Podstawa zakwalifikowania czynu z art. 116 KW

Samo przekroczenie granicy państwowej i objęcie kwarantanną nie czyni osoby podejrzanej o chorobę zgodnie z art. 116 KW. Sprawa dotyczyła obwinionej, która nie stosowała się do zaleceń kwarantanny z uwagi na pandemię COVID 19. Wyrok SR w G. wymierzył karę grzywny, która została uchylona przez SN z uwagi na brak spełnienia warunków wykroczenia z art. 116 KW.

Tematyka: art. 116 KW, kwarantanna, pandemia COVID 19, wykroczenie, SN, RPO, zarzut rażącego naruszenia prawa procesowego

Samo przekroczenie przez obwinioną granicy państwowej i objęcie jej z tego powodu kwarantanną nie czyni
z niej osoby podejrzanej o chorobę, wobec której może mieć zastosowanie przepis art. 116 § 1 KW.
Opis stanu faktycznego
K.K. stanęła pod zarzutami tego, że:
1. 8.5.2020 r. w G., wbrew obowiązkowi poddania się kwarantannie z uwagi na pandemię COVID 19, nie stosowała
się do zaleceń nieopuszczania miejsca zamieszkania i odbywania kwarantanny, tj. wykroczenia z art. 116 § 1
KW;
2. 9.5.2020 r. w G., wbrew obowiązkowi poddania się kwarantannie z uwagi na pandemię COVID 19, nie stosowała
się do zaleceń nieopuszczania miejsca zamieszkania i odbywania kwarantanny, tj. wykroczenia z art. 116 § 1
KW.
SR w G. uznał K.K. za winną popełnienia wykroczenia z art. 116 § 1 KW, zarzucanego jej dwukrotnie we wniosku
o ukaranie. Przy zastosowaniu art. 9 § 2 KW, na podstawie art. 116 § 1 KW w zw. z art. 24 § 1 KW wymierzył jej karę
grzywny w wysokości 5000 złotych.
Wyrok uprawomocnił się.
Kasację od wyroku wywiódł Rzecznik Praw Obywatelskich, podnosząc w niej zarzut rażącego i mającego istotny
wpływ na jego treść naruszenia prawa procesowego, tj. art. 93 § 2 KPW, polegającego na przyjęciu, że okoliczności
czynów przypisanych ukaranej i jej wina nie budzą wątpliwości, co w konsekwencji doprowadziło do wydania wyroku
nakazowego, podczas gdy w świetle dowodów dołączonych do wniosków o ukaranie, zarówno wina, jak
i okoliczności czynów zarzucanych obwinionej, budziły istotne wątpliwości.
Podnosząc powyższe, RPO wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku nakazowego SR w G. i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania temu Sądowi. Po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez RPO, SN uchylił zaskarżony wyrok
nakazowy i uniewinnił obwinioną od popełnienia zarzucanego jej czynu.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN kasacja jest zasadna, choć po części należy dostrzec i inną argumentację przemawiającą za jej
uwzględnieniem, która nie znalazła się w uzasadnieniu skargi.
Należy bezsprzecznie zgodzić się z poglądem SN wyrażonym w uzasadnieniu wyroku z 24.2.2022 r., V KK 65/22,
, że podmiotem wykroczenia z art. 116 § 1 KW mogą być tylko określone kategorie osób, mianowicie nosiciele
zarazków chorób zakaźnych oraz podejrzani o ich nosicielstwo. Terminy wskazane w dyspozycji tego przepisu, jak
„choroba zakaźna”, „nosiciel”, „podejrzany o chorobę zakaźną”, „podejrzany o zakażenie”, zostały zdefiniowane
w ustawie z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2022 r.
poz. 1657; dalej: ZapobChoróbU). „Choroba zakaźna” została zdefiniowana jako wywołana przez biologiczny czynnik
chorobotwórczy, będący szczególnym rodzajem chorób zakaźnych. W art. 2 pkt. 4 ZapobChoróbU wskazano zaś
„choroby szczególnie niebezpieczne i wysoce zakaźne” – są to choroby zakaźne, łatwo rozprzestrzeniające się,
o wysokiej śmiertelności, powodujące szczególne zagrożenie dla zdrowia publicznego i wymagające specjalnych
metod zwalczania, w tym cholera, dżuma, ospa prawdziwa, wirusowe gorączki krwotoczne. Z kolei „podejrzany
o chorobę zakaźną” to osoba, u której występują objawy kliniczne lub odchylenia od stanu prawidłowego
w badaniach dodatkowych, mogące wskazywać na chorobę zakaźną (art. 2 pkt 20 ZapobChoróbU).
Jak wynika z akt sprawy, obwiniona „nie stosowała się do zaleceń nieopuszczania miejsca zamieszkania i odbywania
kwarantanny”, która została na nią nałożona nie w wyniku stwierdzenia u niej choroby lub podejrzenia o jej
nosicielstwo, lecz była konsekwencją faktu przekroczenia przez nią polskiej granicy.
Nie ustalono zatem, aby obwiniona miała realizować swoje zachowanie kwalifikowane jako określone wykroczenie,
a także jakie konkretnie nakazy, zakazy, wskazania lub zarządzenia lecznicze lub dotyczące zwalczania
i zapobiegania chorobom zakaźnym zostały przez nią naruszone (brak sprecyzowania, którym konkretnie przepisom
rozporządzeń uchybiła).
Poprawność przypisania obwinionej zarzuconych czynów należy podważyć z uwagi na jego stronę przedmiotową,
która polega na nieprzestrzeganiu nakazów lub zakazów zawartych w przepisach o zapobieganiu chorobom
zakaźnym lub o ich zwalczaniu, albo nieprzestrzeganiu wskazań lub zarządzeń leczniczych wydanych na podstawie

tych przepisów przez organy służby zdrowia. Jak już wskazano wyżej, Sąd nie wymienił konkretnych przepisów
rozporządzeń, które miała naruszyć obwiniona. Jak można domniemywać, chodzi tu o § 2 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia
Rady Ministrów z 2.5.2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku
z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020. poz. 792), zgodnie z którym osoba przekraczająca granicę państwową
w celu udania się do swojego miejsca zamieszkania lub pobytu na terytorium RP, po przekroczeniu granicy
państwowej jest obowiązana odbyć obowiązkową kwarantannę, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie
art. 34 ust. 5 ZapobChoróbU. Kwarantanna ma trwać 14 dni, licząc od dnia następującego po przekroczeniu tej
granicy, i odbywać się wraz z osobami wspólnie zamieszkującymi lub gospodarującymi.
Podstawowym warunkiem ograniczenia praw obywateli, zgodnego z Konstytucją RP, jest ustanawianie ich tylko
w ustawie, choć dopuszczalne jest delegowanie na mocy art. 92 ust. 1 Konstytucji RP pewnych materii do
rozporządzeń wykonawczych. Zgodnie z brzmieniem art. 92 ust. 1 Konstytucji RP rozporządzenia są wydawane
przez organy wskazane w ustawie zasadniczej, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie
i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określić organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw
przekazanych do uregulowania, oraz wytyczne treści aktu.
Należało podnieść, że obowiązek odbycia kwarantanny przez osoby powracające do kraju z zagranicy został
ustanowiony w drodze aktu podustawowego, co prowadzi do naruszenia art. 41 ust. 1 oraz art. 52 ust. 1 Konstytucji
RP, gwarantujących obywatelom wolność osobistą oraz wolność poruszana się po terytorium naszego państwa.
Ograniczenie to może nastąpić wyłącznie w drodze ustawy. Stanowi to także naruszenie art. 2 ust. 1 i 3 Protokołu Nr
4 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, gdyż zgodnie z tymi unormowaniami każdy, kto
legalnie przebywa na terytorium państwa, ma prawo do swobodnego poruszania się i do swobodnego wyboru
miejsca zamieszkania na tym terytorium. Korzystanie z tego prawa nie może podlegać innym ograniczeniom niż te,
które określa ustawa, i które są konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi m.in. na ochronę zdrowia.
Uczynienie tego rozporządzeniem, a nie ustawą, w sposób oczywisty narusza postanowienia tego Protokołu. Należy
dostrzec i to, że zgodnie z art. 2 pkt. 12 ZapobChoróbU kwarantanna oznacza odosobnienie osoby zdrowej, która
była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce
zakaźnych. Ustawowe kryterium poddania się kwarantannie wyznacza więc okoliczność, że dana osoba była
narażona na zakażenie, a nie okoliczność, iż dana osoba przebywała za granicą. Potwierdza to treść art. 34 ust. 2
ZapobChoróbU, z którego wynika, że obowiązkowej kwarantannie podlegają osoby, które były narażone na chorobę
zakaźną lub pozostawały w styczności ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego, a nie wykazują
objawów chorobowych. W świetle ustawy wykonywanej rozporządzeniami obowiązek kwarantanny można zatem
legalnie nałożyć aktem podustawowym wyłącznie na osoby, które były narażone na chorobę zakaźną lub
pozostawały w styczności ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego.
Z powyższego jednoznacznie zatem wynika, że dotychczasowe rozwiązanie z art. 116 KW ustawodawca postrzegał
wyłącznie jako skierowane do osób chorych lub podejrzanych o bycie nosicielami choroby, nie zaś zdrowych,
objętych kwarantanną administracyjną. Mając na uwadze podniesioną argumentację, należało uchylić zaskarżony
wyrok i uniewinnić obwinioną od popełnienia przypisanego jej wykroczenia.

Komentarz
W kasacji zasadnie podniesiono, że wobec (w znacznej mierze) blankietowego charakteru normy zakodowanej
w treści przepisu art. 116 § 1 KW, dla możliwości przypisania na jego podstawie odpowiedzialności niezbędne jest
precyzyjne sformułowanie opisu czynu, wskazującego na wszystkie elementy poszczególnych znamion ustawowych
wykroczenia. Braki we wskazanym zakresie w warunkach tej sprawy prowadzą do wniosku, że czyny przypisane
obwinionej, według sformułowanych w orzeczeniu sądu ich opisów, odnoszących się do ustaleń faktycznych
w sprawie, nie wyczerpują znamion ustawowych wykroczenia z art. 116 § 1 KW.

Wyrok SN z 19.10.2022 r., III KK 363/21

Kasacja od wyroku nakazowego wniesiona przez RPO doprowadziła do uniewinnienia obwinionej. SN uznał, że wykroczenie z art. 116 KW dotyczy tylko osób nosicieli zarazków chorób zakaźnych lub podejrzanych o ich nosicielstwo.