Niedopuszczalność kasacji z mocy prawa

Samo zaznaczenie w kasacji, iż miało miejsce uchybienie z art. 439 § 1 KPK, nie stanowi jeszcze wystarczającej przesłanki do jej merytorycznego rozpoznania. Zdaniem SN kasacja ta rzeczywiście okazała się niedopuszczalna z mocy ustawy. Obrońca próbował obejść ustawowe ograniczenie z art. 523 § 2 KPK, formułując tezę o uchybieniach, które nie podlegały rozpoznaniu. Przepis ten sprawił, że nieuwzględniany był zarzut inny niż dotyczący bezwzględnych przyczyn odwoławczych, co potwierdza orzecznictwo SN.

Tematyka: kasacja, niedopuszczalność, art. 439 KPK, art. 523 KPK, SN, uchybienie, bezwzględna przyczyna odwoławcza

Samo zaznaczenie w kasacji, iż miało miejsce uchybienie z art. 439 § 1 KPK, nie stanowi jeszcze
wystarczającej przesłanki do jej merytorycznego rozpoznania. Od dawna w judykaturze SN przyjmuje się
zasadnie, że jedynie formalne powołanie się na uchybienie przewidziane w art. 439 § 1 KPK bądź całkowicie
bezpodstawne nazwanie takim uchybieniem sytuacji, która bez wątpienia nie stanowi naruszenia prawa
wymienionego w tym przepisie, nie czyni dopuszczalną kasacji podlegającej ograniczeniom określonym
w art. 523 § 2 KPK.
Opis stanu faktycznego
Obrońca S.M. wystąpił z kasacją od wyroku SO w S., którym utrzymano w mocy wyrok SR w S. w zakresie skazania
S.M. za przypisane mu przestępstwo z art. 177 § 1 KK na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat. Podniósł w niej m.in. zarzut naruszenia art. 6 KPK i art. 439 § 1
pkt. 10 i 11 KPK przez ograniczenie prawa oskarżonego do obrony w trakcie rozprawy głównej wskutek
przeprowadzenia rozprawy pod nieobecność oskarżonego i jego obrońcy, w sytuacji gdy treść zapisu protokołu
rozprawy głównej, na której zapadł wyrok skazujący, budzi wątpliwości, czy sprawa dotyczyła faktycznie
oskarżonego.
W odpowiedzi na tę kasację Prokurator wniósł o pozostawienie jej bez rozpoznania. Po rozpoznaniu kwestii
dopuszczalności kasacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego SN postanowił pozostawić kasację bez rozpoznania.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN kasacja ta rzeczywiście okazała się niedopuszczalna z mocy ustawy.
Stosownie do treści art. 523 § 2 KPK kasację na korzyść oskarżonego można wnieść jedynie w razie skazania go za
przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej
wykonania. Prokurator w swojej odpowiedzi na kasację pominął okoliczność, że powyższe ograniczenie nie obejmuje
kasacji wywiedzionej z powodu bezwzględnych przyczyn odwoławczych (art. 523 § 4 pkt 1 KPK). Nie zmienia to
jednak nic w zakresie trafności jego ostatecznej konkluzji o konieczności pozostawienia przedmiotowej kasacji bez
rozpoznania. Otóż nie może budzić wątpliwości, że samo zaznaczenie w kasacji, iż miało miejsce uchybienie z art.
439 § 1 KPK, nie stanowi jeszcze wystarczającej przesłanki do jej merytorycznego rozpoznania. Od dawna
w judykaturze SN przyjmuje się zasadnie, że jedynie formalne powołanie się na uchybienie przewidziane w art. 439 §
1 KPK bądź całkowicie bezpodstawne nazwanie takim uchybieniem sytuacji, która bez wątpienia nie stanowi
naruszenia prawa wymienionego w tym przepisie, nie czyni dopuszczalną kasacji podlegającej ograniczeniom
określonym w art. 523 § 2 KPK (zob. np. postanowienia SN z: 31.1.2001 r., V KZ 1/01,
; 13.6.2006 r., III KK
201/06,
, czy 30.12.2011 r., IV KK 403/11,
).
W rozpatrywanej sprawie skarżący podjął próbę obejścia ustawowego ograniczenia z art. 523 § 2 KPK, formułując
tylko dla pozoru tezę o wystąpieniu uchybienia z art. 439 § 1 pkt. 10 i 11 KPK. Swój wywód obrońca oparł na
stwierdzeniu, że zapis protokołu rozprawy głównej z 27.4.2021 r. budzi wątpliwości co do tego, że sprawa faktycznie
dotyczyła skazanego. Jak podniósł skarżący, z zapisu protokołu wynika, że na rozprawie nikt się nie stawił, natomiast
znalazły się w nim zapisy, że: „Strony nie zgłaszają wniosków formalnych”, „(…) strony nie zgłosiły sprzeciwu”, „Na
zapytanie przewodniczącego – strony oświadczyły, że nie żądają uzupełnienia postępowania dowodowego”, „Po
przeprowadzeniu dowodów dopuszczonych w sprawie, wobec niezgłoszenia przez strony żądania uzupełnienia
postępowania dowodowego, przewodniczący ogłosił, że przewód sądowy jest zamknięty, po czym udzielił głosu
stronom zgodnie z art. 406 KPK”. Rzecz jednak w tym, że tego rodzaju zapisy protokołu w żadnym razie nie
świadczą o tym, iż w sprawie wystąpiła wskazana bezwzględna przyczyna odwoławcza z art. 439 § 1 pkt. 10 i 11
KPK. Tego rodzaju mankament protokołu w ogóle nie może być rozpatrywany w płaszczyźnie art. 439 § 1 KPK.
Obrońca pominął okoliczność, że bezwzględna przyczyna odwoławcza, o której mowa w art. 439 § 1 pkt. 10 i 11
KPK, zachodzi w sytuacji, gdy oskarżony nie miał obrońcy, gdy jego udział był obowiązkowy oraz sprawę rozpoznano
pod nieobecność oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa. Ani w zarzucie kasacji, ani w jej uzasadnieniu
na tego rodzaju wypadek obrońca się nie powołuje, a i SN z urzędu go nie dostrzega, zwłaszcza że omawiane
kwestie były już podnoszone w apelacji tegoż obrońcy, który wówczas nie rozważał ich w kontekście wystąpienia
w sprawie bezwzględnej przyczyny odwoławczej. SO wywiódł już przy tym zasadnie, że obecność oskarżonego na
rozprawie głównej nie była w sprawie obligatoryjna, a osobiście zawiadomiony o jej terminie oskarżony nie stawił się
na tym forum bez usprawiedliwienia.
Przytoczone tu uwagi dowodzą wyraźnie instrumentalnego powołania się w kasacji na bezwzględną przyczynę
odwoławczą. Takie zaś postąpienie w żadnym razie nie może wywołać założonego przez obrońcę efektu.

Komentarz
Na tle rozpoznawanej sprawy jawi się bezsporne twierdzenie, że skoro skarżący w ogóle nie wskazał na uchybienia,
które mogą być rozpatrywane w płaszczyźnie art. 439 KPK, kasacja ta nie mogła podlegać rozpoznaniu. Inne zarzuty
kasacji, a mianowicie niedotyczące bezwzględnej przyczyny odwoławczej, również nie podlegały rozpoznaniu, skoro
w myśl powołanego art. 523 § 4 pkt. 1 KPK ograniczenia przewidziane w art. 523 § 2 KPK nie dotyczą kasacji
wniesionej jedynie z powodu uchybień wymienionych w art. 439 KPK. Zatem przepis ten powoduje, że nie podlega
rozpoznaniu zarzut inny aniżeli dotyczący zaistnienia bezwzględnych przyczyn odwoławczych, choćby nawet został
sformułowany obok zarzutu powołującego się na wystąpienie naruszenia z art. 439 § 1 KPK. Taki pogląd prawny jest
już utrwalony w orzecznictwie SN.

Postanowienie SN z 21.9.2022 r., III KK 427/22

Skarżący nie wskazał uchybień do rozpatrzenia w kasacji, co powoduje jej niedopuszczalność. Inne zarzuty kasacji, nie dotyczące bezwzględnej przyczyny odwoławczej, również nie podlegały rozpoznaniu. Orzecznictwo SN potwierdza, że kasacja nie mogła zostać uwzględniona.