Za kradzież drewna nie można orzec nawiązki na rzecz Lasów Państwowych

Zgodnie z art. 290 § 2 KK, za wyrąb drzewa albo kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego. Jednakże, jeśli drewno zostało poddane obróbce i przetworzone, to za jego kradzież nie można orzec nawiązki na podstawie ww. przepisu. W omawianej sprawie oskarżony skazany został za zabor drewna sosnowego, co nie kwalifikuje się pod pojęcie 'drzewa' z art. 290 § 2 KK.

Tematyka: kradzież drewna, nawiązka, art. 290 § 2 KK, Las Państwowe, sąd, kasacja, SN

Zgodnie z art. 290 § 2 KK w razie skazania za wyrąb drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub
powalonego, sąd orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w wysokości podwójnej wartości drzewa.
W rozumieniu tego przepisu jest to drzewo w stanie surowym, takim, jakie pozostaje w lesie naturalnie, a nie
przerobione. Po obróbce drzewo staje się drewnem i za jego kradzież nie można orzec nawiązki na podstawie
powyższego przepisu.

Opis stanu faktycznego i przebiegu postępowania przed sądami powszechnymi
Sprawca dopuścił się zaboru z lasu drewna sosnowego. Było to drewno pocięte na kawałki, składowane na stosie,
przeznaczone do dalszej sprzedaży jako materiał użytkowy.
Sąd I instancji wydał wyrok skazujący, uznając oskarżonego winnym zarzucanego mu czynu z art. 278 § 1 KK w ten
sposób, że dokonał zaboru w celu przywłaszczenia drewna sosnowego o łącznej masie 13,98 m3, o wartości
1.607,00 zł, na szkodę Lasów Państwowych. Wymierzono mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania oraz karę grzywny w łącznej kwocie 3.000 złotych. Co więcej Sąd I instancji orzekł
nawiązkę w wysokości dwukrotności wartości przedmiotu kradzieży na rzecz Lasów Państwowych jako
pokrzywdzonego, na podstawie art. 290 § 2 KK.
Obrońca wniósł apelację, zarzucając obrazę przepisu prawa materialnego w postaci art. 290 § 2 KK poprzez mylne
uznanie, że zaistniały podstawy do orzeczenia nawiązki. Zgodnie z wnioskiem apelacji wyrok miałby być w tym
zakresie zmieniony.
Sąd II instancji nie uwzględnił środka zaskarżenia, podzielając ocenę prawną Sądu I instancji. Wyrok został
utrzymany w całości w mocy.
Kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich
RPO złożył kasację do SN na korzyść oskarżonego, zaskarżając wyrok Sądu II instancji w zakresie, w jakim utrzymał
wyrok Sądu I instancji co do orzeczenia o nawiązce na rzecz Lasów Państwowych. RPO zarzucił Sądowi II instancji
nieprawidłowe przeprowadzenie kontroli operacyjnej, nieprawidłowe rozważenie i ustosunkowanie się do części
motywacyjnej uzasadnienia wyroku.
Skarżący kasacyjnie nie kwestionował ustalenia sprawstwa. Podzielił jednak argumentację obrońcy, że orzeczenie
nawiązki nie było możliwe. Przepis art. 290 § 2 KK ogranicza wyraźnie możliwość orzeczenia nawiązki jedynie
w razie skazania sprawcy za wyrąb drzewa w lesie albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego.
Utrwalone orzecznictwo SN stanowi, że przez pojęcie „drzewo” w rozumieniu art. 290 § 2 KK należy rozumieć drzewo
w stanie surowym, czyli takim, w jakim pozostało w lesie po wyrąbaniu lub powaleniu, a więc w żaden sposób
nieprzerobione. Tymczasem w realiach niniejszej sprawy doszło do kradzieży drewna sosnowego, już pociętego na
kawałki, składowanego na potrzeby dalszej sprzedaży. W konsekwencji nie ma podstaw do orzeczenia nawiązki na
podstawie tego przepisu. Doszło także do jego rażącej obrazy.
RPO podniósł, że prawidłowe rozważenie i odniesienie się do zarzutu apelującego przez Sąd II instancji mogło
doprowadzić do wydania odmiennego i jednocześnie słusznego, zgodnego z prawem rozstrzygnięcia.
W kasacji wnoszono o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o nawiązce oraz uchylenie
orzeczenia w tym punkcie.
Argumentacja SN
SN podzielił stanowisko RPO, wskazując, że w niniejszej sprawie doszło do rażącego naruszenia przepisów
wskazanych w zarzucie kasacji, co z uwagi na charakter tych uchybień i ich następstwa miało Istotny wpływ na treść
wyroku w zaskarżonej części.
Zwrócono uwagę, że Sąd II instancji nie ustosunkował się do wszystkich zarzutów apelacji, nie sprostał wymaganiom
stawianym uzasadnieniom wyroków karnych, co doprowadziło do wydania wyroku z rażącym naruszeniem art. 290 §
2 KK.

Podkreślono, że faktycznie na podstawie art. 290 § 2 KK nawiązkę orzeka się w razie skazania sprawcy za wyrąb
drzewa w lesie (art. 290 § 1 KK) albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego. Nie odnosi się on jednak do
sytuacji, w której przedmiotem kradzieży jest drewno, tj. drzewo poddane obróbce.
W tym zakresie zgodne jest dotychczasowe orzecznictwo, według którego art. 290 § 2 KK odnosi się do drzewa
w stanie surowym, naturalnie występującym w lesie, przed jakąkolwiek ludzką ingerencją. W realiach niniejszej
sprawy doszło do zaboru drewna, a więc orzeczenie nawiązki na podstawie art. 290 § 2 KK nie było prawidłowe.
Uznając orzeczenie za dotknięte uchybieniami wskazanymi w kasacji, SN uchylił wyrok Sądu II instancji w części
otrzymującej w mocy rozstrzygnięcie co do orzeczonej nawiązki oraz wyrok Sądu I instancji, w zakresie w jakim
orzeczono nawiązkę. Wydanie rozstrzygnięcia następczego w postaci przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania było zbędne, ponieważ ze względu na kierunek kasacji orzeczenie obowiązku zapłaty nawiązki nie było
dopuszczalne.

Komentarz
Orzeczenie SN słusznie sanowało nieprawidłowości, do jakich doszło na etapie rozpoznawania sprawy przez Sąd
I i II instancji. Uzasadnione było wydanie wyroku reformatoryjnego oraz wyeliminowanie rozstrzygnięcia w zakresie,
w jakim orzeczono o nawiązce na rzecz Lasów Państwowych. Utrwalone jest rozróżnianie pojęć „drzewo” oraz
„drewno” i faktycznie zadziwia fakt, że sądy powszechne dopuściły się tak daleko idącego niezrozumienia podstaw
orzekania nawiązki na podstawie art. 290 § 2 KK. Przepis ten stanowi wprost, że orzeczenie nawiązki dotyczy spraw,
w których doszło do skazania za wyrąb drzewa, kradzież drzewa wyrąbanego oraz kradzież drzewa powalonego.
W niniejszej sprawie przedmiotem zaboru było drewno, co wynikało nawet z samego opisu czynu, zatem w takim
układzie faktycznym orzeczenie nawiązki na podstawie art. 290 § 2 KK było niedopuszczalne. Omawiane
rozstrzygnięcie jest więc słuszne i w pełni zasługuje na aprobatę.

Wyrok SN z 16.11.2022 r., III KK 328/22

Wyrok SN z 16.11.2022 r., III KK 328/22 uchylił orzeczenia sądów niższych instancji w zakresie nawiązki na rzecz Lasów Państwowych. Decyzja ta wynikała z rażącego naruszenia przepisów, gdyż drewno, a nie drzewo, było przedmiotem kradzieży, co wykluczało możliwość orzeczenia nawiązki zgodnie z art. 290 § 2 KK.