Psy ratownicze mogą być puszczane w lasach luzem
Ustawa z 6.10.2022 r. umożliwia puszczanie psów ratowniczych luzem w lasach oraz ich udział w szkoleniach i akcjach ratowniczych. Dotychczasowy stan prawny zakazywał puszczania psów luzem, z wyjątkiem polowań. Potrzeba zmian wynikała z konieczności zapewnienia skuteczności działań ratowniczych. Nowe przepisy precyzują warunki szkolenia psów w lasach i dopuszczają udział psów w akcjach ratowniczych.
Tematyka: psy ratownicze, puszczanie luzem, lasy, szkolenia psów, akcje ratownicze, zmiany prawne, skuteczność działań ratowniczych, ochrona przyrody
Ustawa z 6.10.2022 r. umożliwia puszczanie psów ratowniczych luzem w lasach oraz ich udział w szkoleniach i akcjach ratowniczych. Dotychczasowy stan prawny zakazywał puszczania psów luzem, z wyjątkiem polowań. Potrzeba zmian wynikała z konieczności zapewnienia skuteczności działań ratowniczych. Nowe przepisy precyzują warunki szkolenia psów w lasach i dopuszczają udział psów w akcjach ratowniczych.
Ustawa z 6.10.2022 r. o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy - Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2022 r. poz. 2311; dalej: ZmLasUKW22) nowelizuje przepisy wskazanych ustaw i tym samym umożliwia puszczanie psów ratowniczych luzem w lasach, a także udział tych psów w szkoleniach lub akcjach ratowniczych na terenie lasu. Dotychczasowy stan prawny Zgodnie z dotychczas obowiązującym stanem prawnym w lasach zabronione było puszczanie psów luzem. Wyjątek stanowiły czynności związane z polowaniem - art. 30 ust. 2 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt. 13 ustawy z 28.9.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 672; dalej: LasU). Puszczanie luzem psa, poza czynnościami związanymi z polowaniem, było wykroczeniem, zabronionym karą grzywny albo karą nagany - art. 166 ustawy z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2151; dalej: KW). Do tej pory przepisy nie przewidywały możliwości puszczania luzem w lasach psów ratowniczych w trakcie ich szkoleń lub podczas akcji ratowniczych. Co ciekawe, zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy z 16.4.2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 916, dalej: OchrPrzyrodU) organizowanie i prowadzenie szkoleń ratowników górskich i psów ratowniczych, w tym psów lawinowych, na obszarze parku narodowego poza terenami udostępnionymi na podstawie art. 12 ust. 2 OchrPrzyrodU (tj. w planie ochrony parku narodowego) przez podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa górskiego na danym obszarze, wymaga uzgodnienia z dyrektorem parku narodowego. Wyjątek ten dotyczył jednak parków narodowych (a nie lasów), a także jedynie szkoleń ratowników górskich i psów ratowniczych, w tym lawinowych (a nie szkoleń innych służb powołanych do czynności ratunkowych). Potrzeba zmian Ratownicy wspierani pracą psów poszukiwawczo-ratowniczych biorą powszechnie udział w akcjach, takich jak np. poszukiwanie osób zaginionych. Niejednokrotnie działają na terenie otwartym, np. w lasach, na łąkach, w górach. W uzasadnieniu projektu omawianej ustawy słusznie podnoszono, iż wyszkolenie psa to wieloletnia praca, a plan szkolenia musi także obejmować działania w warunkach naturalnych. Nie jest to możliwe bez zalegalizowania puszczania psów luzem w lasach właśnie podczas szkolenia lub konkretnych działań. Pies ratowniczy przeszukujący teren leśny nie może poruszać się na smyczy, a osiągnięcie celu jest możliwe głównie przez przeszukiwanie terenu przez psa biegającego luzem. Dotychczasowy stan prawny nie uwzględniał wyjątku od zakazu puszczania psa luzem w lesie w postaci szkolenia psów oraz ich udziału w akcjach ratowniczych. Za puszczanie psa luzem w lesie groziła odpowiedzialność za wykroczenie z art. 166 KW. Przepisy objęte zmianami Jak wynika z samego tytułu omawianej ustawy nowelizującej, zakresem jej normowania objęte były dwie ustawy – LasU oraz KW. W pierwszej z tych ustaw dodano art. 29 ust. 3 pkt 3 LasU. Co do zasady ruch pojazdem silnikowym, zaprzęgowym i motorowerem w lesie dozwolony jest jedynie drogami publicznymi. Drogami leśnymi jest dozwolony tylko wtedy, gdy są one oznakowane drogowskazami, dopuszczającymi ruch. Zgodnie z nowowprowadzonym wyjątkiem ograniczenie to nie dotyczy osób wykonujących czynności służbowe lub gospodarcze: zwalczających pożary oraz osób ratujących życie lub zdrowie ludzkie, w tym podczas akcji ratowniczych z wykorzystaniem psów ratowniczych. Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt. 13 LasU w lasach zabrania się puszczania psów luzem. Dotychczas jedynym wyjątkiem były polowania. Na skutek wprowadzonych zmian wskazano, że zakaz puszczania psów luzem w lasach nie dotyczy (art. 30 ust. 2 pkt 3 LasU): • Szkolenia psów będących zwierzętami wykorzystywanymi do celów specjalnych w rozumieniu art. 4 pkt. 20 ustawy z 21.8.1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2022 r. poz. 572; dalej: OchrZwU) ani ich udziału w akcjach ratowniczych, w działaniach poszukiwawczych, związanych z ochroną granicy państwowej lub zapewnieniem bezpieczeństwa i porządku publicznego; • Szkolenia psów ratowniczych ani ich udziału w akcjach ratowniczych prowadzonych przez podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa na podstawie odrębnych przepisów. W nowym art. 30 ust. 2a LasU określono, że organizowanie i prowadzenie szkolenia psów, o których mowa w art. 30 ust. 2 pkt. 3 LasU, na obszarze lasu poza terenami, na których obowiązuje zakaz wstępu na podstawie art. 26 ust. 2 i 3 LasU (dodatkowe zakazy wstępu stałe, np. w lasach stanowiących uprawy leśne lub ostoje zwierząt oraz okresowe zakazy wstępu, np. w przypadku dużego zagrożenia pożarowego) oraz art. 28 LasU (las niestanowiący własności Skarbu Państwa), wymaga uzgodnienia terminu i miejsca tego szkolenia z właścicielem lasu lub nadleśniczym. Wyjątek od ogólnej zasady zakazu puszczania w lasach psów luzem na potrzeby szkolenia nie jest więc niczym nieograniczony – pierwszeństwo przed nim mają stałe i okresowe zakazy wstępu od lasu, a także zakaz wynikający z decyzji właściciela lasu, który poprzez odpowiednie oznakowanie może zakazać wstępu na swój teren. Wówczas konieczne są uzgodnienia z właścicielem lasu prywatnego lub nadleśniczym. Korespondująca z powyższą zmianą jest nowelizacja przepisu art. 166 KW. Spod zakresu sankcjonowania tego przepisy wyjęto nie tylko czynności związane z polowaniem, lecz także: • Ze szkoleniem psów będących zwierzętami wykorzystywanymi do celów specjalnych w rozumieniu art. 4 pkt 20 OchrZwU, albo ich udziałem w akcji ratowniczej, w działaniach poszukiwawczych lub w działaniach związanych z ochroną granicy państwowej lub zapewnieniem bezpieczeństwa i porządku publicznego; • Ze szkoleniem psów ratowniczych albo ich udziałem w akcji ratowniczej prowadzonej przez podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa na podstawie odrębnych przepisów. Spodziewane skutki regulacji Omawiana ustawa została ogłoszona w Dzienniku Ustaw 14.11.2022 roku. Wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, tj. 29.11.2022 roku. Oczekuje się, że zasadniczym skutkiem społecznym i prawnym będzie usunięcie istniejącej obecnie rozbieżności pomiędzy stanem prawnym a faktyczną potrzebą zapewniania coraz większej skuteczności działań ratowniczych z udziałem psów ratowniczych. Nie będzie to możliwe bez odpowiedniego wyszkolenia tych zwierząt w warunkach zbliżonych do naturalnych.
Nowelizacja ustawy o lasach i Kodeksu wykroczeń pozwala na puszczanie psów ratowniczych luzem w lasach. Zmiany mają na celu zwiększenie skuteczności działań ratowniczych i usunięcie rozbieżności między stanem prawnym a realnymi potrzebami. Ustawa wejdzie w życie 29.11.2022 r.