Standard procesu to wnikliwe rozpoznanie zarzutów

Zrealizowanie obowiązków wynikających z treści art. 433 § 2 KPK i art. 457 § 3 KPK wymaga rzetelnego ustosunkowania się do każdego zarzutu podniesionego w środku odwoławczym oraz wykazania argumentów opartych na okolicznościach sprawy. Publikacja analizuje kwestię zarzutów w kontekście wyroku sądowego dotyczącego oskarżenia o zabor drewna sosnowego w lesie Leśnictwa Z., ukazując istotę standardu procesowego.

Tematyka: art. 433 § 2 KPK, art. 457 § 3 KPK, zarzuty, wyrok sądowy, nawiązka, kasacja, Rzecznik Praw Obywatelskich, standard procesowy, uchybienia procesowe, SN, J.K.

Zrealizowanie obowiązków wynikających z treści art. 433 § 2 KPK i art. 457 § 3 KPK wymaga rzetelnego ustosunkowania się do każdego zarzutu podniesionego w środku odwoławczym oraz wykazania argumentów opartych na okolicznościach sprawy. Publikacja analizuje kwestię zarzutów w kontekście wyroku sądowego dotyczącego oskarżenia o zabor drewna sosnowego w lesie Leśnictwa Z., ukazując istotę standardu procesowego.

Zrealizowanie obowiązków wynikających z treści art. 433 § 2 KPK i art. 457 § 3 KPK wymaga nie tylko
niepomijania żadnego zarzutu podniesionego w środku odwoławczym, lecz także rzetelnego ustosunkowania
się do każdego z tych zarzutów. Należy także wykazać konkretnymi argumentami, znajdującymi oparcie
w okolicznościach ujawnionych w sprawie, dlaczego poszczególne zarzuty zawarte we wniesionym środku
odwoławczym uznano za zasadne bądź też za bezzasadne.
Opis stanu faktycznego
J.K. został oskarżony o to, że 27.9.2013 r. w kompleksie leśnym Leśnictwa Z. dokonał zaboru w celu
przywłaszczenia drewna sosnowego o łącznej masie 14,5 m3 i wartości nie mniejszej niż 1.879,50 zł, tj. o czyn z art.
278 § 1 KK.
SR w K. uznał oskarżonego J.K. za winnego tego, że 27.9.2013 r. w kompleksie leśnym Leśnictwa Z. dokonał zaboru
w celu przywłaszczenia drewna sosnowego o łącznej masie 13,98 m3 i wartości 1.607,70 zł na szkodę Lasów
Państwowych Nadleśnictwa R., kwalifikując czyn ten jako występek z art. 278 § 1 KK, i za to na podstawie art. 278 §
1 KK i art. 33 § 1, 2 i 3 KK wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w liczbie 100
stawek dziennych, przy przyjęciu, iż wysokość jednej stawki dziennej jest równoważna kwocie 30 zł. Sąd warunkowo
zawiesił wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 2 lata oraz orzekł nawiązkę
w wysokości 3.215,40 zł. Ponadto rozstrzygnął w przedmiocie kosztów sądowych.
Apelację od powyższego wyroku wniósł m.in. obrońca oskarżonego J.K. Zarzucił mu m.in. obrazę przepisów prawa
materialnego w postaci art. 290 § 2 KK przez mylne uznanie, że w niniejszej sprawie zachodzą podstawy do
orzeczenia nawiązki. W uzasadnieniu apelacji m.in. wskazał, że „nie ma podstaw prawnych w niniejszej sprawie do
obciążania oskarżonego nawiązką z tytułu art. 290 § 2 KK, albowiem przepis ten dotyczy nawiązki w przypadku
skazania za wyrąb drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego, zaś J.K. został uznany za winnego
dokonania zaboru w celu przywłaszczenia drewna sosnowego, a nie drzewa - w tym wypadku sosnowego - o jakim
mowa w art. 290 § 2 KK”.
SO utrzymał w mocy zaskarżony wyrok. W uzasadnieniu podniósł, iż zasadnie orzeczono nawiązkę w oparciu
o przepis art. 290 § 2 KK, gdyż przepis ten dotyczy nie tylko wyrębu drzewa, lecz także przypadków jego kradzieży,
kwalifikowanych z art. 278 § 1 KK, jeśli dokonano kradzieży drzewa wyrąbanego lub powalonego. Wskazał dalej, że
w przedmiotowej sprawie skradzione zostało drzewo wyrąbane, które nie zostało jeszcze przetworzone na materiał
budowlany lub inny materiał użytkowy.
Od powyższego wyroku kasację na korzyść skazanego wniósł RPO. Zaskarżył go w zakresie, w jakim sąd II instancji
utrzymał w mocy orzeczenie o nawiązce, zawarte w wyroku Sądu I instancji, i zarzucił rażące oraz mające istotny
wpływ na jego treść naruszenie prawa procesowego, tj. art. 433 § 2 KPK w zw. z art. 457 § 3 KPK. Polegało ono na
niewłaściwym przeprowadzeniu kontroli apelacyjnej oraz nieprawidłowym rozważeniu i ustosunkowaniu się w części
motywacyjnej uzasadnienia zaskarżonego wyroku do podniesionego w apelacji obrońcy zarzutu naruszenia przepisu
prawa materialnego, tj. art. 290 § 2 KK. Wobec oskarżonego orzeczono nawiązkę, podczas gdy na podstawie tego
przepisu nie było to możliwe, bowiem oskarżony został skazany za kradzież drewna sosnowego, a nie za wyrąb
drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego. Konkludując, skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku w części dotyczącej J.K. w zakresie, w jakim SO w K. utrzymał w mocy orzeczenie o nawiązce,
zawarte w wyroku SR w K., oraz uchylenie orzeczenia o nawiązce zawartego w wyroku sądu I instancji.
Po rozpoznaniu kasacji wniesionej na korzyść skazanego przez RPO, SN uchylił w części spornej wyrok Sądu
I instancji.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN wniesiona na korzyść skazanego J.K. kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich była oczywiście zasadna,
w związku z czym mogła być w całości uwzględniona na posiedzeniu w oparciu o przepis art. 535 § 5 KPK.
Należy podzielić stanowisko RPO, że w niniejszej sprawie doszło do rażącego naruszenia przepisów wskazanych
w zarzucie kasacji, co z uwagi na charakter tych uchybień i ich następstwa miało istotny wpływ na treść wyroku
w zaskarżonej części.
Autor kasacji trafnie przywołał w niej orzeczenia SN, które wskazują na to, że zrealizowanie obowiązków
wynikających z treści art. 433 § 2 KPK i art. 457 § 3 KPK wymaga nie tylko niepominięcia żadnego zarzutu
podniesionego w środku odwoławczym, lecz także rzetelnego ustosunkowania się do każdego z tych zarzutów oraz



wykazania konkretnymi argumentami, znajdującymi oparcie w ujawnionych w sprawie okolicznościach, dlaczego
poszczególne zarzuty zawarte we wniesionym środku odwoławczym uznano za zasadne bądź też za bezzasadne.
Do naruszenia tych przepisów może bowiem dojść nie tylko wtedy, gdy sąd II instancji pomija w swoich rozważaniach
zarzuty zawarte w apelacji, lecz także wówczas, gdy analizuje je w sposób odbiegający od standardów kontroli
instancyjnej, lub wręcz ogranicza się do ogólnikowego stwierdzenia, że zarzut jest zasadny lub niezasadny (por.
wyroki SN z: 8.5.2019 r., III KK 62/18, 
; 24.4.2018 r., V KK 884/17; 8.12.2016 r., II KK 244/16, 
;
5.3.2013 r., II KK 142/12, 
; 6.6.2006 r., V KK 413/05, 
). Analiza uzasadnienia zaskarżonego kasacją
wyroku w kontekście zarzutu apelacji obrońcy J.K. pozwala na uznanie, że SO w K. nie sprostał wymogom
określonym we wskazanych wyżej przepisach, co doprowadziło do wydania wyroku z rażącym naruszeniem art. 290
§ 2 KK.
Jak słusznie wskazuje się w orzecznictwie SN, przepis art. 290 § 2 KK ogranicza wyraźnie możliwość orzeczenia
nawiązki jedynie w razie skazania sprawcy za wyrąb drzewa w lesie, o którym mowa w art. 290 § 1 KK, albo za
kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego. Nie odnosi się on tym samym do sytuacji, gdy sprawca zostaje
skazany nie za kradzież drzewa, lecz za kradzież drewna (zob. np. wyroki SN z: 3.9.2009 r., V KK 171/09, 
,
26.10.2011 r., IV KK 298/11, 
; 2.4.2012 r., V KK 429/11, 
; 16.7.2013 r., III KK 198/13). Od dawna też
w orzecznictwie istnieje zgodność co do tego, że pod pojęciem „drzewa” w rozumieniu art. 290 § 2 KK kryje się
drzewo w stanie surowym, to jest takim, w jakim pozostało w lesie po wyrąbaniu lub powaleniu, a więc w żaden
sposób nieprzerobione (por. uchwała SN z 21.1.1972 r., VI KZP 55/71, 
, wyrok SN z: 2.4.2012 r., V KK
429/11, 
, 16.7.2013 r., III KK 196/13, 
).
Jak zaś wcześniej wskazano, skazanemu przypisano czyn polegający na zaborze w celu przywłaszczenia drewna
sosnowego, a nie drzewa w warunkach wskazanych w art. 290 § 2 KK. Skoro J.K. dopuścił się zaboru w celu
przywłaszczenia drewna sosnowego, pociętego już na kawałki i składowanego na stosie, a więc drewna powstałego
z przerobienia drzew wyrąbanych na materiał użytkowy przeznaczony do sprzedaży, brak było faktycznych
i prawnych podstaw do orzeczenia nawiązki w wysokości podwójnej wartości przedmiotu przypisanego przestępstwa,
w myśl art. 290 § 2 KK. W niniejszej sprawie doszło zatem do rażącego naruszenia prawa materialnego, które przy
tym miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, bowiem prawidłowe rozważenie i odniesienie się do zarzutu
obrońcy wskazanego w apelacji mogło w konsekwencji doprowadzić sąd odwoławczy do wydania orzeczenia
o odmiennej treści od tego, które zapadło.

Komentarz
W określonym stanie rzeczy oczywistym jest, że orzeczenie poddane obecnie kontroli kasacyjnej dotknięte jest
uchybieniami procesowymi, wskazanymi w petitum zarzutu kasacji, co musiało skutkować uchyleniem w odniesieniu
do skazanego J.K., w części utrzymującej w mocy rozstrzygnięcie w zakresie nawiązki orzeczonej w części
dyspozytywnej wyroku Sądu I instancji. Wydanie rozstrzygnięcia następczego w postaci przekazania sprawy do
ponownego rozpoznania było zbędne, ponieważ ze względu na kierunek kasacji orzeczenie obowiązku zapłaty
nawiązki nie jest dopuszczalne.

Wyrok SN z 16.11.2022 r., III KK 328/22, 








Kasacja wniesiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich doprowadziła do uchylenia części wyroku Sądu I instancji w związku z rażącym naruszeniem prawa procesowego. Wyrok SN podkreślił konieczność rzetelnego ustosunkowania się do zarzutów w środku odwoławczym oraz wykazania podstaw zgodności lub niezgodności z nimi. Decyzja SN miała istotny wpływ na treść wyroku, eliminując błąd dotyczący nawiązki w sprawie J.K.