Skarbowego w G. pozostawało w niniejszej sprawie irrelewantne, bowiem kasacja
jest niedopuszczalna z mocy ustawy, co zgodnie z art. 531 § 1 KPK w zw. z art. 530 § 2 KPK, w zw. z art. 429 § 1
KPK, w zw. z art. 113 § 1 KKS i art. 167a KKS a contrario skutkowało pozostawieniem jej bez rozpoznania.

Komentarz

Sąd a quo uznał, że zachowanie P.P. odnoszące się do dwóch pierwszych zarzucanych mu czynów, tj. przestępstw
skarbowych, nie wypełniło znamion przewidzianych dyspozycją art. 54 § 2 KKS, w konsekwencji czego w ramach
zarzucanych mu czynów można było przyjąć, że wyczerpują one jedynie znamiona wykroczeń skarbowych
stypizowanych w art. 56 § 4 KKS. Jednakże z uwagi na ustanie okresu karalności względem wszystkich czynów, tj.
trzech wykroczeń skarbowych stypizowanych w art. 56 § 4 KKS oraz art. 77 § 3 KKS w zw. z art. 6 § 2 KKS, w zw.
z art. 9 § 3 KKS, Sąd I instancji umorzył postępowanie. Sąd ad quem powyższe rozstrzygnięcie utrzymał w mocy.
Zatem przedmiotowe postępowanie o wykroczenie skarbowe zostało prawomocnie zakończone. Ten fakt determinuje
niedopuszczalność z mocy ustawy kasacji wywiedzionej przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w G. w świetle art.
167a KKS.

Postanowienie SN z 18.8.2022 r., I KK 139/22,

Kasacja w sprawach o wykroczenia skarbowe może być wniesiona tylko przez Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich. Ograniczenie to wynika z niewielkiej wagi tych spraw w kontekście kasacji. Postępowanie w przedmiotowej sprawie zostało umorzone, co skutkuje niedopuszczalnością kasacji zgodnie z art. 167a KKS.