Warunek orzekania w postępowaniu nakazowym

Zgodnie z art. 93 § 2 KPW, warunkiem orzekania w postępowaniu nakazowym jest brak wątpliwości co do okoliczności czynu i winy obwinionego. Publikacja dotyczy wyroku nakazowego w sprawie T.K., gdzie RPO wniósł kasację zarzucając rażące naruszenie prawa procesowego. SN uchylił wyrok nakazowy i umorzył postępowanie, uzasadniając decyzję brakiem jednoznacznych dowodów. Przywołane zostały także wyroki SN podkreślające ograniczenia postępowania nakazowego.

Tematyka: warunek orzekania, postępowanie nakazowe, art. 93 § 2 KPW, kasacja, SN, monitoringu ulicznego, materiał dowodowy, rozprawa

Zgodnie z treścią art. 93 § 2 in principio KPW warunkiem orzekania w postępowaniu nakazowym jest brak
jakichkolwiek wątpliwości co do okoliczności czynu i winy obwinionego.
Opis stanu faktycznego
SR w Ł. wyrokiem nakazowym ukarał T.K. karą grzywny w kwocie 300 zł za to, że 19.8.2017 r. w Ł., kierując
samochodem marki lveco, podczas manewru omijania przeszkody nie zachował bezpiecznego odstępu i przez
najechanie pojazdem na świeżo położony krawężnik uszkodził go na odcinku 122,4 m, równocześnie uderzając
skrzynią ładunkową, uszkadzał stojące na poboczu urządzenia bezpieczeństwa U-21b, a następnie odjechał
z miejsca zdarzenia, tj. za czyn z art. 97 KW. Orzeczenie to wobec niezaskarżenia przez żadną ze stron
uprawomocniło się 14.3.2018 r.
RPO wniósł kasację od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości na korzyść ukaranego. Zarzucił rażące
naruszenie prawa procesowego, to jest art. 93 § 2 KPW, mogące mieć istotny wpływ na treść wyroku, polegające na
przyjęciu, że okoliczności przypisanego ukaranemu czynu i jego wina nie budzą wątpliwości, co w konsekwencji
doprowadziło do wydania wyroku nakazowego. W świetle dowodów dołączonych do wniosku o ukaranie zarówno
wina, jak i okoliczności czynu zarzucanego obwinionemu budziły poważne wątpliwości, co w rzeczy samej powinno
skutkować skierowaniem sprawy do rozpoznania na rozprawie i wyjaśnieniem wszystkich okoliczności istotnych dla
merytorycznego rozstrzygnięcia.
Podnosząc powyższe, RPO wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku nakazowego i umorzenie postępowania
przeciwko obwinionemu na podstawie art. 5 § 1 pkt. 4 KPW w zw. z art. 45 § 1 KW, wobec ustania karalności
zarzucanego mu czynu.
Po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez RPO na korzyść SN uchylił zaskarżony wyrok i na postawie art. 5 § 1 pkt. 4
KPW w zw. z art. 45 § 1 KW umorzył postępowanie karne w sprawie.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN kasacja była oczywiście zasadna, stąd jej rozpoznanie i uwzględnienie na posiedzeniu w trybie art. 535
§ 5 KPK. Skarżący słusznie podniósł, że okoliczności popełnienia przypisanego ukaranemu czynu i jego wina budziły
wątpliwości w świetle dowodu z nagrań ulicznego monitoringu, rejestrujących przejazd śmieciarki prowadzonej przez
T.K. Nagrania te, utrwalone na płycie CD i załączone do akt postępowania, stanowią jeden z dowodów w sprawie. Na
filmach uwidoczniono samochód ciężarowy, który porusza się zwężoną jezdnią między chodnikiem a remontowanym
torowiskiem na ul. K. Z nagrań tych nie wynika, by kierujący pojazdem omijał jakiekolwiek przeszkody, najechał
pojazdem na świeżo położony krawężnik, uszkadzając go, lub uszkadzał stojące na poboczu urządzenia
bezpieczeństwa U-21b – jak przyjął SR w opisie przypisanego ukaranemu czynu. Na podstawie nagrań załączonych
do materiału dowodowego nie sposób zatem jednoznacznie stwierdzić, że T.K. popełnił wykroczenie drogowe
określone w art. 97 KW, a o jego winie nie przesądzają też inne dowody. W rozpoznawanej sprawie zachodziły
wątpliwości co do przebiegu zdarzenia i związku przejazdu przez ukaranego ul. K. z powstałymi uszkodzeniami
w obrębie krawężnika torowiska, dlatego niniejsza sprawa nie powinna być rozpoznawana w trybie nakazowym.
W orzecznictwie SN podkreśla się, że postępowanie nakazowe jest instytucją prawa procesowego, której stosowanie
zastrzeżono wyłącznie do najbardziej oczywistych przypadków – gdy materiał dowodowy w aktach sprawy jest tak
jednoznaczny, że nie nasuwa żadnych istotnych wątpliwości co do winy i okoliczności popełnienia zarzuconego
czynu (por. wyrok SN z 10.7.2019 r., III KK 167/19,
). Z art. 93 § 2 KPW a contrario wynika więc, że kiedy
materiał dowodowy uzyskany w toku czynności wyjaśniających nie tylko jest niejednoznaczny, ale ponadto brakuje
w nim wyjaśnień obwinionego, rozpoznanie sprawy w trybie nakazowym stanowi naruszenie prawa procesowego
(por. wyrok SN z 8.4.2020 r., II KK 397/19,
).
W podsumowaniu należy stwierdzić, że skoro na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie
można było uznać bez bezpośredniego przeprowadzenia dowodów na rozprawie, iż okoliczności zarzucanego T.K.
czynu oraz jego wina nie budzą wątpliwości, zaskarżony wyrok nakazowy należało uchylić, a postępowanie
w sprawie umorzyć wobec przedawnienia karalności czynu. Zgodnie z art. 45 § 1 KW karalność wykroczenia ustaje,
jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, a jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie - ustaje z upływem 2 lat
od zakończenia tego okresu. Zarzucany obwinionemu czyn został popełniony 19.8.2017 r., co oznacza, że jego
karalność już ustała.
Wobec powyższego należało uwzględnić wniosek skarżącego i na podstawie art. 5 § 1 pkt. 4 KPW w zw. z art. 45 § 1
KW umorzyć postępowanie w sprawie.

Komentarz
Jak słusznie określono w tezie wyłowionej z treści uzasadnienia wyroku, zgodnie z treścią art. 93 § 2 in principio
KPW warunkiem orzekania w postępowaniu nakazowym jest brak jakichkolwiek wątpliwości co do okoliczności czynu
i winy obwinionego. Na tle rozpoznawanej sprawy jawi się bezsporne twierdzenie, że przesłanki te w żadnym razie
się nie aktualizują. Nagrania z monitoringu ulicznego nie zawierają treści korespondujących z pozostałym materiałem
dowodowym, a wręcz nasuwają wątpliwości co do jego prawidłowości. Należy przy tym podkreślić, że z uwagi na kąt
ustawienia kamer w stosunku do pasa jezdni, którym poruszał się pojazd ukaranego, nagrania te nie dostarczają
również bezsprzecznych dowodów braku winy T.K. Dowody zebrane w sprawie są niejednoznaczne w swej
wymowie, dlatego nie pozwalały na rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym, co przemawiało za
skierowaniem jej przez sąd na rozprawę.

Wyrok SN z 15.9.2022 r., V KK 339/22

Wobec niejednoznaczności dowodów oraz braku przesądzających informacji, SN uchylił wyrok nakazowy w sprawie T.K. Nagrania z monitoringu ulicznego nie jednoznacznie potwierdziły zarzuty, co skutkowało koniecznością przeprowadzenia rozprawy. Postępowanie nakazowe wymaga jednoznaczności materiału dowodowego, co zostało podkreślone w uzasadnieniu wyroku SN.