Konsumpcja skargi publicznej

Negatywna przesłanka procesowa z art. 17 § 1 pkt. 11 KPK w postaci innej okoliczności wyłączającej ściganie stanowi okoliczność wygaśnięcia prawa do oskarżania. Postanowienie Prokuratora Rejonowego umorzyło śledztwo w sprawie naruszeń praw pracowniczych przez G.C. w latach 2011-2013. Sąd wydał wyrok nakazowy przeciwko A.P. i G.C., karząc ich grzywnami za czyny z art. 218 § 1a KK. Kasacja Prokuratora Generalnego doprowadziła do uchylenia wyroku SR w B. i umorzenia postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt. 11 KPK.

Tematyka: Konsumpcja skargi publicznej, art. 17 KPK, wygaśnięcie prawa do oskarżania, umorzenie postępowania, kasacja Prokuratora Generalnego

Negatywna przesłanka procesowa z art. 17 § 1 pkt. 11 KPK w postaci innej okoliczności wyłączającej
ściganie stanowi okoliczność wygaśnięcia prawa do oskarżania.
Opis stanu faktycznego
Postanowieniem z 31.12.2015 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej w K. umorzył śledztwo na podstawie art. 17 § 1
pkt. 2 KPK wobec stwierdzenia, że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego i stanowi wykroczenie z art. 98
ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; dalej:
SysUbSpołU). Postępowanie dotyczyło m.in. zaistniałego w latach 2011-2013 w B. i S. uporczywego naruszania
praw pracowniczych przez G.C., jako osobę wykonującą czynności w sprawach z zakresu prawa pracy, przez
nieodprowadzanie do ZUS w terminie należnych składek z tytułu ubezpieczenia społecznego, zdrowotnego oraz na
Fundusz Pracy, tj. o czyn z art. 218 § 1a KK.
Postanowienie zostało zaskarżone przez pełnomocnika pokrzywdzonego, a SO w K. utrzymał w mocy zaskarżone
orzeczenie.
W wyniku skierowania przez Prokuratora Rejonowego w P. do SR w B. aktu oskarżenia przeciwko A.P. i G.C.,
sporządzonego w ramach przeprowadzonego wcześniej postępowania przygotowawczego, Sąd ten wydał wyrok
nakazowy z 17.1.2018 r., którym uznano A.P. i G.C. za winnych tego, że działając wspólnie i w porozumieniu,
wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, w związku z prowadzoną
działalnością gospodarczą, w podobny sposób w krótkich odstępach czasu dopuścili się w okresie od 12.6.2012 r. do
12.6.2013 r. ciągu trzynastu przestępstw wyczerpujących zmaniona art. 218 § 1a KK. Za te czyny na mocy art. 218 §
1a KK w zw. z art. 91 § 1 KK, przy zastosowaniu art. 33 § 1 i 3 KK i art. 4 § 1 KK, wymierzył im kary grzywny.
Wobec wniesienia w ustawowym terminie sprzeciwu od powyższego rozstrzygnięcia przez A.P. wyrok ten został
uchylony w stosunku do skazanego. W konsekwencji przeprowadzonego na zasadach ogólnych postępowania
prawomocnym wyrokiem SO w K. z 1.2.2019 r. wyrok Sądu I instancji został uchylony, a postępowanie wobec A.P.
umorzono. Wobec niezaskarżenia w odniesieniu do G.C. wyrok nakazowy uprawomocnił się natomiast 23.2.2018 r.
Kasację od wyroku wniósł Prokurator Generalny, który zaskarżył to orzeczenie w całości na korzyść G.C., zarzucając
rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa karnego procesowego, a mianowicie art.
327 § 1 KPK w zw. z art. 17 § 1 pkt. 11 KPK oraz art. 500 § 1 i 3 KPK.
Podnosząc zarzuty, Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku nakazowego SR w B.
i umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt. 11 KPK.
Po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego SN uchylił zaskarżony
wyrok SR w B. i na podstawie art. 17 § 1 pkt. 11 KPK umorzył postępowanie.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN kasacja Prokuratora Generalnego była zasadna i jako taka podlegała rozpoznaniu w trybie określonym
w art. 535 § 5 KPK.
W sprawie zakończonej wskazanym w części wstępnej wyrokiem nakazowym SR w B. wystąpiła negatywna
przesłanka procesowa z art. 17 § 1 pkt. 11 KPK w postaci innej okoliczności wyłączającej ściganie, którą jest
wygaśnięcie prawa do oskarżania (inaczej tzw. konsumpcja skargi publicznej).
Uważna lektura zarówno części wstępnej zaskarżonego wyroku nakazowego, jak i sentencji tego rozstrzygnięcia,
oraz postanowienia Prokuratora Prokuratury Rejonowej w K., prowadzi do wniosku, że zachowania G.C. były już
przedmiotem postępowania przygotowawczego, które zostało wcześniej umorzone. W obu postępowaniach
rozpatrywano zachowania G.C. w ramach tego samego podmiotu gospodarczego, co potwierdzają dane
identyfikujące ten podmiot oraz fakt wygenerowania przez jego działalność zadłużenia z tytułu składek na Fundusz
Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych oraz Fundusz Pracy i Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych. Tożsame były zarówno elementy podmiotowe, jak i przedmiotowe obu postępowań. Przy tym
śledztwo prowadzone przez Prokuraturę Rejonową w K. miało szerszy zakres, gdyż obejmowało nie tylko czyny
dokonane w ramach podmiotu prowadzonego wspólnie z drugim z oskarżonych, A.P., lecz także w związku
z prowadzoną indywidualnie działalnością gospodarczą w ramach przedsiębiorstwa C.G.P. II z siedzibą w S.
Postępowanie obejmowało też dłuższy okres, to jest lata 2011-2013, natomiast w konsekwencji przeprowadzonego

dochodzenia, a następnie postępowania przed SR w B., przypisano G.C. czyny, których miał się dopuścić w okresie
od 12.6.2012 r. do 1.2013 r. W toku obu postępowań przesłuchano także częściowo tożsamych świadków.
Powyższe w sposób jasny przekonuje, że Prokurator Rejonowy w P. podczas prowadzonego postępowania
przygotowawczego nie mógł postawić G.C. zarzutów dopuszczenia się czynów z art. 218 § 1a KK, a tym bardziej
postawić w tym zakresie zarzutów w akcie oskarżenia bez wcześniejszego podjęcia postępowania zakończonego
postanowieniem SO w K., utrzymującym w mocy postanowienie prokuratora Prokuratury Rejonowej w K.
Z kolei SR w B. nie mógł prowadzić, a następnie przypisać G.C. popełnienia czynów z art. 218 § 1a KK i wymierzyć
sankcji za te przestępstwa. Prowadzone już pierwotnie postępowanie przygotowawcze przez prokuratora Prokuratury
Rejonowej w K., obejmujące te same czyny, zostało – jak to wskazano wyżej – umorzone. Istniała wprawdzie
możliwość podjęcia na nowo i to w każdym czasie umorzonego postępowania o te właśnie czyny na podstawie art.
327 § 1 KPK. Chodzi jednak o to, że taka decyzja procesowa nie została wydana.
Mając na względzie powyższe uwagi, należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie doszło do tzw. „konsumpcji skargi
publicznej”. Prokurator Rejonowy w P. nie posiadał uprawnienia do oskarżenia o popełnienie czynów G.C., zaś SR
w B. nie mógł orzec o odpowiedzialności karnej oskarżonego za te przestępstwa. Skoro jednak SR w B. skazał go
zaskarżonym kasacją wyrokiem nakazowym, to w tym zakresie wyrok jest dotknięty bezwzględną przyczyną
odwoławczą, o której mowa w art. 439 § 1 pkt. 9 KPK w zw. z art. 17 § 1 pkt. 11 KPK.
Z uwagi na powyższe, na podstawie wskazanych przepisów SN uchylił zaskarżony wyrok SR w B. i umorzył
postępowanie na podstawie art. 17 § 1 pkt. 11 KPK.

Komentarz
Powyższe powody, czyli zaistnienie ujemnej przesłanki procesowej, uchylenie wyroku i umorzenie postępowania,
zadecydowały zaś o braku konieczności rozpoznawania i odnoszenia się do sformułowanego w kasacji Prokuratora
Generalnego zarzutu rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia przepisów prawa karnego
procesowego, a mianowicie art. 500 § 1 i 3 KPK, aczkolwiek i w tym zakresie, w szczególności uwzględniając
argumentację zawartą w wyroku SO w K. z 1.2.2019 r., wydanym wobec współoskarżonego w tej sprawie A.P.,
wywodom autora kasacji nie można odmówić słuszności.
Kierując się powołanymi względami, orzeczono jak na wstępie. Z uwagi na rodzaj wydanego w sprawie przez SN
orzeczenia następczego (art. 626 § 1 KPK) kosztami procesu, w tym wydatkami postępowania kasacyjnego,
obciążono Skarb Państwa (art. 638 KPK).

Wyrok SN z 14.9.2022 r., IV KK 509/21

Konsumpcja skargi publicznej, czyli wykorzystanie skargi publicznej w procesie karnym, doprowadziła do uchylenia wyroku SR w B. SN uznał, że Prokurator Rejonowy nie miał prawa oskarżać G.C., a Sąd nie mógł skazać go za czyny z art. 218 § 1a KK. Decyzja SN o umorzeniu postępowania wyjaśniła brak podstaw do dalszego postępowania.